Φωνές

Ἰδανικὲς φωνὲς κι ἀγαπημένες
ἐκείνων ποὺ πεθάναν, ἢ ἐκείνων ποὺ εἶναι
γιὰ μᾶς χαμένοι σὰν τοὺς πεθαμένους.
Κάποτε μὲς στὰ ὄνειρά μας ὁμιλοῦνε•
κάποτε μὲς στὴν σκέψι τὲς ἀκούει τὸ μυαλό.
Καὶ μὲ τὸν ἦχο τῶν γιὰ μία στιγμὴ ἐπιστρέφουν
ἦχοι ἀπὸ τὴν πρώτη ποίησι τῆς ζωῆς μας —
σὰ μουσική, τὴν νύχτα, μακρυνή, πού σβύνει.

Από τα «Ποιήματα» του Κ. Καβάφη, εκδόσεις Ίκαρος Ολόκληρη η ανάρτηση...

Με κάθε αντίο μαθαίνεις

Μετά από λίγο μαθαίνεις
την ανεπαίσθητη διαφορά
ανάμεσα στο να κρατάς το χέρι
και να αλυσοδένεις μια ψυχή.

Και μαθαίνεις πως Αγάπη δε σημαίνει στηρίζομαι
Και συντροφικότητα δε σημαίνει ασφάλεια

Και αρχίζεις να μαθαίνεις
πως τα φιλιά δεν είναι συμβόλαια
και τα δώρα δεν είναι υποσχέσεις.
Και αρχίζεις να δέχεσαι τις ήττες σου
με το κεφάλι ψηλά και τα μάτια ορθάνοιχτα
με τη χάρη μιας γυναίκας
και όχι με τη θλίψη ενός παιδιού.
Και μαθαίνεις να φτιάχνεις
όλους τους δρόμους σου στο Σήμερα,
γιατί το έδαφος του Αύριο
είναι πολύ ανασφαλές για σχέδια
…και τα όνειρα πάντα βρίσκουν τον τρόπο
να γκρεμίζονται στη μέση της διαδρομής.

Μετά από λίγο καιρό μαθαίνεις…
Πως ακόμα κι η ζέστη του ήλιου
μπορεί να σου κάνει κακό.
Έτσι φτιάχνεις τον κήπο σου εσύ
αντί να περιμένεις κάποιον
να σου φέρει λουλούδια.

Και μαθαίνεις ότι, αλήθεια, μπορείς να αντέξεις
Και ότι, αλήθεια, έχεις δύναμη
Και ότι, αλήθεια, αξίζεις
Και μαθαίνεις… μαθαίνεις
…με κάθε αντίο μαθαίνεις

Από τα «Ποιήματα» του Jorge Luis Borges, εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα Ολόκληρη η ανάρτηση...

Μείνε πεινασμένος! Μείνε ανόητος!

Στις 24 Αυγούστου 2011, ο Αμερικανός επιχειρηματίας Στιβ Τζομπς, 56 ετών, συνιδρυτής, πρώην Πρόεδρος και Διευθύνων Σύμβουλος της εταιρείας Apple, υπέβαλε την παραίτησή του, δηλώνοντας ότι δεν μπορεί πλέον (υπονοώντας σοβαρά προβλήματα υγείας) να ανταποκριθεί στα καθήκοντά του. Στις 5 Οκτωβρίου 2011 απεβίωσε.

6 χρόνια πριν, στις 12 Ιουνίου του 2005, ο Τζομπς 50 τότε χρονών, εκφώνησε μία συγκλονιστική ομιλία κατά την τελετή αποφοίτησης, στο Πανεπιστήμιο του Στάνφορντ.

Το κείμενο εκείνης της ομιλίας του Στιβ Τζομπς υπάρχει στην ιστοσελίδα του Πανεπιστημίου του Στάνφορντ με τίτλο: «"You've got to find what you love" Jobs says». Στα ελληνικά την μετέφρασε ο δημοσιογράφος Χρήστος Μιχαηλίδης και την «ανέβασε» στο μπλογκ του με τίτλο: «Η συγκλονιστική ομιλία του Στιβ Τζομπς στο Στάνφορντ, το 2005» .

Πανεπιστήμιο Στάνφορντ, 12 Ιουνίου 2005
«Αυτό που έχεις να κάνεις είναι να βρεις τί αγαπάς!»
Στιβ Τζομπς

Είναι τιμή μου που είμαι μαζί σας σήμερα στην τελετή αποφοίτησής σας από ένα από τα καλύτερα πανεπιστήμια στον κόσμο. Για να σας πω και την αλήθεια, αυτό είναι το πλησιέστερο που έχω φτάσει ποτέ σε τελετή αποφοίτησης. Σήμερα, θέλω να σας πω τρεις ιστορίες από τη ζωή μου. Αυτό, όλο κι όλο. Τίποτα σπουδαίο. Απλώς τρεις ιστορίες.

Η πρώτη, έχει να κάνει με το πώς να ενώνεις σημεία.
Εγώ εγκατέλειψα τις σπουδές μου στο Κολλέγιο Reed τους πρώτους 6 μήνες, αλλά παρέμεινα εκεί ως drop-in (σ.σ.: που είναι ο φοιτητής ο οποίος αντί για 4 χρόνια, επιλέγει να σπουδάσει μόνο για 2 χρόνια στο πανεπιστήμιο) για άλλους 18 μήνες, οπότε και τα παράτησα οριστικά. Γιατί το έκανα αυτό, λοιπόν;

Όλα άρχισαν προτού καν γεννηθώ. Η βιολογική μου μητέρα ήταν πολύ νέα, ανύπαντρη φοιτήτρια, και αποφάσισε να με δώσει για υιοθεσία. Πίστευε πολύ βαθιά ότι θα έπρεπε να υιοθετηθώ από απόφοιτους πανεπιστημίου, από μορφωμένους ανθρώπους δηλαδή, και έτσι όλα είχαν κανονιστεί ώστε μόλις γεννιόμουν να με υιοθετούσαν ένας δικηγόρος και ή γυναίκα του. Μόνο που, μόλις βγήκα από τη κοιλιά της μητέρας μου, οι δύο αυτοί άνθρωποι αποφάσισαν την τελευταία στιγμή ότι ήθελαν κορίτσι. Έτσι, λοιπόν, οι σημερινοί μου γονείς, οι οποίοι ήσαν σε λίστα αναμονής τότε, έλαβαν ένα τηλεφώνημα στη μέση της νύχτας και άκουσαν κάποιον να τους λέει: «Έχουμε, αναπάντεχα, ένα νεογέννητο αγόρι. Το θέλετε;». Και είπαν: «Βεβαίως».

Η βιολογική μου μητέρα ανακάλυψε αργότερα ότι η θετή μου μητέρα ποτέ δεν είχε αποφοιτήσει από κανένα πανεπιστήμιο, και ότι ο θετός μου πατέρας δεν είχε αποφοιτήσει καν από γυμνάσιο. Έτσι, αρνήθηκε να υπογράψει τα έγγραφα στα οποία χρειαζόταν η συμφωνία της ώστε να οριστικοποιηθεί η υιοθεσία μου. Υποχώρησε, όμως, λίγους μήνες αργότερα, όταν οι θετοί μου γονείς υποσχέθηκαν ότι κάποια μέρα θα με έστελναν σε πανεπιστήμιο. Να μορφωθώ.

Πράγματι, 17 χρόνια μετά, πήγα για σπουδές σε πανεπιστήμιο. Αλλά πολύ αφελώς, επέλεξα ένα πανεπιστήμιο το οποίο ήταν σχεδόν όσο ακριβό είναι και το Στάνφορντ, και έτσι όλες οι οικονομίες των σκληρά εργαζομένων γονιών μου ξοδεύονταν για τα δίδακτρά μου.

Έπειτα από 6 μήνες, όμως, δεν είχα ειλικρινή απάντηση στο ερώτημα εάν άξιζε τον κόπο οι γονείς μου να ξοδεύουν τόσα χρήματα για να σπουδάζω εγώ. Δεν έβλεπα να είχε αξία αυτή η επένδυσή τους.

Δεν είχα ιδέα τι ήθελα να κάνω στη ζωή μου. Και δεν είχα ιδέα εάν η πανεπιστημιακή ζωή θα με βοηθούσε να βρω την απάντηση. Κι’ όμως, ήμουν εκεί, και σπούδαζα, ξοδεύοντας όλα τα χρήματα που οι γονείς μου είχαν εξοικονομήσει ολόκληρη ζωή.

Έτσι, λοιπόν, πήρα μια μέρα την απόφαση να εγκαταλείψω τις σπουδές, πιστεύοντας ειλικρινά ότι όλα θα τακτοποιηθούν και ότι θα βρω τελικά τον δρόμο μου. Ήταν σχεδόν τρομακτικό, τότε, αυτό που έκανα, αλλά καθώς κοιτάζω πίσω τώρα, νομίζω πως ήταν μία από τις καλύτερες αποφάσεις που πήρα ποτέ. Τη στιγμή που εγκατέλειψα το κανονικό πρόγραμμα σπουδών, σταμάτησα να παρακολουθώ τα υποχρεωτικά μαθήματα που δεν με ενδιέφεραν, και άρχισα να πηγαίνω σ’ εκείνα που μου φαίνονταν πιο ενδιαφέροντα. Κατ’ επιλογήν.

Δεν ήταν όλα ωραία, εύκολα και ρομαντικά τότε. Δεν είχα δικό μου δωμάτιο στη φοιτητική εστία, κοιμόμουν στο πάτωμα των δωματίων μερικών φίλων μου, πήγαινα σε σούπερμαρκετ και τους επέστρεφα γυάλινες μπουκάλες Κόκα Κόλα και έπαιρνα 5 σεντς τη μία και αγόραζα κάτι να φάω, και περπατούσα 7 μίλια από την μία άκρη της πόλης στην άλλη κάθε Κυριακή βράδυ για να πάρω δωρεάν ένα πιάτο καλό φαγητό που μοίραζαν σε κάποιο ναό των Χάρε Κρίσνα. Κι’ όμως, τα λάτρευα όλ’ αυτά. Και όσα πράγματα ανακάλυψα τυχαία, ακολουθώντας την περιέργεια και την διαίσθησή μου, αργότερα αποδείχτηκαν ανεκτίμητα. Θα σας δώσω ένα παράδειγμα:

To Κολλέγιο Reed, εκείνον τον καιρό, διέθετε την πιο καλή σχολή καλλιγραφίας σε όλη τη χώρα. Σε όλη τη πανεπιστημιούπολη, κάθε αφίσα, κάθε ταμπέλλα σε κάθε ντουλάπα ή συρτάρι καθηγητή, λέκτορα ή φοιτητή, ήταν γραμμένη στο χέρι με την πιο όμορφη καλλιγραφία. Εγώ, επειδή είχα παραιτηθεί από το κανονικό πρόγραμμα σπουδών και έτσι δεν ήμουν αναγκασμένος να παρακολουθώ τα υποχρεωτικά μαθήματα, αποφάσισα να πάρω το μάθημα της καλλιγραφίας και να μάθω και εγώ να γράφω έτσι ωραία. Έμαθα, λοιπόν, για τις γραμματοσειρές serif και san serif, έμαθα να τροποποιώ το διάστημα μεταξύ διαφόρων συνδυασμών γραμμάτων, και έμαθα τι είναι εκείνο που κάνει την σπουδαία τυπογραφία πραγματικά σπουδαία. Ήταν υπέροχο, ήταν ιστορικό, ήταν καλλιτεχνικά διακριτικό με τρόπο που καμιά επιστήμη δεν μπορεί να συλλάβει, και εγώ το έβρισκα τόσο, μα τόσο συναρπαστικό.

Τίποτα απ’ όλα αυτά δεν είχαν βέβαια καμία ελπίδα πρακτικής εφαρμογής στη ζωή μου. Αλλά δέκα χρόνια αργότερα, όταν σχεδιάζαμε τον πρώτο υπολογιστή Macintosh, όλα όσα έμαθα στο μάθημα της καλλιγραφίας, μου ξανάρθαν πάλι. Και τα ενσωματώσαμε όλα στο Mac. Ήταν το πρώτο κομπιούτερ με πραγματικά υπέροχη τυπογραφία. Έτσι, εάν δεν είχα παρατήσει εκείνον τον κύκλο υποχρεωτικών μαθημάτων στο πρώτο έτος του πανεπιστημίου, το Mac δεν θα είχε ποτέ ούτε τις πολλαπλές γραμματοσειρές, ούτε και τα fonts με αναλογικά διαστήματα. Και, μιας και τα Windows απλώς αντέγραψαν το Mac, είναι πολύ πιθανό, σήμερα που σας μιλάω, κανένα PC να είχε αυτές τις εφαρμογές. Εάν δεν είχα παρατήσει τότε τα υποχρεωτικά μαθήματα, δεν θα πήγαινα ποτέ σ’ αυτές τις τάξεις καλλιγραφίας, και οι προσωπικοί υπολογιστές μπορεί να μην είχαν την υπέροχη τυπογραφία που έχουν σήμερα. Βεβαίως, ήταν αδύνατον να δω τόσο πολύ μακριά όταν σπούδαζα τότε στο πανεπιστήμιο και να συνδέσω τα σημεία. Αλλά δέκα χρόνια μετά, κοιτώντας πίσω, ήταν πλέον πολύ σαφές. Πάλι, δεν μπορείς να συνδέσεις τα σημεία κοιτώντας εμπρός. Μπορείς να το κάνεις μόνο εάν κοιτάξεις πίσω εκ των υστέρων. Έτσι, θα πρέπει να έχεις εμπιστοσύνη, ότι τα σημεία αυτά (ή, τα σημάδια, αν θέλετε), με κάποιον τρόπο, στο μέλλον θα ενωθούν. Πρέπει σε κάτι να έχεις πίστη. Στην διαίσθησή σου, στη μοίρα σου, στη ζωή, στο κάρμα, σε οτιδήποτε. Αυτή η προσέγγιση δεν με πρόδωσε ποτέ, και έχει κάνει όλη τη διαφορά στη ζωή μου.

Η δεύτερή μου ιστορία είναι για την αγάπη και την απώλεια.
Ήμουν τυχερός – πολύ νωρίς ανακάλυψα τι ήθελα να κάνω στη ζωή. Ο Woz κι εγώ ξεκινήσαμε την Apple στο γκαράζ του σπιτιού των δικών μου, όταν εγώ ήμουν 20 χρονών. Δουλέψαμε σκληρά, και σε 10 χρόνια η Apple είχε αναπτυχθεί από μια δουλειά που την κάνανε δύο άνθρωποι μέσα σε ένα γκαράζ σπιτιού σε μία εταιρεία αξίας $2 δισεκατομμυρίων δολαρίων με περισσότερους από 4000 υπαλλήλους. Είχαμε μόλις βγάλει στην αγορά την καλύτερή μας δημιουργία – το Macintosh - έναν χρόνο νωρίτερα, κι εγώ μόλις είχα γίνει 30 ετών. Και τότε, με απέλυσαν. Πως μπορείς να απολυθείς από μία εταιρεία που ξεκίνησες και έστησες εσύ; Έ, καθώς η Apple μεγάλωνε, προσλάβαμε κάποιον που εγώ νόμιζα ότι ήταν ταλαντούχος για να διοικεί την εταιρεία μαζί μου. Και για τον πρώτο σχεδόν χρόνο, τα πράγματα πήγαιναν καλά. Αλλά τότε, τα οράματα και τα σχέδιά μας για το μέλλον άρχισαν να αποκλίνουν, και τελικά είχαμε μία «έκρηξη», έναν μεγάλο καυγά μεταξύ μας. Όταν συνέβη αυτό, το Διοικητικό Συμβούλιο τάχθηκε με το μέρος αυτού του ανθρώπου που εμείς είχαμε προσλάβει για να μας ξαλαφρώσει στην διοίκηση της εταιρείας.

Έτσι λοιπόν, στα 30 μου χρόνια, με πέταξαν έξω. Και μάλιστα με τον πιο «δημόσιο», πιο ταπεινωτικό τρόπο. Ό,τι ήταν έως τότε, το επίκεντρο της ενήλικης ζωής μου, γκρεμίστηκε. Και αυτό για μένα ήταν ολέθριο, καταστροφικό.

Για μερικούς μήνες μετά, δεν ήξερα τι να κάνω. Πίστευα πως είχα απογοητεύσει φοβερά όλη τη προηγούμενη γενιά των επιχειρηματιών – ότι μου έπεσε η σκυτάλη τη στιγμή που μου την έδιναν για να συνεχίσω.

Συναντήθηκα με τον David Packard και τον Bob Noyce, και προσπάθησα να απολογηθώ και να τους εξηγήσω γιατί τα είχα κάνει τόσο σκατά. Σκέφτηκα ακόμα να φύω εντελώς από την Silicon Valley και να εξαφανιστώ από προσώπου γης.

Αλλά κάτι άρχισε σιγά-σιγά να ρίχνει λίγο φως στη ζωή μου. Αυτό το «κάτι» ήταν ότι αγαπούσα πολύ αυτό που έκανα. Όσα είχαν συμβεί στην Apple, δεν είχαν καν αγγίξει, για μένα, αυτό το «κάτι». Είχα γευτεί την απόρριψη, αλλά ήμουν ακόμα ερωτευμένος.

Και έτσι, αποφάσισα να ξεκινήσω πάλι από την αρχή.

Δεν το έβλεπα τότε, αλλά αποδείχτηκε ότι η απόλυσή μου από την Apple ήταν ό,τι καλύτερο μπορούσε να μου είχε συμβεί. Το βάρος του να είσαι επιτυχημένος, αντικαταστάθηκε από την ελαφράδα του να μπορείς και πάλι να είσαι πρωτάρης, και να έχεις για όλα λιγότερη σιγουριά. Η απόλυσή μου με απελευθέρωσε, και με βοήθησε να περάσω σε μία από τις πιο δημιουργικές περιόδους της ζωής μου.

Στα επόμενα πέντε χρόνια, ίδρυσα μια νέα εταιρεία, την NeXT, και ακόμα μία, την Pixar, και ερωτεύτηκα μια καταπληκτική γυναίκα που έμελλε να γίνει και σύζυγός μου. Η Pixar, παρήγαγε την πρώτη, στον κόσμο ταινία κινουμένων σχεδίων «φτιαγμένων» εξ ολοκλήρου στο κομπιούτερ, το Toy Story, και είναι σήμερα το πιο επιτυχημένο στούντιο για παραγωγή τέτοιων ταινιών στον κόσμο.

Επίσης, σε μία συγκλονιστική ανατροπή των πραγμάτων, ή Apple εξαγόρασε την NeXT, εγώ επέστρεψα στην Apple, και η τεχνολογία που αναπτύξαμε στην NeXT είναι σήμερα στην καρδιά της αναγέννησης της Apple. Και, μαζί με όλα αυτά, ή Leurene και εγώ έχουμε μαζί μια θαυμάσια οικογένεια.

Είμαι σχεδόν σίγουρος ότι τίποτα από όλα αυτά δεν θα είχε συμβεί εάν δεν είχα απολυθεί από την Apple. Ήταν ένα φάρμακο με απαίσια γεύση, αλλά νομίζω πως τελικά ο ασθενής το χρειαζότανε. Μερικές φορές, η ζωή σε χτυπάει στο κεφάλι με ένα τούβλο. Μην χάνετε την πίστη σας. Είμαι πεπεισμένος ότι το μόνο πράγμα που με κράτησε όρθιο, ήταν ότι αγαπούσα πολύ αυτό που έκανα. Πρέπει λοιπόν και εσείς να ανακαλύψετε τι πραγματικά σας αρέσει. Και αυτό αφορά και τη δουλειά που θα κάνετε, και τον σύντροφο που θα επιλέξετε στη ζωή σας. Η εργασία θα γεμίσει ένα μεγάλο μέρος της ζωής σας, και ο μόνος τρόπος για να είστε πραγματικά ικανοποιημένοι, είναι να κάνετε αυτό που εσείς πιστεύετε ότι είναι μια σπουδαία δουλειά. Και ο μόνος τρόπος για να κάνει κάποιος μια σπουδαία δουλειά, είναι να την αγαπήσει. Εάν δεν την έχετε ανακαλύψει ακόμα, μην απογοητευθείτε. Συνεχίστε να ψάχνετε. Μην επαναπαυθείτε. Μην συμβιβαστείτε. Όπως όλα τα «θέματα της καρδιάς», όταν το ανακαλύψετε, θα το αισθανθείτε, θα καταλάβετε ότι «αυτό είναι». Και θα δείτε τότε ότι, όπως κάθε σπουδαία σχέση, έτσι και αυτή, όσο θα περνούν τα χρόνια, θα γίνεται όλο και καλύτερη. Έτσι λοιπόν, συνεχίστε να ψάχνετε έως ότου βρείτε αυτό το «κάτι» που θα ξέρετε ότι το «δικό σας». Μην επαναπαυθείτε.

Η τρίτη ιστορία μου, έχει να κάνει με τον θάνατο.
Όταν ήμουν 17 ετών, διάβασα μία ρήση που έλεγε: «Εάν ζήσεις κάθε μέρα ωσάν να ήταν η τελευταία σου, κάποια μέρα είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα 33 δικαιωθείς». Μου έκανε εντύπωση αυτή η ρήση, και έκτοτε, για τα τελευταία 33 χρόνια, κάθε πρωί κοιτάζομαι στον καθρέφτη και ρωτώ τον εαυτό μου: «Εάν η σημερινή μέρα ήταν η τελευταία της ζωής σου, θα ήθελα να κάνω αυτό που ετοιμάζομαι να κάνω σήμερα;». Και όποτε η απάντηση ήταν «όχι» για σειρά ημερών, ήξερα αμέσως ότι κάτι έπρεπε να αλλάξω.

Υπενθυμίζοντας στον εαυτό μου ότι «σύντομα θα πεθάνεις», βρήκα το πιο χρήσιμο εργαλείο ώστε να παίρνω τις σημαντικότερες αποφάσεις στη ζωή μου. Διότι σχεδόν όλα τα πράγματα – όλες οι εξωτερικές προσδοκίες, όλες οι υπερηφάνειες, όλοι οι φόβοι και οι όλες οι ντροπές για πιθανή αποτυχία – όλα αυτά απλώς γκρεμίζονται, εξαφανίζονται όταν βλέπεις μπροστά σου τον θάνατο, και μένουν μόνο εκείνα που είναι στ’ αλήθεια σημαντικά. Υπενθυμίζοντας στον εαυτό σου ότι μια μέρα θα πεθάνεις, είναι ο καλύτερος τρόπος για να αποφύγεις την παγίδα του να σκέφτεσαι συνεχώς αυτά που θα χάσεις εάν πάρεις την «άλφα» ή «βήτα» απόφαση». Θυμήσου ότι είσαι ήδη γυμνός. Δεν υπάρχει κανένας λόγος, λοιπόν, να μην ακολουθήσεις αυτό που σου ζητάει η καρδιά σου.

Πριν από περίπου έναν χρόνο, μου ανακοίνωσαν οι γιατροί ότι έχω καρκίνο. Έκανα MRI (μαγνητική τομογραφία) στις 7.30 το πρωί, και έδειξε ξεκάθαρα ότι είχα καρκίνο στο πάγκρεας. Τότε, δεν ήξερα κάν τι είναι το πάγκρεας. Οι γιατροί μου είπαν ότι ο καρκίνος που είχα εγώ εκεί, ήταν σχεδόν αθεράπευτος, και ότι θα έπρεπε να αρχίσω να συνηθίζω στην ιδέα ότι δεν μου έμενε περισσότερη ζωή από τριών έως εννέα μηνών. Ο προσωπικός μου γιατρός με συμβούλευσε να επιστρέψω στο σπίτι και να αρχίσω αμέσως να τακτοποιώ τις «προσωπικές» μου υποθέσεις, μία φράση που χρησιμοποιούν ως κλισέ οι γιατροί αντί να σου πουν «προετοιμάσου να πεθάνεις». Η «τακτοποίηση προσωπικών υποθέσεων» είναι να προσπαθήσεις να πεις, σε ελάχιστους μήνες, στα παιδιά σου, όσα νόμιζες ότι είχες άλλα τουλάχιστον δέκα χρόνια για να τους τα πεις. Είναι, επίσης, να μην αφήσεις πίσω σου, πεθαίνοντας, εκκρεμότητες που θα ταλαιπωρήσουν τους δικούς σου ανθρώπους που θα μείνουν πίσω. Σημαίνει, τέλος, αυτό το «τακτοποίηση προσωπικών υποθέσεων», να βρεις τον κατάλληλο χρόνο και τρόπο για να αποχαιρετίσεις τα αγαπημένα σου πρόσωπα.

Ζούσα με αυτήν την καταραμένη διάγνωση κάθε μέρα της ζωής μου. Το ίδιο βράδυ που ανακοίνωσαν οι γιατροί ότι είχα καρκίνο, μου έκαναν και βιοψία ενδοσκοπικά, μέσω του λαιμού μου, στο στομάχι και από εκεί στα έντερα, πέρασαν μία βελόνα στο πάγκρεας, και πήραν μερικά κύτταρα από τον καρκίνο. Εγώ ήμουν σε καταστολή, αλλά η γυναίκα μου, που ήταν παρούσα, μου είπε ότι όταν είδα οι γιατροί τα κύτταρα κάτω από ένα μικροσκόπιο, άρχισαν να κλαίνε, διότι αποδείχτηκε ότι είχα μια πολύ σπάνιας μορφής καρκίνου του παγκρέατος που είναι θεραπεύσιμη με εγχείρηση. Σχεδόν όλες οι άλλες μορφές τέτοιου καρκίνου είναι καταδικασμένες. Έτσι, λοιπόν, με βάλανε στο χειρουργείο, και σήμερα είμαι μια χαρά.

Αυτό ήταν το κοντινότερο που έχω φτάσει στον θάνατο. Και ελπίζω να είναι το κοντινότερο που θα φτάσω σε αυτόν, για τις επόμενες δεκαετίες. Έχοντας ζήσει, λοιπόν, αυτήν την εμπειρία, νομίζω πως μπορώ, με μεγαλύτερη σιγουριά, απ’ ότι όταν ό θάνατος ήταν για μένα απλώς μία «φιλοσοφική ιδέα», ότι:

Κανείς δεν θέλει να πεθάνει. Ακόμα και οι άνθρωποι που θέλουν να πάνε στον Παράδεισο, δεν θέλουν να πεθάνουν για να φτάσουν εκεί. Και όμως, ο θάνατος είναι ο προορισμός που όλοι μοιραζόμαστε. Κανείς, ποτέ, δεν έχει γλυτώσει από αυτόν. Ο Θάνατος είναι, ίσως, ή καλύτερη ανακάλυψη της Ζωής. Και έτσι, μάλλον, πρέπει να είναι. Ο Θάνατος είναι ο ατζέντης, ο μεσίτης, που σε βοηθά να αλλάξεις τη Ζωή σου, προτού έρθει αυτός να σε πάρει. Ξεκαθαρίζει το παλιό, προετοιμάζοντας το έδαφος για νάρθει το καινούργιο. Αυτήν την στιγμή που σας μιλάω, το καινούργιο είστε εσείς. Αλλά κάποια μέρα, όχι πολύ μακρινή από τώρα, και εσείς θα εξελιχθείτε σιγά-σιγά σε «παλιό», και θα … ξεκαθαριστείτε. Συγχωρήστε με που γίνομαι τόσο δραματικός, αλλά αυτή είναι η απλή αλήθεια.

Ο χρόνος σας είναι περιορισμένος. Μην τον σπαταλάτε, λοιπόν, ζώντας τη ζωή κάποιου άλλου ανθρώπου. Μην παγιδευτείτε από το δόγμα του να ζείτε από τα αγαθά της σκέψης ενός άλλου. Μην αφήστε τον θόρυβο από την άποψη άλλων ανθρώπων να πνίξει την δική σας, εσωτερική φωνή. Και, το πιο σημαντικό απ’ όλα, να έχετε πάντα το θάρρος να ακολουθείτε την καρδιά και το ένστικτό σας. Αυτά τα δύο, κάπως, πάντοτε, γνωρίζουν ήδη τι εσύ θέλεις πραγματικά να γίνεις. Είναι δευτερεύοντα.

Όταν ήμουν νέος, υπήρχε ένα καταπληκτικό δημοσίευμα που είχε τίτλο «The Whole Earth Catalog» («Ο Κατάλογος Όλου του Κόσμου»), που ήταν μία από τις Βίβλους της δικής μου γενιάς. Τον είχε συντάξει ένας τύπος ονόματι Stewart Brand, που ζούσε όχι μακριά από εδώ, στο Menlo Park, και το ζωντάνεψε με το ποιητικό του άγγιγμα. Αυτό συνέβη στα τέλη της δεκαετίας του ’60, πριν από τους προσωπικούς υπολογιστές (personal computers) και το desktop publishing. Όλα τυπώνονταν με τη χρήση γραφομηχανών, ψαλιδιού, και φωτογραφιών από μηχανές Polaroid. Ήταν, άς πούμε, σαν να ‘χαμε το Google σε έντυπη μορφή, 35 χρόνια πριν έρθει αυτό που ξέρουμε σήμερα σε ηλεκτρονική: ήταν ιδεαλιστικό, και ξεχείλιζε από υπέροχες εφαρμογές και ιδέες.

Ο Στιούαρτ και η ομάδα του έβγαλαν πολλές εκδόσεις του «The Whole Earth Catalog”, και τότε, όταν είχε κάνει τον κύκλο του, έβγαλαν και μία τελευταία έκδοση.Αυτό συνέβη στα μέσα της δεκαετίας του ’70, και είχα την δική σας ηλικία. Στο οπισθόφυλλο της τελευταίας αυτής έκδοσης, υπήρχε μία φωτογραφία που απεικόνιζε το ξημέρωμα σε έναν επαρχιακό δρόμο, έναν δρόμο στον οποίο θα μπορούσατε να βρεθείτε και εσείς κάποια στιγμή, εάν είστε περιπετειώδεις τύποι, να κάνετε ώτο-στοπ. Κάτω από αυτήν την φωτογραφία, υπήρχε μια λεζάντα με τα λόγια: «Stay hungry. Stay foolish». Δηλαδή, «Μείνε πεινασμένος. Κάνε την τρέλα σου». Ήταν το αποχαιρετιστήριο μήνυμα της ομάδας του Στιούαρτ, καθώς υπέγραφαν την τελευταία τους έκδοση.

Μείνε πεινασμένος. Μείνε ανόητος. Αυτό ευχόμουν και εγώ πάντοτε για τον εαυτό μου. Και τώρα, καθώς αποφοιτάτε για να αρχίσετε μια καινούργια ζωή, εύχομαι και για σας το ίδιο, ακριβώς, πράγμα.
Stay Hungry. Stay Foolish.
Thank you all very much. Ολόκληρη η ανάρτηση...

Τέλος

Τώρα ποὺ βρῆκα πιὰ μίαν ἀγκαλιά,
καλύτερη κι ἀπ᾿ ὅ,τι λαχταροῦσα,
τώρα ποὺ μοῦ ῾ρθαν ὅλα ὅπως τὰ ῾θελα
κι ἀρχίζω νὰ βολεύομαι μὲς στὴν κρυφὴ χαρά μου,
νιώθω πὼς κάτι μέσα μου σαπίζει.

Από τα «Ποιήματα» του Ντίνου Χριστιανόπουλου, εκδόσεις Διαγώνιος Ολόκληρη η ανάρτηση...

Θεραπεία ζεύγους

Το βιβλίο το αγόρασα εξαιτίας των ονομάτων που συνέθεταν τη συγγραφική ομάδα. Όταν το κράτησα στα χέρια μου ήμουν σίγουρος πως θα το τελειώσω πλουσιότερος σε βεβαιότητες και νέες γνώσεις. Όταν όμως το τελείωσα προσπαθούσα να συμμαζέψω την ανησυχία μου. Πώς γίνεται να μεγαλώνεις, να πιστεύεις πως ξέρεις πολλά, πως επειδή είναι αδύνατο να ξέρει ς τα πάντα, μαθαίνεις τα πιο σημαντικά με σωστό τρόπο κι έπειτα με μια ανάγνωση όσα ως χθες θεωρούσες θέσφατα για τις συζυγικές σχέσεις να φαίνονται τώρα μπροστά σου μισοσκότεινα άδεια δωμάτια, έρημα κι άγνωστα που μόλις μπήκε το φως, μόλις σου δίνεται η ευκαιρία να τα γνωρίσεις, να τα ανακαλύψεις; Ναι, βέβαια η ιστορία των ανθρωπίνων σχέσεων, των συζυγικών σχέσεων είναι μια ιστορία δίχως τέλος, που συνέχεια μαθαίνεις, όχι πάντα σωστά κι όχι πάντα στο σωστό χρόνο. Το βιβλίο «Θεραπεία ζεύγους», αυτό ακριβώς πραγματεύεται• πώς δηλαδή οι άνθρωποι θα μπορέσουν μέσα από την ψυχοθεραπευτική διαδικασία να πετύχουν κάτι που φαίνεται ακατόρθωτο, να μην πληγώνουν ανεπανόρθωτα ο ένας τον άλλο! Γίνεται; Όχι πάντα όπως κι όταν πρέπει αλλά ναι, με σωστή δουλειά γίνεται. Οι σχέσεις του ζευγαριού παρουσιάζονται σε όλη την πολυπλοκότητά τους μέσα από τρεις διαφορετικές σχολές ψυχοθεραπείας, την ψυχαναλυτική, την συμπεριφορική και την συστημική, που προσπαθούν να εξηγήσουν -κάθε μια με τα δικά της θεωρητικά εργαλεία- τη δυσλειτουργία του ζεύγους και να προτείνουν ψυχοθεραπευτικές παρεμβάσεις.

Είναι τελικά καταδικασμένοι οι σύζυγοι να ζουν χωρίς συναισθηματική και σεξουαλική ικανοποίηση; Ήταν η επιλογή για τον γάμο τους λανθασμένη ή μήπως κάποιοι άλλοι παράγοντες, που σχετίζονται με την αλληλεπίδρασή τους, τον οδήγησαν στον μαρασμό; Είναι οι δυσκολίες τους αναστρέψιμες μέσα από τη θεραπεία ζεύγους; Εφόσον κάθε ζευγάρι έχει μέσα του, ενδοβάλλει, την ιστορία και τους μύθους της οικογένειάς του πώς μπορεί αυτούς να τους συγχωνεύσει σε μια κοινή ιστορία δυο ανθρώπων; Είναι ακριβώς αυτοί οι μύθοι που κοιμούνται μέσα στις ιστορίες του κάθε ανθρώπου και γι' αυτόν τον λόγο κανείς θεραπευτής δεν μπορεί να τους αγνοήσει.

Τα ζευγάρια, που όλο και περισσότερο έρχονται αντιμέτωπα με τα εγγενή διλήμματα της σχέσης τους, απευθύνονται στον ψυχοθεραπευτή, προσπαθώντας να διερευνήσουν τους λόγους που ο παλιός ενθουσιασμός έχει δώσει τη θέση του σε παράπονα, θυμό, οδύνη, ρουτίνα και αδιέξοδο. Τρεις διαφορετικές οπτικές για τους λόγους της συζυγικής δυσαρμονίας και τους τρόπους που αυτή μπορεί να αντιμετωπιστεί. Εκτός όμως από την παράθεση των θεωρητικών προσεγγίσεων και της κλινικής τους εμπειρίας, οι τρεις σχολές προχωρούν και σε ένα σχολιασμό μεταξύ τους, δημιουργώντας τις προϋποθέσεις για να βαθύνει κι να αλληλοσυμπληρωθεί ο διάλογος ανάμεσα σε ψυχοθεραπευτές διαφορετικών κατευθύνσεων.

Το βιβλίο «Θεραπεία ζεύγους» κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Καστανιώτη Ολόκληρη η ανάρτηση...

Υπέρ της Θωμαής... ακόμη

« …Μοῦ γράφεις παιδί μου τὴ φράση τοῦ Παύλου: «ἐχθροί του ἀνθρώπου οἱ οἰκιακοὶ αὐτοῦ». Ἂν ὁ ὑπαινιγμός σου ἀφορᾶ ἐμένα, γιατί ὑπῆρξα μία ἀφοσιωμένη μητέρα σ’ ἕνα παιδί, ποὺ ἀπὸ πολὺ νωρὶς φανέρωσε μία αἰνιγματικὴ ψυχοσύνθεση, δὲν κάνεις τίποτε ἄλλο ἀπ’ τὸ νὰ συνεχίζεις, κι ἐκεῖ ἀκόμη ποὺ ἔχεις φυλακίσει τὸν ἑαυτό σου, νὰ σκιαμαχεῖς. Γιατί ἀτιμώρητα δὲν ἀπομακρύνεται κανένας ἀπ’ τὶς ρίζες τῆς ζωῆς. Καὶ «ζωή» σημαίνει ἀνθρώπινες σχέσεις. Στὰ ἑβδομήντα μου - ἱκανοποιημένη ἀπὸ πολλά, διαψευσμένη σὲ πολλά, μὰ πάντα ἄγρυπνη μπρὸς στὸ ἀπρόοπτο - ὅ,τι θαυμάζω περισσότερο στὸν ἄνθρωπο εἶναι αὐτὸ τὸ δίχτυ ποὺ ἔπλεξε μὲ τοὺς θρύλους, τοὺς μύθους, τὴ θρησκεία, τὴν τέχνη, γιὰ νὰ παγιδέψει τὸ χρόνο κάνοντας τὴ ζωὴ ὑποφερτή. Καὶ οἱ ἀνθρώπινες σχέσεις εἶναι ἡ ἱερή του συμμαχία σ’ αὐτὸν τὸν ἀγώνα, ποὺ ἐσὺ ἀρνήθηκες ν’ ἀρχίσεις. Ἡ μεγαλύτερη δόξα σου θἄταν, γιὰ μένα, οἱ γκρίζοι σου κρόταφοι. Γκρίζοι ἀπ’ τὶς ταλαιπωρίες σου σ’ ἕναν πόλεμο, ἀπ’ τὸν ἀγώνα σου νὰ ἐπιτύχεις τὰ πρωτεῖα, νὰ κατακτήσεις μιά γυναίκα, νὰ πλάσεις ἕνα παιδί. Νὰ γεράσεις, μ’ ἕνα λόγο, ὅπως τὸ παλιωμένο ροῦχο. Τί ἄλλο εἶναι ἡ ἀθανασία, ἀπ’ τὸ ν’ ἀφήσει κανεὶς ἀπογόνους;

Μοῦ ἔκανε ἐντύπωση χθὲς βράδυ ἡ ἀπάντηση τοῦ πέρ, ὅταν τοῦ παραπονέθηκα πὼς ὁ σατανᾶς ἔχει καταντήσει μπαμπούλας τῆς θρησκείας. «Σατανᾶς εἶναι οἱ ἀπωθημένες ἐπιθυμίες, πού μᾶς παρακινοῦν στὴν πάλη», ἀποκρίθηκε. Τί τὸν ἔκανες ἐσὺ γιέ μου, τὸ σατανᾶ σου; Ἀντὶ νὰ παλαίψεις μαζί του, τοῦ παραδόθηκες… Γι’ αὐτό, φτάνοντας στὰ σαράντα σου, δὲ θάχεις μέλλον˙ στὰ πενήντα σου γεγονότα νὰ τὰ διηγηθεῖς˙ στὰ ἑξήντα σου, δράματα γιὰ ν’ ἀναγνωρίσεις τὶς πλάνες σου˙ στὰ ἑβδομήντα σου, χωρὶς παρελθὸν˙ στὰ ὀγδόντα σου, δίχως ἱστορία. Κι ἀφοῦ ὁ ἀνήφορός σου δὲν ἔχει κορυφή, κρίμα στὸν ἱδρώτα σου…

Κάθε φορὰ ποὺ ἔρχεται μπρός μου τὸ καθαρὸ βλέμμα σου – κι ἂς ἀποφεύγω νὰ σὲ κοιτάζω στὶς φωτογραφίες - τὰ μάτια μου γεμίζουν δάκρυα. Ἀναρωτιέμαι, τότε, παιδί μου, πόσο σκληρὸ τρόπο διάλεξες γιὰ τὸ θάνατό μας: Ἐσὺ νὰ πεθαίνεις ἀργὰ - ἀργὰ ἀπὸ αὐταρέσκεια κι ἐγὼ ἀπ’ τὸ ἄγχος νὰ θέλω νὰ σοῦ δώσω μὰ νὰ μὴ μ’ ἔχεις ἀνάγκη. Γιατί πές μου, γιέ μου, ἂν ὑπάρχει πιὸ σκληρὴ μοίρα ἀπ’ τὴ δική μου: Νὰ μὴν ἔχω δικαίωμα νὰ βοηθήσω τὸ παιδί μου…»

Απόσπασμα από την «Αίθουσα του θρόνου» του Τάσου Αθανασιάδη, εκδόσεις Εστία

Πιστεύω πως δεν υπάρχει αναγνώστης της εμβληματικής «Αίθουσας του θρόνου» που να μην έχει σταθεί περισσότερες από μια φορές στην ανάγνωση του γράμματος της Θωμαής Δελόγγη που πέφτει στα χέρια του γιού της, Λουκά λίγο μετά την αυτοκτονία της. Ο ίδιος είχε αποχωρήσει από την λαμπρή οικογενειακή εστία, μετά τις σπουδές του στο εξωτερικό κι ενώ τον περιμένει μια λαμπρή καριέρα δικηγόρου, με πολιτικό προσανατολισμό, μιας κι ο πατέρας του ήταν βουλευτής Κυκλάδων, αυτός τα αρνείται όλα και πηγαίνει στο Άγιον Όρος να μονάσει. Επιστρέφει μετά από πέντε χρόνια, έχοντας, όπως ο ίδιος λέει, ξεκαθαρίσει τα πράγματα μέσα του κι έχοντας λάβει τις απαντήσεις που γύρευε στα μεγάλα νοήματα του κόσμου και της ψυχής του. Τη στιγμή όμως της υποδοχής του από τη μητέρα του, αυτή, αφού τον καλωσορίζει με μια ζεστή αγκαλιά, στη συνέχεια πηδάει από το ψηλό πέτρινο μπαλκόνι του νησιωτικού αρχοντικού και ξεψυχά μπροστά στα μάτια του. Ο Αθανασιάδης εννοεί πως η μητέρα του Λουκά δεν μπόρεσε ποτέ να του συγχωρέσει αυτή του την αποστασία από τη ζωή, εννοώντας πως αυτή της η ενέργεια δεν έχει τόση σημασία καθώς αυτή τον θάνατο τον ζούσε κάθε μέρα που ο Λουκάς απουσίαζε από το σπίτι, κι από τις ευθύνες, όμορφες και δύσκολες, της ζωής.

Στο μυαλό μου αυτή η εικόνα γυροφέρνει πολλές φορές. Η στάση της Θωμαής, κατά πως φαίνεται στη συνέχεια του έργου, είναι μια πράξη ασυγχώρητου εγωισμού, ή το απόλυτο μάθημα προς τον γιο της; Η ζωή είναι σχέσεις. Κοινωνία. Αυτό είναι το σημαντικό κι αυτό δεν χωρά να ερμηνεύσει η ηρωίδα στο γιο της. Η αποστασία από τη ζωή, όσο να’ ναι, δεν μένει ποτέ στ’ αλήθεια ατιμώρητη. Αν η δύστυχη Δελόγγη ήταν μια ιδέα χωμένη βαθιά στη συνείδηση του καθενός κι ο Λουκάς ο καθένας από μας σε σημαντικές διαδρομές της ζωής του, είμαι απόλυτα σίγουρος, τα ίδια λόγια θα ακούγαμε. Ο Λουκάς επέστρεψε, αφού πήρε τις απαντήσεις από τον εαυτό του, από την επαφή του με τον Θεό, από τη μοναξιά του. Άραγε ποιον Θεό βρήκε όταν πριν δεν ακολούθησε τη διαδρομή προς αυτόν μέσα από την αγαπητική ριψοκινδύνευση των ανθρωπίνων σχέσεων; Στην κορυφή, σοφή η Δελόγγη, δεν φτάνει κανείς πετώντας, παρά μονάχα έχοντας πρώτα διαβεί με τεράστια κούραση και φθορά αναρίθμητα μέτρα δύσκολης ανάβασης. Η αίσθηση, η αναψυχή της θέας από τη κορυφή, τα διαγράφει όλα; Ίσως όχι όλα, σίγουρα όμως τα δικαιολογεί.

Ο Λουκάς δεν διαλέγει τον εύκολο δρόμο. Ίσα ίσα, που για μια τέτοια κίνηση, που ταυτόχρονα διαγράφει πάμπολλα ευεργετήματα και κεκτημένα, σημαίνει πολλά. Κάποιοι μπορεί να μιλήσουν για ηρωισμό και ανδρεία. Η Θωμαή μιλά για δειλία και φόβο. Αυτό που φαίνεται είναι ο μοναχισμός. Η ουσία όμως δεν είναι αυτός. Αλίμονο! Η ουσία είναι η κάθε μια μικρή ή μεγάλη κρυψώνα που χτίζει ο καθένας από εμάς μέσα και γύρω από τον εαυτό του για να αποφύγει την ανάληψη του φορτίου της ευθύνης για τη ζωή του. Πόσοι από εμάς δε κρυφτήκαμε πίσω από ανασφάλειες, από ανούσια χόμπυ, από «αξεπέραστες» αντιξοότητες, από δύσκολους ανθρώπους, από κομπλεξικές αγκυλώσεις ή στραβοτιμονιές της μοίρας; Λες και η ζωή μάς είχε ποτέ ανέξοδα χαρίσει το συμβόλαιο της αιώνιας ευτυχίας.

Οι μεγάλες απαντήσεις στα μεγάλα ερωτήματα δεν κρύβονται σε κανένα βιβλίο, σε καμία κινηματογραφική αίθουσα, σε καμία γαστριμαργική γεύση, σε κανένα μουσικό άκουσμα, σε καμία πανέμορφη φωτογραφία. Οι απαντήσεις εκείνες που κάνουν τη ζωή άξια να την ζήσεις κρύβονται στην άβυσσο του διπλανού σου ανθρώπου. Βρίσκονται στην ισόβια πορεία που κάνεις να γνωρίσεις και να κάνεις αξιαγάπητο πρώτα τον εαυτό σου, για να τον μοιράσεις στη συνέχεια από και με αγάπη, βρίσκονται εν τέλει σε οποιονδήποτε κι οτιδήποτε μπορείς να δώσεις και να πάρεις αγάπη.

Ο συλλογισμός της Δελόγγη στο σημείο των ηλικιών είναι χαρακτηριστικός. Λίγο αργότερα η ίδια η Γλαύκη, η βασική ηρωίδα του μυθιστορήματος, θα επαναλάβει αυτή τη σκέψη μεταφέροντας στο Λουκά έναν στίχο του Έλιοτ για τον γέρο των ογδόντα ετών δίχως μέλλον. Ο άνθρωπος αυτός που αυτάρεσκα, (τι έξυπνη διατύπωση από τον Αθανασιάδη!) έζησε όλη του τη ζωή για πάρτη του, για να είναι ο ίδιος ευτυχισμένος. Αυτή η αυτάρκεια, η εμετική παγίδα να μην σε έχει και να μην έχεις ανάγκη κανέναν, καταντά στο τέλος η φυλακή που ο άνθρωπος στοίχειωσε τη ζωή του, δίχως να ζήσει τα μεγάλα, πλούσια και όμορφα ταξίδια στη χώρα μιας άλλης προσωπικότητας. Μένει μόνος, γερνά πιο μόνος, αυτοθαυμάζεται, προστατεύεται, δεν παθαίνει τίποτα γιατί δεν διακινδυνεύει τίποτα˙ η ασφάλεια είναι η καταδίκη του, η ποινή, το αντάλλαγμα για μια δίχως κίνδυνο ζωή.

Την Θωμαή περισσότερο από όλα την κάνει δυστυχισμένη η ανικανότητά της, η άρρητη μα έμπρακτη απαγόρευση του γιου της, να εκδηλώσει σε αυτόν την αγάπη της. Σαν να μην την έχει ανάγκη, σαν να μην έχει ανάγκη να αγαπηθεί και να αγαπήσει. Αυτό μπορεί να το κάνει μόνο ο Θεός γιατί ο ίδιος είναι Αγάπη. Ο Λουκάς, όμως, η Θωμαή, ο καθένας από εμάς για να ζήσει την αγάπη, για να γίνει αγάπη, χρειάζεται τουλάχιστον έναν άλλον έξω από αυτόν. Ο αποκλεισμός, η εύκολη αυτασφάλιση στα εύκολα και ακίνδυνα συναισθήματα δεν κάνουν τίποτε άλλο από το να ξεκινούν την κόλαση μια ώρα νωρίτερα, ή καλύτερα μια ζωή νωρίτερα. Και βέβαια κόλαση δεν είναι οι τεράστιες φθορές, τα μοιραία λάθη, οι κραυγαλέες διαψεύσεις και τα ανανταπόδοτα συναισθήματα στις ανθρώπινες σχέσεις. Κόλαση είναι μάλλον η απομόνωση, η ανευθυνότητα, η απουσία από τη ζωή, η ασφάλεια, το εγωκεντρικό σύμπαν που μέσα του μετρά ο χρόνος και οι μέρες μας.

Όσες φορές κι αν διαβάζω την επιστολή της Θωμαής, πάντα παίρνω το μέρος της, πάντα την καταλαβαίνω, μολονότι ο Λουκάς και ιδιαίτερα συμπαθής μού είναι και την πράξη του καταλαβαίνω απόλυτα. Ίσως σε κάποια άλλη ζωή να καταφέρω να βρω το ατόπημα στη συλλογιστική της Δελόγγη. Δυστυχώς όμως ως τότε, παλεύοντας καθημερινά με τον «σατανά» της ηρωίδας και του περ Γκρεγουάρ, θα συνεχίσω να παίρνω το μέρος της. Μάλλον θα χρειάζομαι πολύ χρόνο να αποκαθηλώσω από τις δικές μου βεβαιότητες μία μία όλες αυτές τις παγίδες που δεν συνιστούν ζωή. Ποιος ξέρει, ίσως τότε κι εγώ θα μπορώ να λέω πως «φτάνοντας στα σαράντα μου, θα χω μέλλον˙ στὰ πενήντα μου γεγονότα να τα διηγηθώ˙ στα εξήντα μου, δράματα για ν’ αναγνωρίσω τις πλάνες μου˙ στα εβδομήντα μου, παρελθὸν˙ στὰ ογδόντα μου, … ιστορία…». Ολόκληρη η ανάρτηση...

Η αόρατη ομορφιά

Θεέ μου τι δεν μας περιμένει ακόμα.

Από τη συλλογή "Χαίρε ποτέ" της Κικής Δημουλά, εκδόσεις Ίκαρος Ολόκληρη η ανάρτηση...

Ανάμεσα σε τόσα κορίτσια

Τί δύσκολη εἶναι ἡ ἀσφάλεια ἐκλογῆς τοῦ ἐρωτευμένου ματιοῦ; Πῶς ἀνάμεσα σὲ τόσα κορίτσια, ὅλα ντυμένα ὄμορφα μὲ δροσερὰ ἀναστήματα καὶ μαλλιὰ σὰ γέλια χαρᾶς χυμένα στὸ πρόσωπο, πὼς ξέρει τὸ μάτι νὰ διαλέγει τὸ μοναδικὸ ποὺ θὰ πάψει να’ ναὶ ἀντικείμενο, καὶ ἑνωμένο μὲ τὸ σχῆμα τοῦ ἐγὼ θα’ ρθεῖ νὰ κατοικήσει τὰ ὄνειρα;

Από το «Μυθιστόρημα της κυρίας Έρσης» του Νίκου Γ. Πεντζίκη, εκδόσεις Άγρα Ολόκληρη η ανάρτηση...

Σήμερα έκανα το τελευταίο μου μάθημα

Επιστολή Ισπανού δασκάλου στον υπουργό Wert και τη σύμβουλο μετανάστευσης Figar

Μετά από περισσότερα από 35 χρόνια υπηρεσίας στη δημόσια εκπαίδευση, σήμερα έκανα το τελευταίο μου μάθημα.

Συνταξιοδοτούμαι. Δεν είχα σκοπό να το κάνω, αλλά με αναγκάζουν οι καταστάσεις, ας το πούμε έτσι. Θα μπορούσα να πω ότι η αιτία είστε εσείς, αλλά θα ήταν αρκετά απλό και επιπλέον θα βρίσκατε αρκετούς λόγους για να δικαιολογηθείτε, καθώς δεν αντιλαμβάνεστε καθόλου όσα συμβαίνουν στο χώρο της εκπαίδευσης. Είστε εσείς που υποβάλλετε τη δημόσια εκπαίδευση σε μία σταδιακή υποβάθμιση και οδηγείτε τους εκπαιδευτικούς στο να υιοθετήσουν αμυντική στάση, κάτι που δεν θα είχε νόημα σε μία χώρα που πίστευε ότι στην εκπαίδευση βρίσκεται το μέλλον των πολιτών της και όχι οι μελλοντικοί καταναλωτές.

Έκανα το τελευταίο μου μάθημα και ήδη μου λείπουν οι μαθητές μου και οι συνάδελφοί μου. Ανάμεσα στις ευκαιρίες που μου δόθηκαν ξεκινώντας τον εργασιακό μου βίο διάλεξα αυτή που ήταν πιο κοντά στις επιθυμίες μου και τα όνειρα που είχα όντας νέος. Βρέθηκα σε έναν κόσμο όπου η συνεργασία μου προκαλούσε μεγαλύτερη ικανοποίηση από τον ανταγωνισμό . Ομολογώ ότι ποτέ δεν επιθύμησα να είμαι ανταγωνιστικός, αλλά κατάλληλος, δεν προσπάθησα να είμαι ο καλύτερος αλλά καλύτερος, για να επιτύχω αυτό που κατά βάθος όλοι αναζητούν περισσότερο από χρηματικές ανταμοιβές ή βραβεία και διακρίσεις, την ικανοποίηση να μπορούμε να κάνουμε αυτό που μας ικανοποιεί, μας αρέσει, μας κάνει να αισθανόμαστε χρήσιμοι και σημαντικοί. Δεν νιώθω ντροπή επειδή ήμουν δάσκαλος ή δημόσιος υπάλληλος, το αντίθετο, αισθάνομαι υπερήφανος. Αυτή η υπερηφάνεια, κα Figar, δεν οφείλεται στα προνόμια στα οποία αναφέρεται κάποιος συνεργάτης σας στην κυβέρνηση. Πριν ένα χρόνο, όταν προκαλέσατε τις μεγαλύτερες περικοπές που υπέστη η δημόσια εκπαίδευση της Μαδρίτης, ο κος Beteta δήλωσε ότι ήταν μία προσπάθεια να μπει ένα τέλος στα προνόμια, ότι δουλεύουμε λίγο, ότι οφείλουμε να αποδεχτούμε τις περικοπές για το συμφέρον των υπολοίπων, κλπ. Δεν αντιλαμβάνεστε τίποτα.

Το μεγαλύτερο προνόμιο ενός δασκάλου είναι που επικοινωνεί με τους μαθητές του, τους μεταφέρει τον πολιτισμό του, τους δίνει το καλύτερο εαυτό του, υπηρετεί με εντιμότητα ένα από τα παλαιότερα επαγγέλματα του κόσμου. Η στιγμή που ένα ανθρωποειδές προσπάθησε να εκπαιδεύσει ένα άλλο, να του μεταδώσει πολιτισμό αποτελεί το σημείο καμπής για την εξέλιξή στο ανθρώπινο είδος. Εσείς δεν το βλέπετε έτσι. Δε γνωρίζετε και, πράγμα που είναι και το χειρότερο, δε μπορείτε να το αντιληφθείτε, αυτό που αισθάνεται ο δάσκαλος όταν κάποιοι μαθητές συνεχίζουν να σχολιάζουν το θέμα που συζήτησαν στην τάξη μετά τη λήξη του μαθήματος, επειδή τους έχει διεγείρει το ενδιαφέρον. Δεν αντιλαμβάνεστε την αίσθηση που προκαλεί σε ένα δάσκαλο η ερευνητική ματιά ενός μαθητή που σκέφτεται και προσπαθεί να καταλάβει αυτό που του έχει παρουσιαστεί, που ανακαλύπτει από μόνος του κάτι σχετικό με τον ίδιο ή με τον κόσμο που τον περιβάλλει.

Μιλάτε μόνο για τον πολιτισμό της προσπάθειας: θα ήταν πιο χρήσιμο να προσπαθούσατε περισσότερο για τον πολιτισμό! Σας απασχολεί μόνο να επιλέγετε μαθητές για την επίτευξη του πολύ παράξενου για μένα στόχου που λέγεται ‘αριστεία’. Η αριστεία σας μου θυμίζει άλλες εποχές, ελπίζω οριστικά περασμένες. Επιθυμείτε να επιλέγετε άριστους ανταγωνιστικούς ηγέτες που θα καταφέρουν να αποσπάσουν από τις θυσίες των άλλων πολιτών την απαραίτητη αποδοτικότητα ώστε η χώρα να γίνεται συνέχεια περισσότερο ανταγωνιστική σε αυτή την βάρβαρη οικονομία της αγοράς. Υποκρίνεστε ότι προετοιμάζετε τους πολίτες για την αγορά και όχι για τη ζωή. Δε σας ενδιαφέρει τίποτα περισσότερο από το να τους ταξινομήσετε με διαδικασίες επιλογής και να τους προσφέρετε στην αγορά για να αποδώσουν το μέγιστο κέρδος. Θα είναι πολύ λίγοι αυτοί που θα ξεχωρίσουν, ‘οι άριστοι’, κάποιοι περισσότεροι που θα χειρίζονται τα μέσα παραγωγής και θα αποτελέσουν μία μεσαία τάξη και η πλειοψηφία θα αποτελέσει το εργατικό χέρι που θα γίνεται περισσότερο ανταγωνιστικό όσο περισσότερο χειραγωγημένο είναι. Με τέτοιους στόχους οι οικονομικοί οργανισμοί, και όχι οι πολιτισμικοί, δημοσιεύουν στοιχεία, όπως αυτά της PISA και τα χρησιμοποιούν για να κατατάξουν τις χώρες με κριτήρια κάποιους εκπαιδευτικούς στόχους που έχουν διατυπώσει βάσει των συμφερόντων τους. Κι εσείς με τη σειρά σας χρησιμοποιείτε αυτά τα στοιχεία για να επιτεθείτε σε ένα σύστημα που εκτός των άλλων έχει μορφώσει την καλύτερη γενιά στην ιστορία της Ισπανίας, ικανή να στελεχώσει οποιοδήποτε τομέα, ακόμα και θέσεις σχετικές με την οικονομία: την εργασία και τη δημιουργικότητα. Πολλοί πτυχιούχοι είναι αναγκασμένοι να μεταναστεύσουν σε άλλες χώρες. Δεν σας ενδιαφέρουν πολίτες μορφωμένοι και με κριτική σκέψη, αλλά αποτελεσματικοί υπάλληλοι. Η παιδεία είναι δικαίωμα και όχι επένδυση. Αλλά αυτό εσείς δεν το καταλαβαίνετε. Οι άνισες ευκαιρίες αρχίζουν από τον τόπο και την οικογένεια στην οποία κάποιος γεννιέται. Είναι πολύ δύσκολο οι έφηβοι που προέρχονται από χαμηλά κοινωνικά στρώματα να επιτύχουν υψηλούς στόχους, καθώς το σημείο αφετηρίας τους βρίσκεται πολύ μακριά από αυτούς. Γι αυτό είναι απαραίτητο να καταβάλουμε τη μεγαλύτερη προσπάθεια προς χάρη της ισορροπίας και όχι της επιλογής.

Υπάρχουν και άλλοι στοιχεία που δεν αξιολογούνται από τις ανταγωνιστικές διαδικασίες. Έχετε ασχοληθεί με τη δουλειά που γίνεται στα δημόσια σχολεία και που αφορά στην ενσωμάτωση μεγάλου ποσοστού των μεταναστών που φτάνουν στη χώρα μας; Γνωρίζετε ότι περισσότερο από το 90% του πληθυσμού του περιθωρίου βγαίνει από αυτό χάρη στην προσπάθεια πολλών δασκάλων που με επίμονη δουλειά, σχεδόν χωρίς καμιά υποστήριξη ή αναγνώριση, εξομαλύνουν την αντίθεση μεταξύ των δικαιωμάτων όσων είναι περισσότερο ενταγμένοι και όσων προσπαθούν να ενταχθούν; Γνωρίζετε πόσο δύσκολο είναι να κατορθώσεις να δώσεις ελπίδα σε νέους που προέρχονται από καταστάσεις που θα σας προκαλούσαν τρόμο αν τις γνωρίζατε; Γνωρίζετε την κατάσταση στην περιφέρεια των μεγάλων πόλεων όπου η μόνη ελπίδα για τους νέους για να ξεφύγουν από τη μιζέρια είναι το πολιτιστικό κέντρο της γειτονιάς τους;

Τα δημόσια σχολεία ήταν κέντρα πολιτισμού με δασκάλους που διέτρεχαν όλες τις περιοχές της παγκόσμιας γνώσης.

Αν υποθέσουμε ότι επιθυμείτε να μετατρέψετε το Πανεπιστήμιο σε χώρο παροχής εξειδικευμένης εκπαίδευσης για την απόκτηση δεξιοτήτων απαραίτητων για την αγορά και τα σχολεία της δευτεροβάθμιας σε οργανισμούς επιλογής προσωπικού, πού θα εκχωρήσετε το δικαίωμα της παροχής ουσιαστικής, σφαιρικής μόρφωσης για όλους τους πολίτες; Επαναλαμβάνω, η μόρφωση είναι δικαίωμα και όχι επένδυση. Έχει πει ένας ποιητής και δάσκαλος ότι ‘κάθε ανόητος μπερδεύει την αξία με την τιμή.

Πράγματι οι δάσκαλοι είμαστε προνομιούχοι, νιώθουμε πιο ευτυχισμένοι με το να μοιραζόμαστε από το να ανταγωνιζόμαστε. Αλλά εσείς ποτέ δε θα καταλάβετε άλλο κίνητρο από τον ανταγωνισμό και την οικονομική αποτελεσματικότητα και ούτε που θα σκεφτείτε ότι υπάρχουν άνθρωποι που οι επιθυμίες τους και τα κίνητρά τους είναι διαφορετικά από τα δικά σας.

Δε θα αποφάσιζα να συνταξιοδοτηθώ αν τα πράγματα ήταν όπως πριν από κάποια χρόνια. Αισθανόμουν πια φόβο ότι θα χάσω το κέφι μου και ότι θα εξαντληθώ μέχρι να απαρνηθώ το επάγγελμα που με έκανε τόσο ευτυχισμένο. Δε φεύγω επειδή θέλω να αφήσω τους αγαπημένους μου μαθητές ή τους συναδέλφους μου με τους οποίους απολαμβάνουμε αμοιβαία εκτίμηση. Καταλαβαίνετε ότι κάποιος επιδιώκει πρωτίστως το συναίσθημα από το προνόμιο; Εσείς μας υποτιμάτε διαρκώς και είναι δύσκολο να αντέξουμε αυτό που θα φέρει η ‘ανταγωνιστικότητά’ σας.

Σήμερα είπα στους μαθητές μου ότι υπάρχει η πιθανότητα να τους πάρουν τα χρήματα ή τα καταναλωτικά αγαθά, αλλά ποτέ δε θα μπορέσουν να τους κλέψουν τη γνώση, την κουλτούρα τους, ούτε και να τους τις περικόψουν. Τους ενθάρρυνα να εμπλουτίσουν τις γνώσεις τους. Τους ευχήθηκα καλή επιτυχία για να επιτύχουν να εργαστούν ή να αναπτύξουν ένα επάγγελμα που τους ευχαριστεί και τους κάνει περισσότερο ευτυχείς. Να εργάζονται και να συνεργάζονται με ευγενή άμιλλα και όχι ανταγωνιστικά. Τότε θα απολαύσουν περισσότερα και θα αποζημιωθούν καλύτερα, όπως έχω διαπιστώσει επικοινωνώντας με δύο γενιές πολιτών, που ήταν μαθητές μου.

Σήμερα έκανα το τελευταίο μου μάθημα, αλλά φοβάμαι ότι εσείς δεν έχετε καταλάβει τίποτα.

Carlos Pulido Bordallo

Πηγή

greekteachers.gr Ολόκληρη η ανάρτηση...

Η ανταπόδοση

Λέω: κι αυτό θα ’ρθει. Και τ’ άλλο θα περάσει.
Πολύ δε θέλει ο κόσμος. Ένα κάτι
Ελάχιστο. Σαν τη στραβοτιμονιά πριν από το δυστύχημα
Όμως
Ακριβώς
Προς
Την αντίθετη κατεύθυνση

Αρκετά λατρέψαμε τον κίνδυνο κι είναι καιρός να μας το ανταποδώσει.

Οδυσσέας Ελύτης «Villa Natacha» Εκδόσεις Ίκαρος Ολόκληρη η ανάρτηση...