Τριαντάφυλλα στο παράθυρο

Σκοπὸς τῆς ζωῆς μας δέν εἶναι ἡ χαμέρπεια. Ὕπάρ-
χουν ἀπειράκις ὡραιότερα πράγματα καὶ ἀπ' αὐτὴν
τὴν ἀγαλματώδη παρουσία τοῦ περασμένου ἔπους.
Σκοπὸς τῆς ζωῆς μας εἶναι ἡ ἀγάπη. Σκοπὸς τῆς
ζωῆς μας εἶναι ἡ λυσιτελὴς παραδοχὴ τῆς ζωῆς μας
καὶ τῆς κάθε μας εὐχῆς ἐν παντὶ τόπῳ εἰς πᾶσαν
στιγμὴν εἰς κάθε ἔνθερμον ἀναμόχλευσιν τῶν ὕπαρ-
χόντων. Σκοπὸς τῆς ζωῆς μας εἶναι τὸ σεσημασμέ-
νὸ δέρας τῆς ὑπάρξεως μας.

Από την "Ὑψικάμινο" του Ανδρέα Εμπειρίκου, εκδόσεις Άγρα Ολόκληρη η ανάρτηση...

Η ζωή που περνά και χάνεται

Σκέψου ἡ ζωὴ νὰ τραβάει τὸ δρόμο της καὶ σὺ νὰ λείπεις,
να’ ρχονται οἱ Ἄνοιξες μὲ πολλὰ διάπλατα παράθυρα, καὶ σὺ νὰ λείπεις,
να’ ρχονται τὰ κορίτσια στὰ παγκάκια τοῦ κήπου μὲ χρωματιστὰ φορέματα, καὶ σὺ νὰ λείπεις,
οἱ νέοι νὰ κολυμπᾶνε τὸ μεσημέρι, καὶ σὺ νὰ λείπεις,
ἕνα ἀνθισμένο δέντρο νὰ σκύβει στὸ νερό,
πολλὲς σημαῖες ν’ ἀνεμίζουν στὰ μπαλκόνια,
ν’ ἀνεβαίνει μιὰ παρέλαση τὴν ὁδὸ Σταδίου,
χιλιάδες κόσμος κρατώντας στὰ χέρια του κόκκινες σημαῖες,
κρατώντας ἐπιτέλους τὰ ὄνειρά του μέσα στὰ χέρια του,
νὰ λένε δυνατὰ τὴ λέξη σύντροφος, καὶ σὺ νὰ λείπεις,
ὕστερα ἕνα κλειδὶ νὰ στρίβει – ἡ κάμαρα να’ ναὶ σκοτεινή,
δυὸ στόματα νὰ φιλιοῦνται στὸν ἴσκιο, καὶ σὺ νὰ λείπεις,
σκέψου δυὸ κορμιὰ νὰ παίρνονται, καὶ σὺ νὰ κοιμᾶσαι κάτου ἀπ’ τὸ χῶμα,
καὶ τὰ κουμπιὰ τοῦ σακακιοῦ σου ν’ ἀντέχουν πιότερο ἀπὸ σένα
κάτου ἀπ’ τὸ χῶμα
κι ἡ σφαίρα ἡ σφηνωμένη στὴν καρδιά σου νὰ μὴ λιώνει,
ὅταν ἡ καρδιά σου, ποὺ τόσο ἀγάπησε τὸν κόσμο, θα’ χει λιώσει.

Από τις «Γειτονιές του κόσμου», του Γιάννη Ρίτσου, εκδόσεις Κέδρος


Η Άνοιξη, με τα πολλά διάπλατα παράθυρα, έφτασε. Χτύπησε την πόρτα μου. Μια δυο φορές. Απάντηση καμία. Έλειπα. Ξανάρθε πάλι αργότερα κουβαλώντας μαζί της όλη εκείνη την πανδαισία των χρωμάτων και των ευωδιών που και νεκρούς ανασταίνουν. Κι όμως, εγώ πάλι έλειπα.

Το απόσπασμα αυτό από τις Γειτονιές του κόσμου του Γ. Ρίτσου είναι ένα πρώτης τάξεως σπαρακτικό μήνυμα για όσους από εμάς απουσιάζουμε από τη ζωή. Εκεί συνίσταται η απουσία, το έλλειμμα μας. Ο θάνατος δεν είναι το μοναδικό σημείο όπου κανείς φανερώνει την απουσία του από τη ζωή. Υπάρχουν πολλοί, οι περισσότεροι ίσως, που ενώ δεν έχουν πεθάνει σωματικά, λείπουν από τον κόσμο των ζωντανών. Ο θάνατος θα παραμένει εσαεί το αδιαφιλονίκητο προνόμιο όσων έζησαν πραγματικά.

Κατά καιρούς διάφορες ουμανιστικές θεωρίες ήρθαν να υποστηρίξουν αυτή την περιβόητη αγάπη για τη ζωή, τις δραστηριότητες και τη μοναδικότητά της. Ώσπου στο τέλος αυτές οι θεωρίες έγιναν διαφήμιση, στοχεύοντας στην τόνωση του ανθρώπινου εγωισμού που πρέπει να προλάβει να τα ζήσει όλα πριν πεθάνει. Τι εννοούν «όλα»; Να μπεις, και να βγεις κυρίως, από αμέτρητες συντροφικές σχέσεις, να ταξιδέψεις σε όσο το δυνατόν περισσότερα μέρη, στο εξωτερικό εννοείται, η Ελλαδίτσα δε μας χωρά, να διασκεδάζεις κάθε μέρα έξω σε διαφορετικά κατά προτίμηση στέκια, να λες στους φίλους σου για τα νέα σου ενδιαφέροντα και τις νέες σου αγορές, δείχνοντας τους σε κάθε σας συνάντηση νέες φωτογραφίες από ταξίδια.

Κάπως έτσι το «carpe diem» και το «θέλουμε τον κόσμο όλο και τον θέλουμε τώρα» έγιναν εύπεπτες καραμέλες για ανυποψίαστους καταναλωτές. Έτσι, τα ταξίδια, οι σχέσεις, τα αισθήματα, η εργασία, τα ενδιαφέροντα και η διασκέδαση έγιναν προϊόντα έτοιμα προς πώληση και δυστυχώς προς κατανάλωση. Ο τρόπος και η ποιότητα του ζην αλλοιώθηκαν σε βαθμό που να μην αναγνωρίζουμε ποιος και γιατί ζει στη θέση μας. Η ζωή, η μακροζωία και η ευζωία μπερδεύτηκαν και προέκυψε ένα νέο είδος ζωής: η φυτοζωία.

Ο ποιητής σπαράζει και μας προκαλεί. Όπως σε όλες τις μεγάλες αλήθειες που υπάρχουν, άσχετα με το εάν εμείς τις καταλαβαίνουμε ή όχι, έτσι και η ζωή συνεχίζει να υπάρχει με ή δίχως εμάς. Το να λείπεις από τη ζωή δίχως να έχει έρθει ο σωματικός σου θάνατος είναι ένα έγκλημα ασυγχώρητο πρώτα στον ίδιο σου τον εαυτό κι έπειτα στους ανθρώπους που έχουν κάποιο νόημα μαζί σου. Η ζωή σου δίνει ασταμάτητα ερεθίσματα. Είτε πρόκειται για ανθρώπινες παρουσίες ή ομορφιές και συναισθήματα, η ζωή με την κάθε της λεπτομέρεια φροντίζει να μην σε αφήνει αδιάφορο για να την χορτάσεις. Είναι δώρο που δεν εκτιμάται γιατί δεν υπάρχει τίποτε συγκρίσιμο μαζί της. Ένα δώρο που δόθηκε στον καθένα για να το αξιοποιήσει. Τι σημαίνει αυτό; Το πιο απλό. Να είμαι εκεί κάθε στιγμή που παίζεται η ζωή μου. Να βρίσκομαι εγώ μέσα σ’ αυτή, όχι κάποιος άλλος που θα μου την ξαναδώσει σαν πεθάνω.

Δεν λείπω από τη ζωή σημαίνει εξαντλώ την τελευταία ικμάδα ανόθευτης χαράς που μου χαρίζεται, δεν βαρυγκωμώ για τα μεγάλα ή μικρά στραβοπατήματα των επιθυμιών μου, αναπτύσσω βαθιές και ουσιαστικές σχέσεις, ανακαλύπτω καθημερινά μέσα από επικίνδυνες εκπλήξεις την εντός μου βασιλεία του Θεού, δεν αντικαθιστώ την αληθινή με την τηλεοπτική πραγματικότητα, αντιμετωπίζω το κάθε τι σαν μάθημα και συμπάσχω με τον διπλανό μου τόσο όσο η καρδιά μας βγάζει τον ίδιο με αυτόν αναστεναγμό.

Δεν λείπω από τη ζωή σημαίνει δεν παύω ν’ αγαπώ ουσιαστικά και να ερωτεύομαι με την αθωότητα και τη μανία της νιότης, ελέγχω τον θυμό μου και δεν δίνω στον εαυτό μου το δικαίωμα να στεναχωρήσει τα άτομα που αγαπά, δεν ζητώ ανταλλάγματα για τα αισθήματά μου, θυσιάζομαι αλλά βγαίνω πάντα κερδισμένος, δεν φοβάμαι ό,τι δεν αξίζει τον φόβο, αναγνωρίζω τον σωματικό θάνατο σαν σίγουρη πραγματικότητα αλλά διακινδυνεύω το άθλημα της αγάπης για να τον υπερβώ.

Δεν λείπω από τη ζωή σημαίνει καταβάλω κόπο για να αποκτήσω κάτι, ιεραρχώ τις προτεραιότητές μου με βάση τις αξίες από την παιδική μου φύση, αναλαμβάνω πλήρως τις ευθύνες για τις επιλογές μου, δεν περιμένω από τον άλλον ό,τι δεν μπορεί να μου δώσει, αγωνίζομαι με κάθε κουάρκ της ύπαρξής μου να γίνομαι καλύτερος για μένα και τον κόσμο όλο, δεν παραιτούμαι όταν όλα φαίνονται πως πάνε αντίθετα απ’ ό,τι ήθελα και δεν ξεχνώ να θυμίζω στους ανθρώπους που αγαπώ πόσο σημαντικοί είναι για μένα.

Δεν λείπω από τη ζωή σημαίνει κάνω λάθη αλλά δεν μένω σε αυτά, απογοητεύομαι αλλά δεν απελπίζομαι, διαψεύδω αλλά λόγω ανημπόριας κι όχι από πρόθεση, πληγώνομαι αλλά θυμάμαι πως μια πληγή εκτός από ένα σημάδι μπορεί να κάνει τη ζωή δυσκολότερη, αλλά δεν την αφαιρεί, λυγίζω αλλά δεν τσακίζομαι, σηκώνομαι μια φορά περισσότερη απ’ όσες πέφτω και μοιράζομαι πάντα τη χαρά και τη λύπη μου.

Προσέξτε: Ο ποιητής μιλά σε έναν ζωντανό. Μόνο με αυτή την παράμετρο μπορούμε να καταλάβουμε γιατί του λέει πως τα κουμπιά του σακακιού του ή η σφαίρα θα αντέξουν περισσότερο από το σώμα και τη ψυχή του.

Άλλο στάδιο να εξαντλήσει κανείς τη ζωή του δεν έχει. Σε αυτό το στάδιο, της επίγειας ζωής, όπου τα κουμπιά και οι σφαίρες έχουν μεγαλύτερο όριο ζωής από το ανθρώπινο κορμί πρέπει να αθανατίσεις τη ζωή σου. Για πολλούς κάτι τέτοιο ακούγεται μάλλον παράδοξο. Η αθανασία εξαντλείται στο νόημα της μετά θάνατον αναγνώρισης, των έργων και της υστεροφημίας που αφήνουμε πίσω μας. Πέραν τούτων ουδέν. Αυτή ακριβώς τη μηδενιστική θεωρία των υπαρξιστών έρχεται να αντιπαλέψει ο ήρωας στο ποίημα του Ρίτσου.

Αν ο άνθρωπος ήρθε από το μηδέν και καταλήγει στο μηδέν όλα καλά. Αν δεν ήρθε από το πουθενά και δεν καταλήγει στο πουθενά, υπάρχει θέμα. Όσο προκλητικά εξωφρενικό φαίνεται για τη λογική μας η αποδοχή του πρώτου ισχυρισμού, σε τόσες ευθύνες μας μπλέκει ο δεύτερος.

Ένα μικρό βήμα χρειάζεται. Ένα ελάχιστο ερώτημα και μια γενναία απάντηση που να μπορεί να χωρίσει τον χρόνο στα δύο. Μόνο έτσι κάθε φορά που ο ποιητής θα μας προκαλεί να σκεφτούμε κάτι ελάχιστο από την απόλυτη ομορφιά της ζωής, (τον έρωτα, τις συντροφιές, τη νιότη, τη φύση...) εμείς θα του απαντάμε δίχως θλίψη: Το έχω ζήσει. Κι έχω πεθάνει επειδή ακριβώς πριν ήμουν ζωντανός. Και ξέρετε... στο απόλυτο δεν χωρά επανάληψη κι όταν είσαι γεμάτος από την πληρότητα της ζωής σου, δεν υπάρχει χώρος για καμία νοσταλγία και τίποτε που να μπορείς να επιθυμείς.

Υ.Γ. Την περασμένη Παρασκευή γιορτάσαμε την εορτή της Ζωοδόχου πηγής. Κάθε παραλληλισμός είναι χρήσιμος. Μακάρι να ξεδιψάσουμε μόνο όταν «η καρδιά μας που τόσο αγάπησε τον κόσμο, θα’ χει λιώσει». Ολόκληρη η ανάρτηση...

Η επιλογή

Δυστυχισμένος είναι όποιος δεν θέλει να είναι ευτυχισμένος.

Από τη "Ζωὴ ἐν τάφῳ" του Στρατή Μυριβήλη.

Ολόκληρη η ανάρτηση...

Πόσο τυφλός πρέπει να είσαι;

Ολόκληρη η ανάρτηση...

Ο αλχημιστής και η Ανάσταση(ή ποιος ενδιαφέρεται για την Ανάσταση)

Θυμόσαστε το απόσπασμα από τον Αλχημιστή του Paulo Coelho; Ο αλχημιστής κι ο βοηθός του βαδίζουν στην έρημο. Ξαφνικά τους επιτίθενται ληστές. Ενώ είναι έτοιμοι να τους φονεύσουν, ο βοηθός όντας απελπισμένος, ακούει τον αλχημιστή να κάνει στους ληστές την εξής πρόταση: Εάν τους χαρίσουν τη ζωή, αυτός θα τους χαρίσει τις τρεις φιλοσοφικές λίθους που έχει στον σάκο του. Αυτοί είναι τα αντίστοιχα ανταλλάγματα για αιώνια ευτυχία, πλούτο και υγεία. Οι ληστές ξεκαρδίζονται στα γέλια και βρίσκουν το «ανέκδοτο» τόσο επιτυχημένο που αποφασίζουν «ευθυμίας ένεκεν» να αφήσουν τα θύματά τους ελεύθερα γιατί είναι τόσο κουτοί που δεν αξίζει ούτε καν να τους σκοτώσουν. Και φεύγουν. Ο ήρωας ανακουφισμένος συγχαίρει τον αλχημιστή για το σωτήριο τέχνασμά του και βρίσκει το ψέμα του τόσο προκλητικό και τόσο αποτελεσματικό που μπόρεσε και έσωσε δυο ανθρώπινες ζωές. «Δεν κατάλαβες». Του απαντά ο αλχημιστής. «Δεν είπα κανένα ψέμα. Ούτε θα μπορούσα να διακινδυνεύσω τις ζωές μας με κάτι τόσο ανόητο. Αυτά που τους πρότεινα ήσαν όντως οι φιλοσοφικές λίθοι της ισόβιας ευτυχίας, υγείας και πλούτου. Αυτοί τα αρνήθηκαν πιστεύοντας πως λέω ψέματα, στερώντας ταυτόχρονα τον εαυτό τους από τα μεγαλύτερα επίγεια δωρήματα. Αλλά τι τα θες; Έτσι πάντα συμβαίνει στις ζωές των ανθρώπων. Τα μεγαλύτερα θαύματα είναι δίπλα τους, τους προσφέρονται δωρεάν, δίχως ιδιαίτερο κόπο κι αυτοί επειδή δεν θέλουν να πιστέψουν σε αυτά, προτιμούν να ζουν στο ψέμα και στο αδιέξοδο έλλειμμα τους. Θα αρκούσε απλά να σηκώσουν το χέρι τους και να τις πάρουν, αλλά ούτε αυτό δεν θέλησαν να δοκιμάσουν...».

Ο Χριστός αναστήθηκε, οι μυρωδιές από τη μαγειρίτσα έσβησαν στο στομάχι μας, τα κόκκινα αυγά συγκρούστηκαν μεταξύ τους για να αναδείξουν το πιο γερό, τα κεριά έσβησαν, οι κροτίδες σώπασαν, ο Batman μπορεί επιτέλους να ξεκαρφωθεί από τη λαμπάδα και να κοιμηθεί στο προσκεφάλι του μικρού, το είπαμε με σιγουριά στις δώδεκα το «Χριστός Ανέστη» και ακούσαμε το «Αληθώς ανέστη» οδεύοντας προς το σπίτι, μισοί γεμάτοι με χαρά για τη μεγάλη γιορτή και μισοί πλημμυρισμένοι με λαχτάρα για το πασχαλινό εόρτιο τραπέζι. Πρέπει όμως να σηκωθούμε αύριο νωρίς. Ο οβελίας μας περιμένει...

Το ακούσαμε, το ευχηθήκαμε, το ξεχάσαμε. Δεν το πιστέψαμε ποτέ, αρνηθήκαμε να προβληματιστούμε για το νόημά του, αμφιβάλλαμε όσο κανείς για την ιστορικότητά του, βεβαιώσαμε τον εαυτό μας πως οι νεκροί δεν ανασταίνονται, κοιμηθήκαμε ήρεμοι.

Ο Χριστός αναστήθηκε «θανάτω θάνατον πατήσας» αλλά ποιος ενδιαφέρεται; Ποιος πιστεύει ρε αδερφέ σε τούτο το όμορφο ανοιξιάτικο γραφικό παραμυθάκι; Είπαμε, είμαστε καλοί χριστιανοί αλλά όχι και βλάκες. Και το παραμύθι συνεχίζει την πλοκή του ζώντας αυτοί καλά κι εμείς καλύτερα. Καλά αυτοί που ζουν αδιάφοροι για το ποιος πεθαίνει και το ποιος ανασταίνεται, καλύτερα όμως εμείς που με τα ψέματα (στον εαυτό μας, τους άλλους τους πείθω εύκολα) δεν απορρίπτουμε την ανάσταση του Χριστού δίχως πάντως να πολυασχολούμαστε με το τι στο καλό είναι αλήθεια και τι ψέμα. Αρκεί που τηρούμε τα έθιμα, το πιστεύω του παππού και της γιαγιάς, προσκολλημένοι στην δική μας αυτασφάλιση, απωθώντας μακριά (από το αβέβαιο ως το ξένο) το φόβο του θανάτου. Αυτό αρκεί. Ας κοιμηθούμε λοιπόν και σήμερα ήρεμοι. Καλό Πάσχα...

Ο Χριστός αναστήθηκε. Έδειξε έναν νέο τρόπο της ύπαρξης όλων μας αλλά εμείς προτιμούμε να ζούμε στις ανασφάλειες της φθαρτής μας πραγματικότητας που ξεχειλίζει από νοησιαρχικά ιδεολογήματα και χρηστικές ηθικολογίες περί Ανάστασης. Για να μπορεί να αναστηθεί ο Χριστός σημαίνει πως υπερβαίνει τον θάνατο. Είναι ελεύθερος από αυτόν. Αυτή η υπέρβαση δεν αφορά μόνο τον Ίδιο αλλά κοινωνείται σαν τρόπος ύπαρξης για όλους μας. Αφού Αυτός κι εμείς. Αν όχι Αυτός ούτε κι εμείς.

Για τους εναγώνια συνειδητοποιημένους μετόχους του εκκλησιαστικού γεγονότος η ανάσταση του Χριστού δηλώνει δυνατότητα ελευθερίας του προσώπου από τις αναγκαιότητες της φύσης του. Ελευθερία από ορμές, ένστικτα, περιορισμούς χρόνου, χώρου, φθοράς και, τελικά, ελευθερία από τον ίδιο τον θάνατο. Ποιόν αφορούν όμως αυτά; Άνθρωπος είμαι, και τις ορμές μου θα έχω και ένστικτα διαθέτω, γερνάω μέρα με τη μέρα, δεν είμαι πανταχού παρών και τα πάντα πληρών, και εννοείται κάποτε θα πεθάνω. Μια ζωή την έχουμε κι αν δε τη γλεντήσουμε...

Με την ιστορική του παρουσία ο Ιησούς εγειρόμενος εκ νεκρών μαρτυρεί την ελευθερία του Θεού από τη θεότητά του, ελευθερία να υπάρχει ο Θεός και με τον τρόπο (τη φύση) του ανθρώπου. Είναι όμως πάλι ελεύθερος από τις αναγκαιότητες της ανθρώπινης φύσης, γι’ αυτό ανίσταται εκ νεκρών. Η ανάσταση ως τρόπος ύπαρξης δεν μπορεί να είναι τίποτε περισσότερο από φανέρωση του μανικού έρωτα του Νυμφίου για κάθε πρόσωπο ανθρώπου, έρωτας που μεταποιεί τον θάνατο σε προνόμιο όσων έζησαν πραγματικά, σε ένα πέρασμα στον αληθινό τρόπο βιοτής σε ό,τι θα μπορούσαμε να αντιληφθούμε ως θρίαμβο ζωής όσων κοινωνούν το ερωτικό άθλημα σε αναφορά με το πρόσωπο του Κυρίου.

Ο Ιησούς αναστάς, μας δείχνει πως το μοναδικό πεδίο ενδεχόμενης ελευθερίας από τις αναγκαιότητες της φύσης είναι μόνον η σχέση: το άθλημα αυθυπέρβασης και αυτοπροσφοράς, προκειμένου να κοινωνείται η ζωή. Προσοχή! Η ζωή φανερώνοντας την υπαρκτική της αλήθεια ως πληρότητα ζωής ελεύθερης από απρόσωπες, τυφλές αναγκαιότητες «σωτηρίας» του εγώ. Τούτο σημαίνει πως είναι μάταιο να πηγαίνω στην Εκκλησία το βράδυ της Ανάστασης, να τηρώ όσο μπορώ τα έθιμα της Μ. Εβδομάδας (ποιος μίλησε για Μ. Σαρακοστή;) και να εξαντλώ την θρησκευτικότητά μου σε νοησιαρχικές σχηματοποιήσεις, δικανικές απλουστεύσεις ή ηθικιστικές σκοπιμοτήτες, εάν πάνω από όλα δεν αποδεχτώ την πρόσκληση να υπερβώ τον θάνατο, να βιώσω ένα διαφορετικό νόημα σχέσεων και υπέρβασης των φυσικών μου ορίων.

Ευτυχώς ο Χριστός έδειξε τον δρόμο. Δυστυχώς εμείς προτιμήσαμε τα λόγια από τις πράξεις, τη λατρεία των τύπων, την ορμέμφυτη θεσμοποιημένη θρησκευτικότητα από το πλεόνασμα της αγάπης ως τρόπου ύπαρξης που μας πρόσφερε ο Κύριος.
Κάπου εκεί αρχίσαμε να αμφιβάλλουμε για το αν έχει μεγαλύτερη αξία κάποιος από εμάς που αναστήθηκε για εμάς ή κάποιος με μεγάλο πλούτο, δόξα ή αναγνώριση.
Ακούμε για Ανάσταση και κωφεύουμε λες και είναι το πιο συνηθισμένο πράγμα στην καθημερινότητά μας, ακούμε για προσφορές σε κινητά τηλέφωνα ή διακοποδάνεια και τεντώνουμε τα αυτιά λες και η μεγαλύτερη ευκαιρία της ζωής μας είναι ενώπιόν μας και ή τη χάνουμε ή χανόμαστε.

Ζαλισμένοι από τα γλέντια γύρω από το πασχαλινό τραπέζι λησμονήσαμε πως η χαρά της Ανάστασης ελευθερώνει τον χρόνο χωρίς να τον καταργεί. Τι νόημα έχουν οι πράξεις μας και τα κίνητρά μας αν δεχτούμε πως υπερβαίνουμε τις φυσικές μας αναγκαιότητες κι επομένως όλα είναι ανοιχτά στη δυναμική της σχέσης, όλα ελευθερία; Αν ζωή είναι η σχέση, όχι η ατομική επιβίωση, και αν η σχέση πληρούται στον έρωτα, τότε η θανάσιμη απειλή ανυπαρξίας ή ατελεύτητης ύπαρξης «πατείται» ρεαλιστικά.

Ο Κύριος από αγάπη σταυρώθηκε και αναστήθηκε αποσπώντας τον καθένα μας από τον προσωπικό του και τον κοινό μας Άδη. Για όσους φοβούνται να ψηλαφίσουν την προοπτική μιας τέτοιας ρεαλιστικής πραγματικότητας αρκεί η θρησκειοποιημένη εκδοχής της ανάστασης ως θαύμα. Για όσους πάλι τολμούν να προβληματιστούν και να αθληθούν μέσα στο μυστήριο της ερωτικής διακινδύνευσης και της εμπειρικής ελευθερίας αρκεί η ανάσταση ως τρόπος ύπαρξης.

Οι πρώτοι θα μιλάνε για εξωπραγματικές, υπερκόσμιες δυνάμεις πέρα από την ανθρώπινη λογική που αντικατοπτρίζονται στην Ανάσταση του Χριστού. Οι άλλοι θα ιχνηλατούν στην υπαρξιακή τους εγρήγορση να βιώσουν τι σημαίνει ελευθερία, επιλέγοντας τον δύσκολο αλλά γεμάτο θαύματα τρόπο της σχέσης από τον τρόπο της φύσης.

Ο Κύριος αναστήθηκε προσφέροντας στον καθένα μας ξεχωριστά δώρα ατίμητα. «Άνευ ορίων, άνευ όρων» ζωή, πληρότητα, νόημα ελευθερίας και αγάπης. Έχουμε δυο ευκαιρίες: Ή θα ξεκαρδιστούμε στα γέλια κρίνοντας ως αστείο το συμβάν της Ανάστασης, ή θα απλώσουμε τα χέρια και θα αλλάξουμε τη μοίρα μας. Θυμηθείτε: Τα μεγαλύτερα θαύματα είναι δίπλα μας, αρκεί να τα πιστέψουμε και να κάνουμε μια πολύ μικρή κίνηση. Χριστός Ανέστη φίλοι μου! Τώρα η σειρά μας! Ολόκληρη η ανάρτηση...

Κεφάλαια Κατανυκτικά

Η περίοδος της Μ. Σαρακοστής αποτελεί μια επίκαιρη πραγματικότητα που δυστυχώς για τους περισσοτέρους από εμάς τίθεται επιπόλαια σε δεύτερη μοίρα. Ένα βιβλίο που έρχεται να αναταράξει αυτή μας τη βολή ενώπιον των συγκλονιστικών μηνυμάτων αυτής της περιόδου είναι και τα κεφάλαια Κατανυκτικά του π. Μιχαήλ Καρδαμάκη. Ομολογώ πως ο δεύτερος τόμος που ακολούθησε δεν μου έκανε την ίδια εντύπωση όπως ο πρώτος.

Στον συγκεκριμένο τόμο επιτυγχάνεται ζεύξη του λειτουργικού και πατερικού λόγου, που αφορά την προετοιμασία για το Πάσχα. Πρόκειται για κείμενα - σχόλια που ζητούν να ανακαλύψουν εκ νέου την Μεγάλη Τεσσαρακοστή, με αποκορύφωμα τη Μεγάλη Εβδομάδα πέρα από τις εικόνες της καλούμενης «θρησκευτικής ζωής», πέρα από την αδυναμία και τον περιορισμό των θρησκευτικών συναισθημάτων ή συγκινήσεων.

Ο π. Μιχαήλ Καρδαμάκης επιχειρεί με ιδιαίτερη τέχνη να μας φανερώσει την Μεγάλη Τεσσαρακοστή και την Μεγάλη Εβδομάδα ως τον ευλογημένο καιρό για την συνειδητοποίηση κυρίως του φοβερού μυστηρίου της πίστεως, στη συνάντηση μας με τον σταυρωθέντα και αναστάντα Κύριο. Μιλά ευρηματικά για το νόημα της κάθε μέρας της Μ. Εβδομάδας με ουσιαστικό και μεστό νοημάτων τρόπο, αξιοποιώντας πληθώρα πατερικών πηγών και δημιουργικών προβληματισμών.

Είναι για τον καθένα μας, τούτο το βιβλίο, μια εξαιρετική ευκαιρία να μυηθούμε στο πνεύμα των ημερών πέρα από τους τύπους και την επιφάνεια δωρίζοντας στον εαυτό μας μια σφαιρική και σε βάθος θεώρηση της ορθόδοξης εμπειρίας, με βιωματικές αναφορές, στην πατερική μαρτυρία και το ήθος της Ορθοδοξίας ικανή να ανατρέψει τις ψεύτικες βεβαιότητες και τα ανόητα στεγανά των όποιων ανασφάλειών μας.

Τα Κεφάλαια Κατανυκτικά τ. Α΄του π. Μιχαήλ Καρδαμάκη, κυκλοφορούν από τις εκδόσεις Ακρίτας

Ολόκληρη η ανάρτηση...

Το σημάδι της βάρκας

Όταν φύγω από αυτόν τον κόσμο

όπως όταν περνά μια βάρκα

-που λέει και ο ποιητής-

δεν αφήνει κανένα σημάδι πίσω της πάνω στο νερό

έτσι και εγώ...

Αλλά, δεν έχω τύψεις. Αυτό είναι! Απάθεια!

Αν ήθελε ο Κύριος, μπορούσε να με κάνει άλλο πράγμα.

Αλλά εκείνος προπορεύεται κι εγώ τρέχω πίσω Του

και κοιτάω τα θαύματα που κάνει!

Είμαι μόνο ένας θεατής...

Από την Ασκητική της αγάπης της Γερόντισσας Γαβριηλίας, εκδόσεις Τάλαντο

Ολόκληρη η ανάρτηση...

Το ουσιαστικό

Ο άνθρωπος δεν είναι αυτό που λέει ή που κάνει αλλά ο πόθος ή το μυστικό της καρδιάς του. Αυτό που κλήθηκε να είναι ή να γίνει.

Από τα "Κεφάλαια κατανυκτικά" του π. Μιχαήλ Καρδαμάκη, εκδόσεις Ακρίτας

Ολόκληρη η ανάρτηση...

Η Ελλάδα που αντιστέκεται

Ὁ τόπος αὐτὸς πού μας πληγώνει, πού μας ἐξευτελίζει. Ἡ Ἑλλάδα γίνεται δευτερεύουσα ὑπόθεση, ὅταν συλλογίζεται κανεὶς τὸν ἑλληνισμό. Ὅ,τι ἀπὸ τὴν Ἑλλάδα μ’ ἐμποδίζει νὰ σκεφτῶ τὸν ἑλληνισμό, ἂς καταστραφεῖ.

Ἂν ἦταν δίκαιο νὰ μεγαλώσει ὁ τόπος αὐτός, δὲν ἦταν γιὰ νὰ ἔχουμε περισσότερους βουλευτὲς ἢ νομάρχες ἢ χωροφύλακες˙ ἦταν γιὰ νὰ μπορέσει ν’ ἀναπτυχθεῖ σὲ μία γωνιὰ τῆς γῆς ὁ ἑλληνισμὸς – αὐτὴ ἡ ἰδέα τῆς ἀνθρώπινης ἀξιοσύνης καὶ τῆς ἐλευθερίας, ὄχι αὐτὴ ἡ ἀρχαιολογικὴ ἰδέα.

Δὲν πιστεύω σ’ αὐτοὺς τοὺς ἀνθρώπους ποὺ φλυαροῦν, ἢ στοὺς ἄλλους ποὺ δὲν ξέρουν τί κάνουν˙ δὲν ἐννοῶ νὰ βουλιάξω μέσα στὴν ἀπερίγραπτη μιζέρια τῶν χαρακτήρων – πιστεύω σὲ δυὸ τρεῖς ἰδέες ποὺ προχωροῦν, καὶ τώρα ἀκόμη, ὕστερα ἀπὸ χιλιάδες χρόνια σ’ αὐτὴ τὴ γλώσσα.

Γι’ αὐτὲς τὶς δυὸ – τρεῖς ἰδέες ποὺ πρέπει νὰ ζήσουν ἐδῶ καὶ μονάχα ἐδῶ θὰ μποροῦσαν νὰ ζήσουν καθὼς τὶς σκέπτομαι, ὑπομένω αὐτὴ τὴν ἀθλιότητα.

Τετάρτη 5 Ιανουαρίου, Αθήνα
Μέρες Γ’
Γιώργος Σεφέρης

«Η Ελλάδα που αντιστέκεται, η Ελλάδα που πεθαίνει και όποιος δεν καταλαβαίνει δε ξέρει πού πατά και πού πηγαίνει…», λέει ο τραγουδοποιός Σαββόπουλος προκαλώντας μας να αναλογιστούμε πότε για τελευταία φορά αναρωτηθήκαμε για την εθνική μας κληρονομιά. Μέσα από τα τελευταία γεγονότα, από μια προβαλλόμενη επικαιρότητα σαν αυτή της Μαδαγασκάρης, της Ισλανδίας ή οποιασδήποτε άλλης χώρας, έχουμε την εντύπωση πως όμοιοι σαν τους άλλους κι εμείς, παγκοσμιοποιημένοι κάτοικοι του τεράστιου διαπλανητικού χωριού έχουμε χρέος, δε μπορούμε βλέπεις να κάνουμε διαφορετικά, να ακολουθούμε τις διεθνείς εξελίξεις, να ορίζουμε για πραγματικότητα τις επιταγές τρίτων, να μετράμε τα λόγια κάθε πολιτικού ή δημοσιογράφου περισσότερο από τη δική μας κρίση.

Ο Σεφέρης μιλά με σπαραγμό γιατί νιώθει πως τούτος ο τόπος τον εξευτελίζει. Διαμένει στην Ελλάδα και συνάμα νιώθει πως δεν ζει στην Ελλάδα. Τι απουσιάζει από αυτή; Ο ελληνισμός. Ο ελληνισμός ως τρόπος του βίου και όχι ως γεωγραφικός προσδιορισμός. Έγινε δηλαδή μια απότομη διακοπή της ιστορικής συνέχειας του έθνους, το οποίο πλέον βαδίζει χωρίς ένα κοινό ζωογόνο όραμα. Εξετάζοντας εκ του σύνεγγυς τα φαινόμενα της τρέχουσας διαβίωσής μας, θα δούμε ότι απουσιάζει παντελώς το κοινό όραμα. Γι’ αυτό και ο συγγραφέας γίνεται αμείλικτος: ό,τι από την Ελλάδα μ’ εμποδίζει να σκεφτώ τον ελληνισμό, ας καταστραφεί. Να σημειωθεί πως ο Σεφέρης μιλά με πόνο και αγωνία. Γνωρίζει από πρώτο χέρι πως για να ονειρευτεί κανείς κάτι χρειάζεται να ριψοκινδυνεύσει και να εγκαταλείψει τη βολή του προκειμένου να το ενσαρκώσει. Ποιος μιλά πλέον για όνειρα, οράματα, υπουργεία ονείρων ή αγώνες; Όλα τούτα έχουν με τον καιρό εκφυλιστεί σε μια άχαρη ματαιοπονία, σε μια εξευτελιστική επιδίωξη χθαμαλών διεκδικήσεων. Για να ονειρευτείς κάτι πρέπει να σου λείπει ή να διαθέτεις αυτό το υλικό που γεννά τα όνειρα. Ειδάλλως τα κριτήριά μας διαβρώνονται απελπιστικά λαμβάνοντας το χαρακτήρα υλικών ανταλλαγμάτων μπολιασμένων με λίγη κοινωνική δόξα και κάμποση υλική ευμάρεια κι όχι με μέτρα που εκφράζουν την ανθρώπινη αξιοσύνη κι ελευθερία. Θυμηθείτε πρόχειρα πόσες φορές την ημέρα ακούτε για παγκόσμια οικονομική κρίση και πόσες φορές ακούτε να γίνεται λόγος για κρίση οραμάτων ή αξιών. Αφού η έμπονη, εναγώνια επιτυχία- άθλος, αντικαταστάθηκε από την εύκολη, φθηνή επιτυχία- ευκαιρία τα μέτρα μας προσαρμόστηκαν σε στόχους δίχως συγκίνηση και πολιτισμό.

Πάψαμε να διαλεγόμαστε με τον εντός ημών θεό (για τον άλλον ανάβουμε κανένα κεράκι κάθε Πάσχα και Χριστούγεννα για το καλό), ξεγελιόμαστε με τη φθορά μάταιων συναλλαγών (κάθε βράδυ λέω την προσευχούλα μου στο θεό καταναλωτισμό και στον άγιο δήθεν), προτείνουμε και ψηφίζουμε σαν πρόσωπο πολιτισμού τον Λαζόπουλο (όχι δεν διαβάσατε λάθος, μαζί με τον Σωκράτη, τον Ελύτη ή τον Μακρυγιάννη...), ονειρευόμαστε το νέο μας πολυμορφικό στο γκαράζ του νέου μας εξοχικού (να μπούμε στο μάτι του διπλανού βρε αδερφέ, να καταξιωθούμε σαν οντότητες και να δικαιολογήσουμε τις αγωνίες και τους αγώνες μιας ζωής).

Για να εμπνευστούμε από ένα όραμα αυτό πρέπει να έχει ομαδικό, συστηματικό και συνειδητό χαρακτήρα. Να αποτελεί πράξη και γέννημα πολιτισμού όπως ο ελληνισμός μπόρεσε να κάνει στο παρελθόν. Ειδάλλως θα καταντήσουμε να μιλάμε στους ξένους για Ελλάδα και να αντιλαμβάνονται την αρχαιοελληνική ή βυζαντινή ταυτότητά μας κι όχι τη σύγχρονή συνέχειά μας. Φέρνω πρόχειρα στο μυαλό μου τη πρόταση που έκανε πρόσφατα ο Χ. Γιανναράς, να συσταθεί στον αντίποδα των G8 μια άλλη ομάδα G8 , αποτελούμενη από τις οκτώ πλουσιότερες σε πολιτισμικά στοιχεία χώρες διεθνώς. Αλλά το είπαμε και στην αρχή. Εμείς είμαστε απλοί απαίδευτοι επαίτες στο παγκόσμιο χωριό μας. Κάποιοι Αριστοτέλης, Αλέξανδρος ή Θεόφιλος ήταν απλά παππούδες μας, ποιος ενδιαφέρεται γι’ αυτούς; Καμιά μετοχή για limit up ή καμιά τριάδα για το στοίχημα έχεις να μου δώσεις;

Ο Σεφέρης συνεχίζει τον συγκλονιστικό του μονόλογο: «Δεν πιστεύω σ’ αυτούς τους ανθρώπους που φλυαρούν, ή στους άλλους που δεν ξέρουν τι κάνουν ˙ δεν εννοώ να βουλιάξω μέσα στην απερίγραπτη μιζέρια των χαρακτήρων.» Πότε τελευταία φορά μιλήσαμε για μιζέρια και δεν εννοήσαμε τον χαμηλό μισθό ή το απλήρωτο δάνειό μας, την ανύπαρκτη αστυνόμευση, το νεκρό εκπαιδευτικό σύστημα ή τους διαβρωμένους κοινωνικούς θεσμούς; Προσέξτε τη διαφορά ενός εμπνευσμένου ανθρώπου. Μιλά για μιζέρια σε όσους ξέχασαν ή δεν έμαθαν ποτέ να καλλιεργούν ουσιαστικές ανθρώπινες σχέσεις, να δημιουργούν Πολιτισμό, να προτάσσουν το γενικό από το ατομικό όφελος, να συνειδητοποιούν εν τέλει τη σημασία του να είσαι περισσότερο ή λιγότερο άξιος συνεχιστής της ιστορίας της Ελλάδας.

Ποιο είναι το αντίβαρο στην ασύδοτη και ανεύθυνη συμπεριφορά των Ελλήνων που «φλυαρούν» αντί να δημιουργούν, που «δεν ξέρουν τι κάνουν» γιατί κάνουν ό,τι ξέρουν; Παρακολουθήστε τα λόγια του μεγάλου δάσκαλου: «πιστεύω σε δυο τρεις ιδέες που προχωρούν, και τώρα ακόμη, ύστερα από χιλιάδες χρόνια σ’ αυτή τη γλώσσα». Ευτυχώς υπάρχουν κι αντέχουν ακόμη. Δυστυχώς δεν τις διδάξαμε ποτέ στα παιδιά μας και τις θάψαμε κάτω από τις απαιτήσεις της σύγχρονης τρανσέξουαλ ευζωίας μας. Το μεγαλύτερο δυστύχημα όμως είναι πως ακόμη και τώρα, οι περισσότεροι αναρωτιούνται για το ποιες, στο καλό, είναι αυτές οι δυο τρεις ιδέες, ποιος τις διατύπωσε, πότε (άκου προχωρούν ακόμη ύστερα από χιλιάδες χρόνια) και γιατί; Είναι δε τόσο σημαντικό να αναφέρει ο Σεφέρης την ζωή των ιδεών αυτών στην ελληνική γλώσσα; Τι έχει δηλαδή παραπάνω από τη παγκόσμια αγγλική ή την ευγενή γαλλική; Αν μιλάμε όπως σκεφτόμαστε και σκεφτόμαστε όπως ζούμε, δε χρειάζεται απάντηση. Άλλοι καιροί, άλλα ήθη. Αν όμως καταλαβαίνουμε γιατί εδώ κι όχι αλλού και γιατί ελληνισμός κι όχι παγκοσμιοποίηση δε χρειάζεται να ζητήσουμε εξηγήσεις. Η γλώσσα κυλά πρώτα στο αίμα μας κι έπειτα στα χείλη μας. Κι αυτό φανερώνει πολλά για τη πορεία μας ως πρόσωπα και ως έθνος.

Ολοκληρώνοντας θέλω να επισημάνω κάτι για όσους επιπόλαια αναγνωρίσουν τούτες τις γραμμές ως σοβινιστικά σπαράγματα. Ο Σεφέρης μιλά για τη σύγχρονή του Ελλάδα και κάνει λόγο για «αθλιότητα που υπομένει».
Δε ζει στον Παράδεισο των χωρών και το ξέρει καλά. Ζει όμως στη χώρα που πρέπει να ζήσουν αυτές οι ιδέες και μόνο εδώ μπορούν να ζήσουν. Χρέος; Εθνική και προσωπική αυτοσυνειδησία; Πολιτισμική και κοινωνική ευθύνη;Πολιτική ωριμότητα; Χρησιμοποιείστε όποιον χαρακτηρισμό προτιμάτε. Θυμηθείτε μόνο πως ο Σεφέρης προτίμησε να ζει σε έναν εφιάλτη για να μην προδώσει το όνειρό του. Αν δε τολμάμε να σεβαστούμε αυτή την ηρωική στάση ζωής, ας αναγνωρίσουμε τουλάχιστον τη θέση μας σε αυτή την πραγματικότητα κι ας προβληματιστούμε δημιουργικά. Ολόκληρη η ανάρτηση...

Η σοφία του Καραγκιόζη

Για δυο πράγματα δεν πρέπει να στεναχωριέσαι στη ζωή . Γι' αυτά που διορθώνονται και γι' αυτά που δεν διορθώνονται.

Από το θέατρο σκιών του Ευγένιου Σπαθάρη

Ολόκληρη η ανάρτηση...