Πρωτοχρονιά στο Παρίσι

Σε άλλες εποχές ήταν η απόλυτη κοινωνική καταξίωση! Πρωτοχρονιά στο Παρίσι, στη φωτισμένη Δύση, κάπου τέλος πάντων μακριά από το καημένο βαλκανικό χωριό. Τα χρόνια άλλαξαν, η οικονομική κρίση ισοπέδωσε αξίες δεκαετιών και το όνειρο των Παρισίων έγινε πρωτοχρονιάτικη εξόρμηση στην Αράχωβα, το Μέτσοβο, άντε και μέχρι το Μπάνσκο για τους λιγοστούς ακόμη κατέχοντες τα αντίλυτρα μιας αξιοπρεπούς εορταστικής διαβίωσης! Θα μου πεις όποιος πρόλαβε πρόλαβε και τώρα αυτοί που κάποτε ξόδευαν αλόγιστα και επιπόλαια, τώρα στις δύσκολες αυτές εποχές της οικονομικής στενότητας, έχουν τουλάχιστον να θυμούνται ένα εορταστικό τετραήμερο στην Ευρώπη, Παρίσι, Λονδίνο, κάποτε πηγαίναμε και Νέα Υόρκη αλλά τι στο καλό, ένα Παρίσι κάθε μαθητευόμενος κοσμοπολίτης που σεβόταν τον εαυτό του, το έχει πραγματοποιήσει. Το πρόβλημα είναι τι γίνεται από δω και πέρα, πώς στο καλό θα ζήσουμε δίχως αυτό το μεγάλο όνειρο της Πρωτοχρονιάς σε κάποιο Παρίσι.

Το όνειρο είναι πανέμορφο όταν κρατάει λίγο. Μετά όπως λένε οι σοφότεροι, όταν κρατάει πολύ μετατρέπεται σε εφιάλτη. Οι περισσότεροι από εμάς ανατραφήκαμε πολιτισμικά με τούτο το όνειρο αναπαράγοντας την ευρύτατα διαδεδομένη νοοτροπία των παλαιότερων ετών περί της ανωτερότητας της Δύσης έναντι του φτωχού δικού μας ελληνικού χωριού. Δε ξέρω ποια γνώμη έχουν οι ψυχίατροι γι’ αυτό κι ίσως να ήταν αντικείμενο μιας πιο σημαντικής έρευνας. Θαρρώ όμως πως αξίζει να ρωτήσουμε τον εαυτό μας για αυτή την αδικαιολόγητη τάση φυγής που πίσω από ένα μεγάλο ταξίδι έκρυβε ένα ακόμη μεγαλύτερο ψέμα. Τη διακινδύνευση να δεις τον εαυτό σου κατάματα και να τον αντιμετωπίσεις. Η Πρωτοχρονιά κάτω από τον πύργο του Άιφελ υπήρξε η δικαιολογία για να είμαστε πάντα κάπου αλλού όταν τα πράγματα στένευαν κι έπρεπε να αναμετρηθούμε κατά πρόσωπο με τον εαυτό μας. Πώς να καθίσεις στο γιορτινό τραπέζι απέναντι σε άλλους γεμάτους εσωτερικά προβλήματα ανθρώπους όταν ο ίδιος δεν έχεις λύσει τα δικά σου; Καλύτερα να λείπεις από κοντά τους, να κρύψεις επιμελώς τις αποτυχίες σου κι όταν με το καλό ξανασμίξετε να αραδιάσεις στο κινητό σου πλήθος φωτογραφιών από ευτυχισμένες μουμιοποιημένες στιγμές μιας ευτυχισμένης αλλαγής του χρόνου στο εξωτερικό. Όλοι θα συζητάτε γι’ αυτό, νομίζοντας πως εκεί βρίσκεσαι κι εσύ. Αυτό δεν τους βολεύει όλους;

Ο μεγάλος Καβάφης όμως το είχε πει πολύ σοφά. Πήγαινε και στο Παρίσι, στη μακρινή Αυστραλία, ακόμη κι ως την άκρη του κόσμου. «Η πόλις θα σ’ ακολουθεί». Όπου κι αν πας, ό,τι κι αν κάνεις, η πόλις, αυτό που είσαι στ’ αλήθεια θα σε κυνηγά, θα είναι μέσα σου, δίπλα σου, γύρω σου γιατί αυτό είσαι εσύ. Τι σημασία έχει να το περιφέρεις από εδώ κι από εκεί προσπαθώντας να ξεγελάσεις τον εαυτό σου πως είσαι κάποιος άλλος; Τους άλλους μια χαρά τους ξεγελάς, τον εαυτό σου όμως; Σημασία έχει να φαίνεσαι κάτι, όχι να είσαι κάποιος. Υπήκοος; Πελάτης; Ποιος νοιάζεται; Αρκεί να ασχολούνται με την εικόνα, τη λαμπερή εικόνα, αυτή που τέλος πάντων αξίζει να μαζέψει μεγάλο αριθμό likes στις ιστοσελίδες κοινωνικής δικτύωσης. Τι νόημα έχει άλλωστε να κάνεις ταξίδια μόνο και μόνο για να πιστέψεις πως ανήκεις αλλού εκτός από την πραγματικότητά σου; Να είσαι πάντα κάπου αλλού, κάπως αλλιώς, με κάποιους άλλους, επειδή ακριβώς αυτό το εδώ και τώρα με το εσύ κι ο άλλος είναι τόσο μα τόσο δύσκολο. Για κούραση θα μιλάμε τώρα; Ετοίμασε τις βαλίτσες, ένα ταξίδι μακριά από όλους κι από όλα είναι η λύση. Και οι βαλίτσες θα φτιάχνονται, τα ψέματα θα πακετάρονται μια χαρά, στοιβαγμένα δίπλα σε αναπολόγητες διαψεύσεις και επίμοχθες αποτυχίες, το ταξίδι θα παραμένει τόπος, θα παραμένει πάντα κάπου και κάτι έξω και μακριά από εσένα και το μόνο καινούριο που θα φέρνεις με την επιστροφή θα είναι αυτές οι εκατοντάδες φωτογραφίες της επιδέξια καμουφλαρισμένης μοναξιάς σου. Τα ταξίδια μάτια μου είναι τρόπος, όχι τόπος, το έχουμε ξαναπεί.

Μα καλά θα μου πεις. Κι αν είναι έτσι; Αν η Πρωτοχρονιά στο Παρίσι δεν είναι τίποτε περισσότερο από ένα μεγάλο ψέμα που κυοφορήθηκε μεν στη κοιλιά της παρακμάζουσας κοσμοπολίτικης διαφημιστικής εποχής μας αλλά ζήτησε τα επίχειρα της γέννησής του από εσένα τον ίδιο; Τι να κάνω; Είμαι αναγκασμένος να περνώ τις γιορτές, την αλλαγή του χρόνου, το παγκόσμιο σύμβολο της αλλαγής δίπλα στους δικούς μου; Δίπλα σε ένα περιβάλλον που δεν αλλάζει παρά μόνο με ανακοινώσεις γέννησης ή κηδείας; Όχι. Κανείς δε προτείνει κάτι τέτοιο. Απλά θα χρειαστεί να αποδεχτείς πρώτα αυτό που είσαι με όλα τα άσχημα και όλα τα θετικά του. Θα χρειαστεί να δεις τι μπορείς και τι πρέπει να κάνεις με αυτό τον εαυτό που δεν σου φταίει σε τίποτα να τον τραβολογάς σε μακρινά ταξίδια μόνο και μόνο για να τον κάνεις να πιστέψει πως είναι κάποιος άλλος κι όχι εσύ. Όπως και στον κόσμο των μεγάλων παραισθήσεων. Εκεί χρήμα και ναρκωτικά, εδώ πολυτέλεια και φαντασία. Τι να την κάνεις την σκληρή πραγματικότητα όταν αυτή η τόσο εύκολη και τόσο χλιδάτη φαντασίωση της λαμπερής ζωής που δεν έζησες είναι τόσο βέβαιη και τόσο ανέξοδα αποκτημένη με τα εισιτήρια (μετ’ επιστροφής εννοείται κρίση έχουμε) ενός λαμπερού προορισμού. Ναι, ο προορισμός θα φωτίσει τα σκοτάδια μου, τα φώτα από τις μεγάλες λάμπες της Champs-Élysées, τα φανταχτερά στολίδια από τον πύργο του Άιφελ, τα αμέτρητα φλας από τις φωτογραφίες του κινητού μου, όλα θα αναδεικνύουν το τουριστικό χαμόγελό μου μπρος από την καλά κρυμμένη κατάδική μου πόλι που θα με ακολουθεί ισόβια κολλημένη σε κάθε ίχνος της ιστορίας μου.

Την επόμενη φορά που θα ακούσετε κάποιον να σας εξιστορεί τις εορταστικές του διακοπές σε κάποιο κοσμοπολίτικο θέρετρο του εξωτερικού ρωτήστε τον πόσο καιρό εν μέσω κρίσης μάζευε αυτά τα χρήματα για να υλοποιήσει το μεγάλο προσκύνημα στη δική του Μέκκα της ευζωίας. Αν παραδεχτεί πως δούλευε σκληρά όλο το χρόνο για αυτό το ταξίδι, χτυπήστε τον ελαφρά στον ώμο και δώστε του συλλυπητήρια. Μπορεί να μην έχετε φωτογραφίες με διαφημιστικές πόζες να του δείξετε αλλά τουλάχιστον έναν χρόνο εσείς τολμήσατε να ζήσετε όπως αυτός έζησε για ένα μόνο τετραήμερο. Στην οικονομία των αληθινών στιγμών και των συγκινητικών αναμνήσεων οι αλήθειες μετράνε αλλιώς. Ο μεγάλος Χρήστος Βακαλόπουλος σε ένα παλιό τεύχος του περιοδικού «Αντί» είχε πει κάποια λόγια τα οποία νομίζω θα ΄ταν η ιδανική συμβουλή – επίλογος. Όποτε ξανακούσετε για Πρωτοχρονιά στο Παρίσι πείτε τα πρώτα στον εαυτό σας. Από την απάντηση που θα λάβετε θα χρειαστείτε είτε απλά έναν καθρέφτη είτε αεροπορικά εισιτήρια. «Ίσως από κει να έμαθε ότι σήμερα πιο σπουδαίο είναι να φαίνεσαι παρά να είσαι κάτι, να παριστάνεις ότι ζεις ενώ στην πραγματικότητα αργοπεθαίνεις μέσα σε πολυτελείς τάφους [...] Πολυτέλεια και φαντασία: να από τι κινδυνεύουμε πραγματικά, από τη διάθεσή μας να χωθούμε, πάση θυσία, σε μια μεγάλη παραίσθηση. Οι κάθε είδους μεταμοντέρνοι μας το κοπανάνε συνεχώς: ζείτε σε μια άθλια χώρα, κινητοποιηθείτε και καταστρέψτε την πραγματική σας ζωή, πουληθείτε στις οργανωμένες φαντασιώσεις για να γλυτώσετε από τον εαυτό σας. […] Αν συμφιλιωθούμε με αυτό που είμαστε ήδη, υπάρχει μεγάλη πιθανότητα να γίνουμε κάτι. Διαφορετικά θα ξοδεύουμε λεφτά μόνο και μόνο για να φανταζόμαστε ότι υπάρχουμε». ( «Αντί», τ. 389)