Τρίτη 5 Ιανουαρίου 2010

Χρόνος δεσμώτης και χρόνος λυόμενος
(αντί Πρωτοχρονιάτικων ευχών)

ΤΟΝ ΕΚΛΕΙΣΑΜΕ σ' ἕνα μικρὸ κουτὶ μεταλλικὸ ποὺ τ' ὀνομάσαμε «ὡρολόγιον», καὶ ἡσυχάσαμε. Ὅμως αυτό τὸ κλασικὸ τὶκ τὰκ ποὺ ἀπασχολοῦσε τούς παλαιοὺς μυθιστοριογράφους μπορεῖ νὰ 'ναι μέτρηση, μπορεῖ καὶ διαμαρτυρία. Τίνος εἶναι, ὁ ἕνας τοῦ ἄλλου, δεσμώτης; Ποιός μας ἔδωσε τὸ δικαίωμα νὰ κάνουμε τὸν ἥλιο τὸν ἀνίδεο μετρητή μας; Καὶ τί 'ναι τὰ ἡμερονύχτια; κέρματα ποῦ τὰ ρίχνουμε σ' ἒναν τρύπιο κουμπαρά;

Οἱ σοφοί, μερικοὶ σοφοὶ τουλάχιστον, διατείνονται ὃτι ὁ χρόνος δὲν ὑπάρχει. Ἄλλοι τὸ ἀντίθετο. Ἂς τὰ βροῦνε μεταξύ τους. Ἔμεῖς, ποὺ δὲ διαθέτουμε παρὰ τίς γνώσεις ἐνός μέτριου μαθητῆ λυκείου, ἂς τὰ ποῦμε ἀλλιῶς. Ἁπλοϊκά. Ὅσο ἁπλοϊκὸς εἶναι κι ὁ τρόπος ποὺ βλέπουμε νὰ προσπαθοῦν οἱ περισσότεροι ν'ἀντιμετωπίσουν καὶ νὰ ἐξουδετερώσουν τὸν ὑποθετικό τους ἐχθρό, ποὺ τὸν φαντάζονται νὰ καραδοκεῖ σὲ κάποια γωνιὰ τὸ πέρασμά τους, μ'ἕνα σακούλι, γεμάτο ρυτίδες καὶ λευκὰ μαλλιά, στὸ χέρι. Ἄξίζει νὰ τοὺς ιδοῦμε.

Ὑπάρχουν, ἓν πρώτοις, οἱ εκατομμυριοῦχοι τῶν βιωμάτων, ποὺ μὲ ἀπανωτὲς περιπέτειες, ταξίδια, γάμους, ἐπιχειρήσεις, δολοπλοκίες, μυστικὲς συμφωνίες καί τὰ παρόμοια ζητοῦν νὰ τὸν γεμίσουν, νὰ τὸν στουμπώσουν σὲ τέτοιο σημεῖο, ποὺ κυριολεκτικὰ νὰ μὴ βρίσκει τρόπο νὰ ὑποδηλώσει τὴν παρουσία του' νὰ 'ναι σὰν νὰ μὴν ἀφορᾶ τουλάχιστον τὴ δική τους περίπτωση. Στὸ ἄλλο ἄκρο ὑπάρχουν οἱ μοναχικὲς ὑπάρξεις, οἱ ἀσκητές, οἱ στυλίτες στὸ ἐΐδος τους, ποὺ τοῦ ἀρνοῦνται τροφὴ κι αἰσθάνονται δτι ἔτσι τοΰ ἔχουν ἀφαιρέσει κάθε ὑπόσταση δτι ζοῦνε χωρὶς νὰ ὑπάγονται στοὺς δικούς του νόμους. Τέλος ὑπάρχουμε κι ἐμεῖς οἱ ἄλλοι, ποὺ βαυκαλιζόμαστε πρὸς στιγμὴν μὲ τὴν ἴδεα οτὶ ἐὰν δὲν ὑπῆρχε ὁ χρόνος θὰ μπορουσαμε νὰ 'μαστε οἱ αἰώνιοι νεόνυμφοι μίας ἄγνωστου ταυτότητας εὐτυχίας. Ὕστερα, τό βάζουμε κάτω, καὶ κάνουμε πὼς δὲν καταλαβαίνουμε.

Κανείς μας δὲν ἔδειξε τὴν πρόθεση νὰ τὸν κτυπήσει στὸ ἀδύνατο σημείο του, ποὺ εἶναι ἡ συμβατική του ὑπόσταση, αυτή ποὺ ἐμεῖς οἱ 'ίδιοι του προσδώσαμε ἁπλῶς γιά. νά διευκολύνει τίς καθημερινές μας συναλλαγές. Μᾶς τρομάζει τό ποσοστὸ τῆς αὐθαίρετης σκέψης ποὺ ἀπαιτεῖται γιά νὰ σπάσουμε τὸ φράγμα του κοινῶς νοειν καὶ ν' ἀντιληφθοῦμε ὅτι τὰ κομμάτια τῆς ζωῆς ποὺ προσκτᾶται καί συμπαρασύρει στὴν εὐθύγραμμη πορεία τοῦ ὁ χρόνος εἶναι δυνατὸν νὰ νοοῦνται ὡς ἀνεξάρτητα, ν' ἀρμόζονται ἀπό διαφορετικὲς πλευρὲς καὶ νὰ σχηματίζουν μιάν ἄλλου ἐίδους ἀλληλουχία, ἐξίσου ἂν ὄχι καί περισσότερο ἔγκυρη, ἀπό τὴν ἄποψη ὅτι προβάλλει. ἀνάγλυφη τὴν ὀνειρικὴ φύση τῆς ζωῆς μας καὶ τὴν κατακυρώνει.

Χρειάζεται ν' ἀποβάλεις τό λίπος τοῦ τυπικοῦ τῶν καθημερινῶν σου ἀναγκῶν, καθὼς καὶ ὄλα τὰ οὐδέτερα ἢ ἅχροα στοιχεῖα ποὺ παρεμβάλλονται ἀνάμεσα στὰ σημαντικὰ τῆς ζωῆς σου καὶ τ' ἀποδυναμώνουν, γιὰ νὰ νιώσεις τὶς πραγματικές σου διαστάσεις. Διαφορετικά, χάνεις τὰ μέτρα σου, περιπίπτεις ἀπὸ 'να σ' ἄλλο ἀδιέξοδο, καί στὰ ὕστερα συνθηκολογεῖς. Δέχεσαι νὰ ἐνσαρκώνεις τό περίφημο πρακτικό πνεῦμα, ποὺ μπορεῖ ν' ἀποσπᾶ τὸν ἔπαινο τῶν δικῶν σου ἐπειδὴ σου παρέχει πλουσιοπάροχα νὰ φᾶς καί νὰ πιεῖς, τὴν ἴδια στιγμὴ ὅμως σὲ προσβάλλει μὲ τὸν ἰὸ τῆς πλήξης καὶ τῆς μοναξιᾶς.

Ἀμὲ ὕστερα, ὅσο κι ἂν ξαναρίχνεις τὴν τράπουλα, νὰ βρεῖς τὴν ντάμα σπαθί τῆς ζωῆς σου. Ἔχει γίνει ἀέρας. Ψάχνεις μέσα στὸ ἀπορριμματοφόρο τῆς μνήμης σου. Τίποτα. Μόνον καμιὰ φορά, τὶς νύχτες ποὺ ἡ στεναχώρια σέ πνίγει, σὰν νὰ ὑποψιάζεσαι ὄτι κάτι μισοαρχινισμένες σκηνὲς τῆς ζωῆς σου, ποὺ δὲν τοὺς εἶχες δώσει τὴ δέουσα σημασία, παραμένουν ἀκόμα ζωντανές, σαλεύουν, καί, μόλο ποὺ τὶς διώχνεις, ἐκεῖνες ἐπανέρχονται καὶ σὲ παρενοχλοῦν μέσα στό παραΰπνι σου. Δὲν καταλαβαίνεις γιατί. Καί ὄμως. Ζητοῦν νὰ συνεχίσουν κάτι ποὺ ἀγνοεῖς ἐπειδὴ τό ἔχεις ἤδη ἀπολέσει, καί νὰ συνεχιστοῦν ἀπό κάτι ἄλλο, ποὺ ἐπίσης ἅγνοεῖς ἐπειδὴ δὲν ἔχει ἐπισυμβεῖ ἀκόμη, θὰ σημάνει ὅμως ἡ ὤρα του, ἔστω καὶ ἐρήμην τῆς δικῆς σου παρουσίας.


Από το «Εν λευκώ» του Οδυσσέα Ελύτη, εκδόσεις Ίκαρος

1 σχόλιο:

filologina είπε...

Μου φαίνεται πως θα κάνω εγώ φέτος ποδαρικό στο blog! Καλή χρονιά λοιπόν σε όλους και ότι επιθυμεί ο καθένας να πραγματοποιηθεί!
Το κείμενο του Ελύτη είναι όπως πάντα διαμάντι. Μπράβο για άλλη μια φορά για το πολυτονικό!