Σάββατο 30 Ιανουαρίου 2016

Δυο λόγια για την ημέρα των Τριών Ιεραρχών

Προέλευση: blogvirona.blogspot.gr

Θανάσης Ν. Παπαθανασίου

Δρ. Θεολογίας, εκπαιδευτικός

Ομιλία του γράφοντος, ως Προέδρου της Δημοτικής Επιτροπής Παιδείας του Δήμου Βύρωνα, προς τους εκπαιδευτικούς των σχολείων του Δήμου Βύρωνα, την Παρασκευή 30 Ιανουαρίου 2015 (εκδήλωση του Δήμου).

Με τα δυο λόγια που θα πω, θα ζητήσω να αναμετρηθούμε με τη μνήμη μας. Λέω «να αναμετρηθούμε», διότι η μνήμη είναι περίεργη δύναμη του ανθρώπου. Μπορεί να γίνει ευλογία, μπορεί να γίνει και κατάρα. Κατάρα γίνεται όταν με κρατά αιχμάλωτο στο παρελθόν, ευλογία γίνεται όποτε φωτίζει τον βηματισμό μου στο τώρα.

Θέλοντας, λοιπόν, να αναφερθώ στη γιορτή των Τριών Ιεραρχών, δεν θα σας ζητήσω να στρέψουμε τη μνήμη μας στο παρελθόν· ούτε όμως και να αδειάσουμε από μνήμη. Σας ζητώ να στρέψουμε τη μνήμη μας στο μέλλον.

Κοντεύουν 30 χρόνια από την ημέρα που ξεστομίστηκε μια φράση με τεράστιο φορτίο, μια φράση η οποία σηματοδότησε τις εξελίξεις στην Ευρώπη και σε ολόκληρο τον κόσμο. Είναι η φράση της Μάργκαρετ Θάτσερ, πρωθυπουργού τότε της Μεγάλης Βρετανίας, «Δεν υπάρχει κοινωνία. Υπάρχουν μόνο άτομα». Είναι το σλόγκαν του νεοφιλελευθερισμού και των δυνάμεων οι οποίες, ακριβώς στις μέρες μας, σπάζουν την έννοια του κοινωνικού, αποσαθρώνουν τις συλλογικές ταυτότητες, και στα θρύψαλά τους αφήνουν μονάχα ιδιωτικές τροχιές: ιδιωτική ευημερία ή ιδιωτική εξαθλίωση. Ιδιωτικές ευημερίες, που χτίζονται πάνω σε ιδιωτικές εξαθλιώσεις.

Αν τους Τρεις Ιεράρχες δεν τους κάνουμε άνευρα σύμβολα, αλλά αντέξουμε να ακούσουμε τη φωνή τους, θα ακούσουμε έναν λόγο επαναστατικό, εντελώς επίκαιρο, μια στάση ζωής σε ρήξη με ό,τι ψευτίζει τον άνθρωπο. Οι πόλεις, είχε πει ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος, είναι γεμάτες από άγιες τράπεζες. Όχι όμως απλώς από πέτρινες άγιες τράπεζες μέσα στις εκκλησίες. Έμψυχες άγιες τράπεζες, κορυφαίες άγιες τράπεζες –είπε– είναι οι εξαθλιωμένοι και οι περιθωριακοί που ζουν στα βρωμερά σοκάκια. Αυτοί, τα υποπροϊόντα σήμερα του νεοφιλελευθερισμού, στην οπτική των Τριών Ιεραρχών γίνονται οι ύψιστες φανερώσεις του ίδιου του Χριστού. Στην οπτική του Χρυσοστόμου, του Βασιλείου, του Γρηγορίου, η μεταφυσική πίστη και η αλληλεγγύη δεν βρίσκονται σε αντίθεση, αλλά ακριβώς το αντίθετο: σε εντελή όσμωση.

Τι είναι για μένα ο άλλος; Τι είναι ο ξένος και ο διαφορετικός; Ενόχληση; Απειλή; Όρος της ύπαρξής σου, απαντούν οι Τρεις Ιεράρχες. Και αναπτύσσουν μιαν ανθρωπολογία, όπου η μοναδικότητα του κάθε προσώπου δεν σημαίνει άτομο περίκλειστο στα συστατικά του, αλλά υποκείμενο που αληθεύει μόνο στο βαθμό που αγαπητικά ανοίγεται στον άλλον. Μια ανθρωπολογία οικουμενική, πανανθρώπινη, που δεν αναγνωρίζει περιούσιους λαούς και ανώτερα έθνη, αλλά μόνο ανθρώπους, παιδιά του ίδιου Θεού. Απέναντι σ’ αυτή την ανθρωπολογία (στην οποία ουσιαστικά ανταμώνουν όλοι οι άνθρωποι που έχουν έγνοια για το δίκιο και την αδελφοσύνη), ορθώθηκε κατά τον 20ό αιώνα το δαιμονικό: το σκοτάδι που χωρίζει τους ανθρώπους σε πλήρεις τάχα ανθρώπους και σε υπανθρώπους. Μόλις προχθές συμπληρώθηκαν 70 χρόνια από την απελευθέρωση του Άουσβιτς. Αλλά κι αυτό, δεν είναι ένα κλεισμένο παρελθόν. Οι βρικόλακες του ναζισμού εγείρονται από τους τάφους τους και διεκδικούν ψυχές – πάνω απ’ όλα, ψυχές νεανικές. Τι έχουν γράψει οι εγχώριοι εκπρόσωποί τους σε ένα μανιφέστο με τίτλο «Η Άρεια θρησκευτικότητα»; Χλευάζουν τον Χριστιανισμό και καταλήγουν: «Τον Χριστιανισμό χαρακτηρίζει η μεσσιανική ελπίδα, […] η προκατάληψη υπέρ των ‘καταπιεσμένων’ […]. Γι’ αυτό ο Χριστιανισμός είναι ο μπολσεβικισμός της αρχαιότητας».

Φίλες και φίλοι, αγαπητοί συνάδελφοι,

έχουν μεγάλη σημασία οι κοινοί εορτασμοί, αν δεν βαλτώνουν σε φιέστες. Οι κοινοί εορτασμοί είναι (οφείλουν να είναι) οι μέρες στις οποίες η κοινωνία ανασαίνει στον δημόσιο χώρο, για να συνευρεθούν οι άνθρωποι, να συζητήσουν, ακόμα και να διαφωνήσουν. Και, πάντως, όχι να πνιγούν μοναχικά, σε ατομικές τροχιές. Είναι χαρακτηριστικό ότι τα τελευταία χρόνια η γιορτή των Τριών Ιεραρχών έχει γίνει θολό τοπίο, ολίγον αργία και ολίγον εργάσιμη, ολίγον γιορτή και ολίγον κενό, ούτε γιορτή ούτε κενό. Για τους λόγους που προανέφερα, θεωρώ καταστροφική (αλλά βολική για τον νεοφιλελευθερισμό) την απεμπόληση εορτών, και μάλιστα τέτοιων σαν τη σημερινή. Μιλώ ευθέως και ειλικρινά. Δεν έχει να κάνει με την πίστη ή με την απιστία καθενός από μας. Έχει να κάνει με την ανάγκη ενός φόρουμ για την παιδεία. Και είναι ωραίο, που η σημερινή γιορτή έχει ονοματεπώνυμο (τα ονόματα των Τριών Ιεραρχών), διότι οι διαδρομές των ανθρώπων δεν γίνονται με αριθμούς, όπως οι δρόμοι των αμερικάνικων μεγαλουπόλεων. Γίνονται με ονόματα, με καημούς, με αίμα λαών, με προσφυγιά, με αγώνες. Ο Μ. Βασίλειος έγραψε πύρινο λόγο «Κατά Τοκιζόντων», πράγμα που σημαίνει κριτική στο χρηματοπιστωτικό σύστημα της εποχής του. Ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος πέθανε στην εξορία, κατατρεγμένος από την αυτοκρατορική εξουσία στη οποία ασκούσε κριτική, και από την πλουτοκρατία της Κωνσταντινούπολης, η οποία υποστήριζε ότι η ανέγερση λεπροκομείου θα υποβάθμιζε την αξία των ακινήτων της. Ο άγιος Γρηγόριος παραιτήθηκε από τον πατριαρχικό θρόνο, λόγω της έχθρας φανατικών χριστιανών. Είναι ωραίο που πορευόμαστε με ζωντανές παρακαταθήκες αληθινών ανθρώπων: του Δημήτρη Γληνού, της Ρόζας Ιμβριώτη, του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη, του Τάσου Λειβαδίτη… Όχι για να ομογενοποιηθούμε. Αλλά για να θρέψουμε το κοινωνικό. Δεν γίνεται να πορευτούμε στην ιστορία με άδειες αποσκευές!

Οι δάσκαλοι έχουμε ένα φορτίο ιδιαίτερο. Να μάθουμε στους μαθητές μας όχι τι να σκέφτονται, αλλά να σκέφτονται. Άσκηση στον στοχασμό, άσκηση στην ευθύνη, άσκηση στην αμφισβήτηση. «Μη αποκνήσωμεν προς την έρευναν» (: Μη βαρεθούμε, μην κουραστούμε να ερευνούμε). Και «επειδή δυσθήρατος η αλήθεια, πανταχόθεν ημίν εξιχνευτέα» (: Επειδή δύσκολα συλλαμβάνεται η αλήθεια, απ’ όλες τις μεριές πρέπει να την αναζητάμε): Λόγια του Μ. Βασιλείου. Μια παιδεία που θα μαθαίνει τα παιδιά μας να μη γίνονται δούλοι, μια παιδεία που δεν θα κάνει τον άνθρωπο διεκπεραιωτή, αλλά θα τον ικανώνει να ‘ναι στοχαστής όποια δουλειά κι αν κάνει, είναι το νερό που χρειάζονται οι οδοιπορίες μας. «Μην αμελήσετε», μας είχε πει ο Μιχάλης Κατσαρός. «Πάρτε μαζί σας νερό. Το μέλλον μας θα έχει πολύ ξηρασία».

«Μη αποκνήσωμεν προς την έρευναν». Να το πω διαφορετικά; Ο ίδιος ο Γρηγόριος ο Θεολόγος μου ζητάει να το πω διαφορετικά. Ο ίδιος είχε υπογραμμίσει τη δυνατότητα του ανθρώπου, «καινοτομείν τα ονόματα». Να μιλά, δηλαδή, στο σήμερα με γλώσσα δημιουργική, δροσερή, σημερινή. Σαν τροπάριο, λοιπόν, στη σημερινή γιορτή, εγώ θα έβαζα τους στίχους ενός σημερινού δημιουργού, του Γιάννη Αγγελάκα. Και μου αρέσουν, διότι δεν είναι στίχοι αυτοδοξαστικοί, αλλά μας βάζουν μπροστά στο υπεροχότερο δίλημμα του ανθρώπου: στο δίλημμα μεταξύ ευθύνης και μιζέριας:

«Βγήκες στον δρόμο, κι άρχισες να σκούζει και να λες
πως γρήγορα κουράστηκες για ‘κει που `χες να πας.
Μα οι βαλίτσες που φορτώθηκες είναι όλες αδειανές.
Πες μου, γιατί
πες μου, γιατί
γιατί τις κουβαλάς;».
Ολόκληρη η ανάρτηση...

Τρίτη 26 Ιανουαρίου 2016

Η αιωνιότητα

Η αιωνιότητα είναι ποιότητα, δεν είναι ποσότητα, αυτό είναι το μεγάλο, πολύ απλό μυστικό.

Από τα "Τετρακόσια γράμματα του Καζαντζάκη στον Πρεβελάκη", εκδόσεις Καζαντζάκης Ολόκληρη η ανάρτηση...

Πέμπτη 14 Ιανουαρίου 2016

Πολιτισμός ανόργανης ύλης

Στην ταινία «Η πηγή της ζωής» (The Fountain), σε μια από τις τελευταίες σκηνές της σπονδυλωτής ταινίας ο ήρωας γιατρός Τόμι Κρέο, αφού έχει πασχίσει μέσω εξαντλητικών επιστημονικών μελετών, να εντοπίσει το γιατρικό του καρκίνου, ώστε να θεραπεύσει τη λατρεμένη του σύζυγο, Ίζι, βρίσκεται πάνω από το μνήμα της την ώρα της κηδείας. Προσπαθώντας να εννοήσει το νόημα της ύπαρξης και τη σημασία της αγάπης για τη ζωή θα καταλήξει σε κάτι που του έμαθε η ίδια η γυναίκα του, πως τώρα, με τη ταφή της, το σώμα της θα αλλοιωθεί, θα εμπλουτίσει το χώμα κι αυτό θα γίνει λίπασμα για τα φυτά και τα δέντρα που με τη σειρά τους θα καρπίσουν και θα προσφέρουν τροφή σε άλλους οργανισμούς. Η ύπαρξη έτσι μοιράζεται, ταξιδεύει μέσα στους αιώνες και αποκτά νόημα μεγαλύτερο από αυτό που χωρά στην ημερομηνία ενός τάφου.

Αυτή τη σπονδυλωτή ταινία ύμνο για τη ζωή θυμήθηκα κλείνοντας τα δελτία ειδήσεων στην τηλεόραση και τους καυγάδες που παρέλασαν σε αυτή για το σύμφωνο συμβίωσης και το δικαίωμα στην αποτέφρωση. Ζήτω τα ανθρώπινα δικαιώματα! Ζήτω ο selfie πολιτισμός μας! Επιτέλους εκπολιτιστήκαμε, αδερφές και παλικάρια φιληθείτε ελεύθερα μες στη Βουλή, ιερείς καταδικάστε απρόσωπα, εσείς ως αναμάρτητοι ρίξτε πρώτοι τον λίθο, ο Νίτσε ήταν πιο σοφός, κάτι ήξερε, ο Θεός πέθανε, ας αποτεφρωθούμε με τυμπανοκρουσίες, εδώ ολόκληροι νησιώτες βγάζουν φωτογραφίες την ώρα που βοηθούν πρόσφυγες για να αθροίσουν likes στον ιστολογαριασμό του facebook, εμείς θα μείνουμε πίσω; Όλα για τη δημοσιότητα, όλα για την πάρτη μας, τα πάντα επιτρέπονται, όλα για έναν, εμάς.

Γράφω τα παρακάτω με την ελπίδα πως ο όποιος αναγνώστης θα μπορεί να διακρίνει την διαφορετικότητα της άποψης. Δίχως να προσβάλει κανείς τον οποιονδήποτε, αποδεχόμενος με σεβασμό τη διαφορετικότητά του αλλά αναγνωρίζοντας πως αυτή η διαφορετικότητα μπορεί να εκφράζεται δίχως αλληλοκατηγορίες, χωρίς υπονοούμενα και βρισιές. Υπάρχει διάλογος; Ξέρουμε, μπορούμε να συνομιλήσουμε, γίνεται να καταλήγουμε κάπου ή μόνο να ακούμε τους παράλληλους μονολόγους μας; Γράφω αδυνατώντας να ερμηνεύσω θετικά το σύμφωνο τον θόρυβο γύρω από το σύμφωνο συμβίωσης, το δικαίωμα στην αποτέφρωση αλλά και τους τηλεοπτικούς σωτήρες που κατέκλυσαν το διαδίκτυο. Γράφω αναγνωρίζοντας την άρνηση όσο και τον σεβασμό στο διαφορετικό. Τίποτε λιγότερο και τίποτε περισσότερο.

Το σύμφωνο συμβίωσης φαντάζει στα μάτια μου σαν αυτό το βήμα που δεν παράγει τίποτα. Ακριβώς όπως και η στάχτη του νεκρού που αποτεφρώθηκε. Δυο άνθρωποι δεσμεύονται με μια συμφωνία δίχως να παράγουν ζωή. Δεν είναι αυτό το κριτήριο. Τι είδους συμφωνία απαιτείται για να συνταιριάξει τη ζωή δυο ανθρώπων όταν δεν υπάρχει καμία διάθεση να δημιουργήσουν οικογένεια; Κι ας μην πει κάποιος για την υιοθέτηση παιδιών από ομόφυλα ζευγάρια γιατί αυτό είναι κάτι που ξεπερνά τη δυνατότητά μου να το παρακολουθήσω. Δεν μπορώ να το δικαιολογήσω. Για μένα είναι αφύσικο. Αν κάποιος μπορεί και το χωρά υπεύθυνα στη ζωή του καλά κάνει. Αυτός σίγουρα θα ξέρει τι θα πει και στο παιδί που θα αναθρέψει. Για ποιο λόγο να μην αρκεί ένα δικαστικό σύμφωνο, μια επίσημη πράξη κληρονομιάς για τα όποια κληρονομικά δικαιώματα και να βαφτίζουμε την όποια τέτοια σχέση ως σχέση ζωής, ως οικογένεια; Δεν είναι άδικο για όλους; Μια σχέση είναι λειψή όταν οι άνθρωποι της μοιράζονται αυτό που είναι ή αυτό που έχουν; Για να το προχωρήσουμε αυτό που είναι ή που δεν είναι; Αυτό που έχουν ή αυτό που δεν έχουν; Γιατί μου φαίνεται πως δίπλα στις νεαρές κουκλίτσες που μπλέκουν με πάμπλουτους υπερήλικες θα χωρέσουν πλέον και νεαροί σύντροφοι δίπλα σε υπερήλικες ομόφυλους προς εξασφάλιση αμφοτέρων.

Το ενοχλητικό ωστόσο, δεν είναι αν πρέπει να γίνει νόμος ή όχι, δε νομίζω να έχει και τόση σημασία ή αν θα ασχολούνταν κανείς εάν δεν πούλαγε τόσο πολύ στα κουτσομπολίστικα τηλεπεριοδικά. Το ενοχλητικό είναι η τεράστια δημοσιότητα που πήρε το θέμα κι από την πλευρά των υποστηρικτών κι από την πλευρά των πολεμίων. Λες κι όλα στην Ελλάδα γίνονται εν ονόματι μιας δημοσιότητας, όλα για μια φωτογραφία, για μια δημοσιοποίηση, για μια εντύπωση, εν τέλει. Ποιος κερδίζει τη μάχη είναι το ζητούμενο και με ποιο κόστος. Η νεοελληνική μας βιοτή μπορεί να μην παράγει πολιτισμό, παράγει όμως εντυπώσεις. Κι εκεί πρέπει να δώσουν όλοι τον καλύτερό τους εαυτό. Τον καλύτερο τους εαυτό! Αυτόν που πίσω από τον άνθρωπο που τελεί ένα Μυστήριο, καταδικάζει και στέλνει στην κόλαση κάποιους που είναι σαν κι αυτόν. Αδέρφια (ακούγεται υποτιμητικό). Αυτό τον εαυτό που πλημυρισμένος από κόμπλεξ στέκεται στη Βουλή για να αστράψουν τα φλας την ώρα που φιλιέται με τον ομόφυλό του και την επομένη ντύνεται με τα ράσα που βρίζει για να ειρωνευτεί έξω από τη Μητρόπολη. Αν αυτό δεν είναι κομπλεξισμός τότε τι; Αυτός που μιλά για ανθρώπινα δικαιώματα μέσα από βρισιές και προσβολές, αυτός που δεν αναγνωρίζει να κάνει διακρίσεις, να βάζει όρια ή να υπηρετεί μιαν ηθική. Δίχως κανόνες είναι όλα ευκολότερα. Ας ονομάσουμε την ευκολία ελευθερία, ας δώσουμε στο τίποτα μιαν υπόσταση, ας το κάνουμε από τίποτα κάτι, αυτό μετρά, έτσι πια θα μετράμε κι εμείς.

Ο πολιτισμός μας όμως δεν αρκείται σε αυτά. Δεν ξέρει να γεννά κάτι, να δίνει, να παράγει. Μόνο να του δίνουν, μόνο να χαίρεται, (ή καλύτερα να ηδονίζεται;), να υπάρχει μόνο για τον εαυτό του κι όταν πεθαίνει να σβήνουν τα πάντα, ποιο το νόημα στον κόσμο εάν εγώ δεν είμαι ανάμεσά του; Στάχτη να γίνουν όλα στάχτη κι εγώ. Ούτε λίπασμα για τα σκουλήκια για τα λουλούδια που θα ανθίσουν, για τους καρπούς των δέντρων; Όχι. Τέφρα, στάχτη, ανόργανη ύλη. Αφού θα γυρίσω στην ανυπαρξία, τι άλλο μπορεί να υπάρξει στο μηδέν; Αν όλα δεν με υπηρετούν ας χαθούν. Ούτε το μνήμα, ούτε να με θυμούνται, ούτε ως ανάμνηση, μια σκέψη, μια ανάρτηση στο facebook κι ως εκεί. Δεν θα γίνω εγώ σαν όλους τους άλλους τροφή για τα σκουλήκια, δεν έμαθα να δίνω, δε ξέρω να μοιράζομαι, τι θες; Τι ζητάς; Εδώ δεν έγινα φωτιά όσο ζούσα να θερμάνω τους άλλους ή να φωτίσω τη ζωή τους, τώρα ας καώ για πάρτη μου. Η παραισθητική μου ζωή έτσι με έμαθε να κάνω.

Ολοκληρώνοντας τις εικόνες του πολιτισμού ανόργανης ύλης έφερα στο νου μου την πρόταση για το νόμπελ ειρήνης στους νησιώτες για τη συμπαράσταση στους πρόσφυγες. Προσπαθούσα να χωνέψω το πόσο αδικούμε τους λίγους εκείνους αληθινούς ήρωες των νησιών που μένουν στην αφάνεια, πίσω από τα φώτα της δημοσιότητας, που βοηθούν κρυμμένοι από κάμερες και αναρτήσεις στο instagram ή στο twitter. Τη στιγμή που για να ξεφύγουμε από μια χολιγουντιανή αντίληψη της πραγματικότητας ντυνόμαστε ρόλους σωτήρων, δήθεν σωτήρων. Δίνοντας ένα ενδιαφέρον, μια ταυτότητα φιλανθρωπίας στην μέχρι χθες ισοπεδωμένη ζωή μας, φοράμε τη μάσκα του αγωνιστή, του φιλάνθρωπου, του ακτιβιστή που επιτέλους ζει την περιπέτεια των ταινιών δράσης, κάποιας δράσης, (δράσης έστω), το σενάριο καλύτερα από το φάντασμα της ζωής που επιθυμούσαμε πριν πεθάνουμε. Ε, αυτή η καθημερινότητα δεν αξίζει έναν τριψήφιο (τουλάχιστον) αριθμό likes το facebook και ένα όσκαρ καλύτερης ξένης ταινίας, συγγνώμη, ένα νόμπελ ειρήνης; Όχι κυρίες και κύριοι, δήθεν φιλάνθρωποι και τζάμπα πολιτισμένοι. Στον πολιτισμό των παππούδων και των γιαγιάδων μας δε χωρά καμία ανταμοιβή και καμία γνωστοποίηση. Δεν υπάρχουν φλας, φωτογραφίες, κάμερες και δημοσιογράφοι δίπλα σε χολιγουντιανές τηλεπερσόνες. Χωρά μόνο μια πράξη εκκωφαντικά απλή, μια βοήθεια που δε χρειάζεται διαφήμιση για να είναι Προσφορά. Η δωρεά των προγόνων μας δεν προϋπόθετε κανέναν μηχανισμό εντυπώσεων. Ο πολιτισμός τους ήταν η καθημερινότητά τους, το πώς μιλούσαν και το πώς πρόσφεραν την φιλοξενία, όχι το πώς έφτιαχναν για το θεαθήναι το σήμα της ειρήνης με σωσίβια.

Μπορεί να ακούγεται υπερβολικό αλλά ο πολιτισμός των ομόφυλων ζευγαριών, των αποτεφρωμένων νεκρών, των τηλεοπτικών ακτιβιστών δεν παράγει τίποτα. Στάχτη, ανόργανη ύλη, το τίποτε από το τίποτε για το τίποτε. Κι εμείς προσπαθούμε αυτό το τίποτα να το κάνουμε σημαντικό, να του δώσουμε μια ταυτότητα ένα λόγο να υπάρχει για να χωρέσουμε μέσα σε τούτο κι εμείς ως νόημα, πώς αλλιώς να δικαιολογηθεί μια ζωή που το μεγαλύτερό της ταξίδι είναι γύρω από τον εαυτό της; Ερήμην της δεν ανήκουμε πουθενά. Κι αυτό είναι ανυπόφορο και κάνει και τη ζωή μας ανυπόφορη. Σε ένα καταπληκτικό δημοσίευμα ο Χρήστος Βακαλόπουλος αναρωτιόταν τι μας χρειάζεται σήμερα ο Παπαδιαμάντης κι έδινε την παρακάτω απάντηση. Νομίζω ιδανικότερος επίλογος για τον πολιτισμό της ανόργανης ύλης δεν θα μπορούσε να υπάρξει: «Η εποχή βοά για την ανάγκη μιας ψευδοκατασκευής, μιας παραισθητικής ζωής, ενός τέλειου σεναρίου που θα σφίξει τον σύγχρονο κόσμο στα πλοκάμια του και θα τον αποτελειώσει μέσα στη νάρκη της ηδονής. Εμείς οι ίδιοι έχουμε προσχωρήσει σ’ αυτή την αισθητική αντιμετώπιση των πάντων, σε μια σεναριακή αντίληψη της πραγματικότητας, δεν πιστεύουμε σε τίποτα η μάλλον πιστεύουμε βαθύτατα ότι συμμετέχουμε σε μια πλοκή που καθρεφτίζει τον εαυτό της και μόνο. Οι σύγχρονοι τύραννοι μας, τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, διαμορφώνουν έναν κόσμο – λαβύρινθο όπου η απλούστερη ανθρώπινη δραστηριότητα ανάγεται σε κάποιο μηχανισμό εντυπώσεων με μοναδικό σκοπό τη σαγήνη. Η ζωή μας δεν μας αφορά, το μόνο που μας ερεθίζει είναι μια άλλη ζωή που θα μπορούσαμε να ζήσουμε, δεχόμαστε από παντού προτάσεις σεναρίων για το φάντασμα της ζωής που επιθυμούμε και τις συζητάμε μέχρι να πεθάνουμε». (Από τη συλλογή κειμένων του Χρήστου Βακαλόπουλου με τίτλο: Από το χάος στο χαρτί, εκδόσεις Εστία).
Ολόκληρη η ανάρτηση...

Κυριακή 3 Ιανουαρίου 2016

Έρωτας ή τίποτα

Κι ο τίτλος από μόνος του είναι διαφήμιση. Ο Δημήτρης Καραγιάννης, παιδοψυχίατρος – ψυχοθεραπευτής, διευθυντής του Κέντρου Παιδοψυχικής Υγιεινής και ιδρυτής του θεραπευτικού και εκπαιδευτικού ινστιτούτου «ΑΝΤΙΣΤΙΞΗ» σημειώνει πως τον αντέγραψε από κάποιον τοίχο των Αθηνών που κάποιος ευφάνταστος άγνωστος το κοινοποίησε με μορφή λεκτικής επανάστασης προς όφελος όλων ημών. Το βιβλίο έφτασε στα χέρια μου με μεγάλη περιέργεια και έκπληξη. Να μιλήσει κάποιος για τον έρωτα αντί να τον ζει; Τι να περιγράψουν τα λόγια, τι κατευθύνσεις να δώσουν μπροστά σε αυτό το άνευ λόγων θαύμα που ζει κάποιος βιωματικά με τη μετοχή του σε τούτο ο δώρο; Κι όμως! Η διάψευση από την ανάγνωση του βιβλίου ήταν πανηγυρική. Σελίδα σελίδα ο συγγραφέας κατέθετε την κλινική του εμπειρία και πρόταση από την ευκαιρία να δούμε τον έρωτα όχι ως ένα απλό συναίσθημα που προκύπτει κάτω από συγκεκριμένες συνθήκες, αλλά ως μια μοναδική δυνατότητα να ενσαρκώσει κανείς βιωματικά το νόημα της ύπαρξης.

Η πρώτη εύστοχη παρατήρηση του συγγραφέα είναι η διαίρεση ανάμεσα στον ερωτικό και στον ερωτευμένο άνθρωπο. Η ζυγαριά κλίνει ασφαλώς υπέρ του πρώτου. Άλλωστε η «παραίτηση» από το να είμαστε ερωτικοί να οδηγεί στην παραίτηση από την ίδια τη ζωή. Έτσι, η παραίτηση από το να είμαστε ερωτικοί οδηγεί στο τίποτα, που είναι το άδειο. Η απουσία, η εγκατάλειψη, η ανυπαρξία, ο θάνατος. Όπου η εμπειρία των αδιέξοδων σεξουαλικών επαφών δίχως έρωτα γίνεται η αφορμή για την αναζήτηση του έρωτα που θα αφορά όλην την ύπαρξη.

Στο προλογικό του σημείωμα ο Καραγιάννης γράφει και τα εξής: «Οι ερωτικές σχέσεις που δεν γνωρίζουν να ανανεώνονται, ενώ αναζητούν την ευχαρίστηση, οδηγούνται στην απογοήτευση. Η φθορά από τον αμείλικτο χρόνο που σημαδεύει το σώμα, την ψυχή και τις σχέσεις μοιάζει να είναι το μόνο στοιχείο που καθορίζει τις ζωές πολλών ανθρώπων, που με έναν αυτοκαταστροφικό αυτόματο πιλότο οδηγούνται στην προκαθορισμένη ήττα… Όμως, μέσα από χιλιάδες ώρες θεραπευτικών συνεδρίων με ζευγάρια που δεν αποδέχονται τη φθορά ως οδηγό στη σχέση τους και αναζητούν μιαν άλλη πορεία που περιέχει την έκπληξη, την τρυφερότητα και τον ανατροφοδοτούμενο έρωτα μου δίνουν το δικαίωμα, αλλά και την ευθύνη να μοιραστώ την εμπειρία μου. Με το θέμα του έρωτα ως ζητούμενο που δεν μπορεί να θεωρηθεί ποτέ ως περαιωμένο, αφού αποτελεί μια ζωντανή διεργασία στην οποία προστίθενται νέα δεδομένα. Με τις καταγραφές να αποτελούν αφορμή για περαιτέρω αναζήτηση, αφού τα ερωτήματα δεν απαντιούνται οριστικά γιατί εγείρουν νεώτερα».

Παρακάτω συνεχίζει λέγοντας: «Όμως το ερώτημα του έρωτα δηλώνει την ανεπάρκειά μας. Γιατί είμαστε πάντα ατελείς στο να τον βιώσουμε, όπως μας αντιστοιχεί. Μια ατέλεια που δεν μπορεί να καταγραφεί με καταθλιπτικούς όρους, αλλά και αυτογνωσία που αναγνωρίζει τους περιορισμούς για τη μετοχή στο θαύμα. Η συνειδητοποίηση της ανεπάρκειας για ευχαριστιακή βίωση του έρωτα όσο και όπως το δικαιούμαστε και ταυτόχρονα η συνειδητή απόφαση να μην παραιτηθούμε. Ερωτικοί ως τον θάνατο. Και τότε καταργείται ο θάνατος. Γιατί το θαύμα της ζωής που υπερβαίνει το τυχαίο και το δοσμένο δεν σβήνει ποτέ. Συντελείται σε μια σκυταλοδρομία που υπερβαίνει τις φθαρτές ατομικότητες. Και ο έρωτας είναι η πρόσκληση για να υπερβούμε την ατομική ανεπάρκεια για να συναντήσουμε τον πυρήνα της ζωής, που θα παραμείνει άφαντος, ακατανόητος, απερίφραστος. Πάντα υπάρχουν, ανέφικτα μέσα από τις γνώσεις και τις πληροφορίες. Αλλά πάντα διαθέσιμος στο να αγγιχτεί από εκείνους που δεν κλείνονται στην ατομική τους αυτάρκεια και δεν παραιτούνται από το να την αναζητήσουν. (…)Η ύπαρξη ζητά το απόλυτο. Ο έρωτας δεν είναι απλώς ιδεολογική κάλυψη της ανάγκης σε σεξουαλικότητα. Δεν είναι απλώς μια συναισθηματική συγκίνηση, ούτε παρορμητικό πάθος. Είναι η επιθυμία για το επέκεινα. Για την εξαφάνιση του φθαρτού και του θανάτου. Μια ελάχιστη εμπειρία της αιωνιότητας. (…)Η ευχαριστιακή βίωση της συντροφικότητας δεν σταματά σε κάποια περίοδο της κοινής ζωής καθώς η ζωντανή συντροφική σχέση διαμορφώνει νέες δυνατότητες. Οι νέοι σύντροφοι κάθε εποχής συλλέγουν την ομορφιά των προσωπικών μας εμπειριών και, αφού τη μεταβολίσουν, δύνανται να παράγουν μια νέα πρόταση κοινής ζωής που να εκφράζει τη συντροφικότητά της. Με συντρόφους που μας έδωσαν, μας δίδουν και θα μας δώσουν τη δυνατότητα πίσω στον αειφόρο έρωτα με την ομορφιά του μέσα στην ευχαριστιακή βίωση της ζωής».

Παλαιότερα πίστευα πως το «Έρωτος φύσις» του παπά Φιλόθεου Φάρου είναι ό,τι καλύτερο έχει γραφτεί περί έρωτα στον τόπο μας. Η προσπάθεια αυτή του Δημήτρη Καραγιάννη τολμά όχι να αναμετρηθεί μαζί του αλλά έστω να δηλώσει εμφανώς πως μετά από αυτό δεν ακολουθεί το συγγραφικό χάος αλλά προσπάθειες εξαιρετικά αξιόλογες και φιλόδοξες. Καλή ανάγνωση σε όλους όσοι στο κέντρο της ερωτικής τους βιοτής ή αναζήτησης έχουν ως δείκτη την ανεπανάληπτη αγάπη!
Ολόκληρη η ανάρτηση...