Αέναη ευφορία

Ο Πασκάλ Μπρυκνέρ επιτίθεται στην «τρομοκρατία της ευτυχίας». Ως αμείλικτος αναλυτής των σύγχρονων ηθών και μυθολογιών αποδεικνύει πώς μια θεμιτή και γενικώς αποδεκτή επιδίωξη κατέληξε να δηλητηριάσει τη ζωή μας. Η «Αέναη Ευφορία» είναι ένα φιλοσοφικό και λογοτεχνικό έργο-ωδή στις μικρές χαρές της ζωής.

Ο συγγραφέας θέτει ενώπιον του προβληματισμού όλων μας το εάν η επιδίωξη της ευτυχίας είναι ευχή ή κατάρα για τη ζωή μας. Είμαστε υποχρεωμένοι να δείχνουμε ευτυχείς και αισιόδοξοι. Πρέπει επίσης να επιδεικνύουμε την καλή μας υγεία. Είμαστε υποχρεωμένοι να πούμε πως όλα πάνε καλά στη ζωή μας από το φόβο να εκτιμήσουμε πως η πραγματικότητα μπορεί να είναι διαφορετική, δύσκολη ή απαιτητική κάποιες φορές. Σε αυτή τη χαμογελαστή καταπίεση αντιστέκεται ο Μπρυκνέρ με το βιβλίο του.

Στη συνέχεια ο Μπρυκνέρ επιχειρεί να κατεδαφίσει όλα τα κλισέ της καλοπέρασης, μένοντας πάντοτε κοντά στον κεντρικό του άξονα, στο πώς δηλαδή η ευτυχία κατέληξε να είναι σχεδόν επιβεβλημένη μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο.

Χρησιμοποιεί πλήθος παραδειγμάτων από τη καθημερινότητα και την αντίληψη που έχουμε περί ζωής για να καταδείξει με τον δικό του κυνικό και σαρκαστικό τρόπο την απάτη όσων κυνηγούν επί ματαίω λιβάδια αιώνιας ευτυχίας και μακαριότητας επί γης . Ως λάτρης του απτού και με την εμπειρία του μυθιστοριογράφου ο Μπρυκνέρ αρέσκεται στα παραδείγματα. Έτσι η αφετηρία του στοχασμού του είναι συχνά ένα στιγμιότυπο. Π.χ., ένα κότερο αγκυροβολεί σε κάποια μαρίνα. Ποια είναι η εντύπωση της ευτυχίας για τους επιβάτες και ποια είναι η πραγματικότητα;

Οι πτωχοί παρατηρητές αρέσκονται να πιστεύουν ότι η τρυφηλότητα είναι ανιαρή και γεμάτη προβλήματα. Είναι κι αυτό μια παρηγοριά... Ο συγγραφέας αναφέρεται επίσης στα πλασέμπο της Ανατολής, όπως ο βουδισμός, που γίνεται όλο και πιο δημοφιλής στον δυτικό κόσμο. Πρόκειται πάντως για ένα βιβλίο ευκολοδιάβαστο, διασκεδαστικό, έξυπνο και διακριτικά επιθετικό. Το βέβαιον είναι ότι καθένας μας θα αναγνωρίσει δικές του συνήθειες στην τυπολογία των συμπεριφορών και θα δώσει νέα κριτήρια στη ποιότητα όσων ζει και όσων στοχεύει.

Η «Αέναη Ευφορία» του Πασκάλ Μπρυκνέρ κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Αστάρτη Ολόκληρη η ανάρτηση...

Οι συμβουλές στους νέους που πάνε χαμένες, όπως και τα νιάτα

Της Μαίρη Σμικ, «Λόγος στους αποφοίτους της χρονιάς του 1997 του αμερικανικού Πανεπιστημίου Μ.Ι.Τ.»

Μέσα σε κάθε ενήλικα κρύβεται ένας ομιλητής αποφοίτων που θέλει απελπισμένα να βγει έξω, ένας βαρετός σοφός που ανυπομονεί να μιλήσει για το νόημα της ζωής σε νέους ανθρώπους, που θα προτιμούσαν να είναι έξω και να κάνουν πατίνια. Αλίμονο. όμως, οι περισσότεροι δεν θα λάβουμε ποτέ την πρόσκληση για να δρέψουμε τους καρπούς των σοφών λόγων μας από ένα κοινό με τηβέννους και ακαδημαϊκά καπέλα. Όμως δεν υπάρχει λόγος να μη διασκεδάσουμε κατασκευάζοντας έναν Οδηγό της Ζωής για Αποφοίτους.

Θα ήθελα να ενθαρρύνω όποιον είναι πάνω από 26 να το δοκιμάσει και σας ευχαριστώ που μου κάνατε το χατίρι να κάνω αυτήν την προσπάθεια.

Κυρίες και κύριοι της τάξης του '97:
Φοράτε αντηλιακό.

Αν έπρεπε να σας δώσω μια μόνο συμβουλή για το μέλλον, αυτή θα ήταν. Τα μακροπρόθεσμα ευεργετικά αποτελέσματα του αντηλιακού έχουν αποδειχθεί από τους επιστήμονες. ενώ οι υπόλοιπες συμβουλές μου δεν βασίζονται αλλού, παρά μόνο στην περιφερόμενη εμπειρία μου. Και τώρα θα σας προσφέρω αυτές τις πληροφορίες:

Απολαύστε τη δύναμη και την ομορφιά των χρόνων σας. Μπα, αφήστε το καλύτερα. Λεν θα μπορέσετε να κατανοήσετε τη δύναμη και την ομορφιά της νιότης σας. παρά μόνο όταν θα έχουν χαθεί. Όμως, πιστέψτε με. σε 20 χρόνια από τώρα, θα κοιτάτε παλιές φωτογραφίες του εαυτού σας και θα σας έρχεται στο νου, με έναν τρόπο που δεν μπορείτε να συλλάβετε τώρα. πόσες δυνατότητες ανοίγονταν μπροστά σας και πόσο υπέροχοι ήσασταν πραγματικά. Λεν είστε τόσο χοντροί όσο φαντάζεστε.

Μην σας ανησυχεί το μέλλον. Ή ανησυχήστε. αλλά να ξέρετε ότι αυτό βοηθάει τόσο. όσο το να μασάτε τσίχλα για να λύσετε μια αλγεβρική εξίσωση. Πραγματικά προ-βλήματα της ζωής αξίζουν να λέγονται πράγματα που δεν έχουν περάσει από τον ανήσυχο νου σας, απ' αυτά που σας αιφνιδιάζουν στις 4 το απόγευμα κάποιας τεμπέλικης Τρίτης.

Κάνετε κάθε μέρα ένα πράγμα που σας φοβίζει.

Τραγουδήστε.

Μην είστε απρόσεκτοι με τις καρδιές των άλλων ανθρώπων. Και μην ανέχεστε ανθρώπους που είναι απρόσεκτοι με τη δική σας.

Μην χάνετε τον καιρό σας ζηλεύοντας. Μερικές φορές θα είστε μπροστά. άλλες θα είστε πίσω. 0 αγώνας είναι μακρύς και, τελικά, αντίπαλος είναι μόνο ο εαυτός σας

Να θυμάστε τα κομπλιμέντα που σας κάνουν. Ξεχάστε τις προσβολές.

Αν καταφέρετε να το κάνετε αυτό. πείτε μου πώς.

Μην νιώθετε ενοχές, αν δεν ξέρετε τι 6έλετε να κάνετε στη ζωή σας.

Μερικοί από τους πιο ενδιαφέροντες ανθρώπους που γνωρίζω όταν ήταν 22 δεν ήξεραν τι ήθελαν να κάνουν στη ζωή τους. Κάποιοι από τους πιο ενδιαφέροντες σαραντάρηδες που γνωρίζω συνεχίζουν να μην ξέρουν.

Μπορεί να παντρευτείτε. μπορεί και όχι. Μπορεί να κάνετε παιδιά. μπορεί και 6-χι. Μπορεί να πάρετε διαζύγιο στα 40, μπορεί να χορέψετε στην 75η επέτειο των γάμων σας. Ό,τι και αν κάνετε. μην συγχαίρετε πολύ τον εαυτό σας. ούτε να τον επιπλήττετε. Οι πιθανότητές σας είναι 50-50. Όπως είναι και όλων των άλλων.

Αγαπήστε το σώμα σας. Χρησιμοποιήστε το με όποιον τρόπο μπορείτε. Μην φοβάστε αυτό ή τι θα πουν οι άλλοι για αυτό. Είναι το σημαντικότερο όργανο που θα έχετε ποτέ.
Χορέψτε, ακόμα κι αν δεν μπορείτε να το κάνετε πουθενά αλλού παρά μόνο στο σαλόνι
σας.

Διαβάστε τις οδηγίες, ακόμα κι αν δεν τις ακολουθήσετε.

Μην διαβάζετε περιοδικά ομορφιάς. Το μόνο που θα καταφέρουν είναι να σας κάνουν να νιώσετε άσχημοι.

Γνωρίστε τους γονείς σας. Ποτέ δεν ξέρετε πότε θα τους χάσετε για τα καλά. Φερθείτε καλά στα αδέρφια σας. Είναι ο καλύτερος συνδετικός κρίκος σας με το παρελθόν κι εκείνοι που είναι πιθανότερο να μείνουν μαζί σας στο μέλλον.

Κατανοήστε ότι οι φίλοι έρχονται και φεύγουν, αλλά θα πρέπει να κρατήσετε μερικούς. Δουλέψτε σκληρά για να γεφυρώσετε τα χάσματα στη γεωγραφία και τον τρόπο ζωής, γιατί όσο μεγαλώνετε. τόσο περισσότερο χρειάζεστε τους ανθρώπους που σας ήξεραν όταν ήσασταν νέοι.

Ταξιδέψτε.

Αποδεχτείτε κάποιες αναλλοίωτες αλήθειες:
Κι εσείς θα γεράσετε. Και όταν το κάνετε, θα σκέφτεστε ότι όταν ήσασταν νέοι. οι τιμές ήταν σε λογικά επίπεδα, οι πολιτικοί ήταν τίμιοι και τα παιδιά σέβονταν του, μεγαλύτερους.

Να σέβεστε τους μεγαλύτερους.

Μην περιμένετε κανέναν άλλο να σας στηρίξει.

Προσέχετε ποιανού συμβουλές ακολουθείτε και αν είστε υπομονετικοί με εκείνους που σας τις προσφέρουν. Οι συμβουλές είναι μια μορφή νοσταλγίας. Αν τις προσφέρετε είναι ένας τρόπος να αλιεύσετε τα απορρίμματα από το παρελθόν, να τα καθαρίσετε. να βάψετε τα άσχημα κομμάτια και να τα ανακυκλώσετε πουλώντας τα ακριβότερα απ' ό,τι αξίζουν.

Αλλά εμπιστευθείτε με, όσον αφορά το αντηλιακό. Ολόκληρη η ανάρτηση...

Ο λάθος άνθρωπος

Ὁ ἔρωτας κρέμεται ἀπὸ μία κλωστὴ στὸ γαλάζιο,
τί θεσπέσια ὅμως ποὺ ἔχασα!
Δὲ βγάζω γλώσσα, βγαίνω ἀπ' τὴ γλώσσα.
Κι ἄν σας ἔκοψα τὸ βήχα τοῦ τυχαίου σακάτηδες
μνημονεύω πάντοτε τὴν ἀμφιβολία,
ὑπάρχει ἄλκιμο ἀναγκαστικὸ μέλλον ἐκεῖθε;
Φαίνεται πώς μου μένει μονάχα ὁ Θεὸς˙
ἀλλ' ὅμως ἀντικρίζοντας ἄνθη
λέω καὶ ξαναλέω: χρώματα εἴμαστε, τίποτα πιότερο.
Βραδυφλεγὴς χορτώδης ἐπανερχόμενος νύκτωρ
ἀπὸ ἀρχαία σὲ ἔξαρση πυρκαγιὰ
λιγοστεύω τ' ἀστέρια μειώνω τοὺς γαλαξίες.
Τί λανθασμένο πλάσμα πού εἶμαι!

Τα «Ποιήματα» του Νίκου Καρούζου κυκλοφορούν από τις εκδόσεις Ίκαρος Ολόκληρη η ανάρτηση...

Η προδοσία των ποιμένων

Καιρὸς λοιπὸν οἱ φορεῖς αὐτοῦ τοῦ εὐαγγελισμένου λόγου νὰ ἐξαντλήσουν σὲ προσωπικὸ ἐπίπεδο τὰ ὅρια τοῦ ἀγώνα τους, νὰ σύν-χωρέσουν καὶ νὰ σύν-χωρηθοῦν ἀπὸ τὸ ποίμνιό τους, νὰ συνταραχθοῦν ἐνώπιον τῆς ἀπώλειας αὐτοῦ καὶ νὰ ὁδηγήσουν τοὺς ἀνθρώπους στὸν τόπο τους, στὴν ἀποκατάσταση τοῦ προσώπου τους. Σὲ κάθε ἄλλη περίπτωση ὁ κίνδυνος τοῦ ποιμνίου κι ἡ ἀσφάλεια τῶν ὁδηγῶν του, ἰσοδυναμεῖ μὲ ἱστορικὴ προδοσία τῶν ποιμένων

Χρήστου Μαλεβίτση, πρόλογος στο έργο «Το θάρρος της υπάρξεως» του Πάουλ Τίλλιχ, εκδόσεις Δωδώνη

Ο μεγαλύτερος κίνδυνος για τον άνθρωπο, είναι ο αφανισμός της ψυχής του. Ως σωτηρία της υπάρξεώς του, η χριστιανική αντίληψη θεωρεί την ανάσταση, την ακύρωση δηλαδή του ριζικού κακού, που για το πρόσωπο του καθενός μας είναι ο θάνατος.

Κατ’ εξοχήν κομιστές αυτού του ευαγγελίου είναι οι ποιμένες της Εκκλησίας. Δυστυχώς όμως, αυτό το ριζοσπαστικό μήνυμα ζωής ή θανάτου, παραμένει ανενεργό μπροστά στην αδυναμία του σύγχρονου κόσμου να το βιώσει. Οι άνθρωποι λοιπόν σήμερα ενδιαφέρονται για πεπερασμένες «σωτηρίες» , για λύσεις σε προβλήματα της καθημερινότητας, παραθεωρώντας την άπειρη «σωτηρία» που προσφέρει η Εκκλησία.

Το τραγικό είναι πως ακόμη κι αν ο άνθρωπος επιτύχει την άρση των όποιων προσωρινών προβλημάτων του, καταποντίζεται στο μηδέν, μέσω του θανάτου. Άρα οτιδήποτε κάνει ο άνθρωπος, που δεν τον οδηγεί στη σωτηρία του, μπορεί να είναι εν τέλει άχρηστο.

Η απομάκρυνση του πιστού από το πνεύμα του Ευαγγελίου, η ασυνέχεια της ασκήσεως σ’ αυτό και η αναζήτηση λύσεων προσωπικών και κοινωνικών προβλημάτων σε πολιτικοκοινωνικά σχήματα είναι μια αντίφαση που αναγνωρίζεται ως εκκοσμίκευση. Κι ενώ ο σύγχρονος άνθρωπος βιώνει έναν τέτοιο μάταιο αγώνα, οι ποιμένες της Εκκλησίας αδρανούν να προσφέρουν αυτή την άπειρη λύση της ανάστασης.

Αδράνεια; Επανάπαυση; Λησμονιά; Το ζήτημα δεν είναι η σκληροκαρδία κι η αδιαφορία του κόσμου να δεχτεί το κήρυγμα των ποιμένων. Η ευθύνη είναι πρώτα απ’ όλα δική τους να βρουν ή τέλος πάντων να ανοίξουν οι ίδιοι τους δρόμους που οδηγούν στην αποκατάσταση των επικοινωνιών. Αν μάλιστα η αλήθεια που κομίζει η θεολογική σκέψη δεν οικεί στους μυχούς της ψυχής του κάθε «απωλεσμένου» τότε δεν οικεί πουθενά.

Καιρός λοιπόν οι φορείς αυτού του ευαγγελισμένου λόγου να εξαντλήσουν σε προσωπικό επίπεδο τα όρια του αγώνα τους, να συνταραχθούν ενώπιον της απώλειας του ποιμνίου τους και να οδηγήσουν τους ανθρώπους στον τόπο τους, στην αποκατάσταση του προσώπου τους. Σε κάθε άλλη περίπτωση ο κίνδυνος του ποιμνίου κι η ασφάλεια των οδηγών του, ισοδυναμεί με ιστορική προδοσία των ποιμένων.

Η ευθύνη είναι λοιπόν είναι πρώτα απ’ όλα δική τους˙ να βρουν ή τέλος πάντων να ανοίξουν οι ίδιοι τους δρόμους που οδηγούν στην αποκατάσταση των επικοινωνιών. Αν μάλιστα η αλήθεια που κομίζει η θεολογική σκέψη δεν οικεί στους μυχούς της ψυχής του κάθε «απωλεσμένου» τότε δεν οικεί πουθενά. Ολόκληρη η ανάρτηση...

Αρετή ή αλήθεια;

Διὰ τὴν ἀλήθειαν ἐστιν ἡ ἀρετή, ἀλλ' οὐ διὰ τὴν ἀρετὴν ἡ ἀλήθεια

Απὸ το "Περὶ διαφόρων ἀπόρων" του Αγ. Μάξιμου του Ομολογητή Ολόκληρη η ανάρτηση...

Τα μάρμαρα του Παρθενώνα δε θέλουν να γυρίσουν...ακόμα

Η παράδοση έχει αξία μονάχα όταν δε στηρίζεται στην αναπαράσταση, αλλά στην καθημερινή και δίχως επιτήδευση ζωή μας. Όταν δηλαδή το κληροδότημα χρησιμοποιείται φυσικά και δίχως την ανάγκη επεξήγησης. Τότε μονάχα οφείλει να υπάρχει. Διαφορετικά, θα 'ναι καλό να εξαφανιστεί μέσα στο Χρόνο, κι ας έχουμε πιο δεύτερες συνήθειες αποκτήσει. Γιατί η ποιότητα της κληρονομιάς ανήκει στη ζωντανή ύλη που περιέχουμε κι όχι στο ήθος ή στο ύφος αλλοτινών καιρών.

Να λοιπόν γιατί τα γκρεμισμένα δεν πρέπει να τα κλαίμε. Και να γιατί θα πρέπει να επιλέγουμε αυτά που συνυπάρχουνε και ζουν μαζί με μας και τον καιρό μας, κι όχι αυτά που υπήρξαν κάποτε με τους δικούς μας. Και μέσ' από τις άπειρες και διαφορετικές επιλογές ίσως βρεθεί το αληθινό μας εκμαγείο, που θα προσφέρει στους απογόνους σαφήνεια, μέτρο και περισυλλογή. Κι αυτό είναι χρέος, υπέρτατο και προπατορικό.

Από «Τα σχόλια του Τρίτου» του Μάνου Χατζιδάκι, εκδόσεις Εξάντας

Πολύ θόρυβος, πολλά αφιερώματα, κέντρισμα της εθνικής συνείδησης, προβολή του ελληνικού μεγαλείου, έχουμε και εστιατόριο με τιμές δελεαστικές, ένα ευρώ το εισιτήριο, ο Έλγιν ήταν κλέφτης, το Βρετανικό μουσείο καταχράται την περιουσία μας. Ναι, το νέο μουσείο της Ακρόπολης είναι η νέα εθνική μας περηφάνια. Τώρα πια τα «ελγίνεια» μάρμαρα πρέπει να ξαναγυρίσουν στο φυσικό τους χώρο.

Να σου, δηλώσεις του Προέδρου της Δημοκρατίας, του Υπουργού πολιτισμού, του Πρωθυπουργού, βουλευτών και αρχηγών κομμάτων. Από την άλλη ανταποκρίσεις από βρετανούς πολιτικούς, στελέχη του Βρετανικού μουσείου, απλών επισκεπτών˙ η μάχη των εντυπώσεων καλά κρατεί.

Εμείς έχουμε δίκιο, εσείς ως συνήθως λάθος. Έτσι λένε οι μεν στους δε, οι μέρες περνούν, τα αφιερώματα λιγοστεύουν, τα φώτα έπεσαν, το καλοκαίρι ζητά διαφυγή στη γνώριμη έδρα του, Σαντορίνη ή Μύκονο. Ποιος ασχολείται, ποιος ακόμη ασχολείται με τα μάρμαρα του Παρθενώνα;

Αναρωτιέμαι αν τα ίδια είχαν φωνή για να εκφράσουν το θέλημά τους τι θα έλεγαν; Πόσο σίγουροι είμαστε ότι θα διάλεγαν να επιστρέψουν στον τόπο τους;

Τον Ιούλιο του 2004 όλη η χώρα είχε βγει στους δρόμους για να πανηγυρίσει την σύγχρονη ιστορία της που γράφτηκε σε κάποια γήπεδα της Πορτογαλίας. Άραγε σήμερα πόσοι από εμάς θα βγαίναμε στους δρόμους αναζητώντας, διεκδικώντας την ιστορία μας με την επιστροφή των μαρμάρων του Παρθενώνα; Αν έπαιρνε συμβολικά το κράτος την πρωτοβουλία, αντί άλλων φαντασμαγορικών εκδηλώσεων, να κηρύξει μονοήμερη έστω αργία για την απουσία των μαρμάρων από το νέο μουσείο; Αν είχαμε μια αεροπορική τραγωδία με πολλούς νεκρούς δε θα συνέβαινε κάτι τέτοιο; Μήπως αυτή η απουσία δεν συνιστά μια συνεχιζόμενη εθνική τραγωδία με ολοένα αυξανόμενα πνευματικούς νεκρούς στο τόπο μας; Ή μήπως δεν μας λέει τίποτα γιατί δεν αφορά κανέναν το αν θα επισκεφτούμε το Μουσείο με περισσότερα εκθέματα ή όχι.

Ζουν τα μάρμαρα αυτά ως κομμάτι της ιστορίας μας μαζί με εμάς σήμερα; Προτιμάμε να βγούμε στους δρόμους για μερικά ευρώ παραπάνω στο μισθό μας ή για να αποθεώσουμε τα νέα μεταγραφικά αποκτήματα της ομάδας μας. Δεν είμαστε άξιοι να βγούμε στους δρόμους να διεκδικήσουμε την επιστροφή των μαρμάρων του Παρθενώνα γιατί δεν έχουμε μάθει, κανείς ποτέ δε φρόντισε επιμελημένα να μας το μάθει, αυτόν τον ευλογημένο τρόπο να ζούμε άνετα και φυσικά την καταγωγή μας.

Το να μιλάμε στη μόδα των ημερών για την επιστροφή των Μαρμάρων του Παρθενώνα δε μας κοστίζει τίποτα, παρά προβάλει την ταυτότητα του εμπνευσμένου ιδεαλιστή και του πολιτισμένου καταναλωτή (λες και ο πολιτισμός είναι προϊόν κι όχι ταυτότητα) που σήμερα κάνει με ευκολία λόγο για εθνική κληρονομιά όπως χθες μιλούσε με την ίδια άνεση για τα μουσικά βραβεία του τάδε περιοδικού και αύριο θα φιλοξενεί και θα κρίνει αποσπάσματα εκπομπών της Ανίτας Πάνια ή του Λαζόπουλου.

Μιλάμε, θέλουμε, νιώθουμε δικό μας με την ίδια άνεση το πολιτισμικό κληροδότημα των μαρμάρων του Παρθενώνα, το χρησιμοποιούμε φυσικά και δίχως την ανάγκη επεξήγησης; Τι όμορφη η διαπίστωση του Χατζιδάκι, αν ποτέ ήμασταν άξιοι να απαντήσουμε καταφατικά. «Τότε μονάχα οφείλει να υπάρχει. Διαφορετικά, θα 'ναι καλό να εξαφανιστεί μέσα στο Χρόνο, κι ας έχουμε πιο δεύτερες συνήθειες αποκτήσει. Γιατί η ποιότητα της κληρονομιάς ανήκει στη ζωντανή ύλη που περιέχουμε κι όχι στο ήθος ή στο ύφος αλλοτινών καιρών».

Ναι. Τα μάρμαρα του Παρθενώνα θα ήταν προτιμότερο να αφεθούν στη μοίρα τους σαν τις επιτύμβιες στήλες στο «Κύριε Δόξα σοι» της Τήλου, σαν τα εκατομμύρια αρχαιολογικών θησαυρών που κοσμούν συλλογές αρχαιοκαπήλων, προθήκες ξένων μουσείων ή παραμελημένα τοπία της ελληνικής φύσης. Θα γυρίσουν όταν είμαστε έτοιμοι να τα δεχτούμε. Γι’ αυτό προτεραιότητα πρέπει να έχει η συνειδητοποιημένη εγρήγορση κι η επίπονη προετοιμασία. Να τα φέρουμε γιατί τα διεκδικούμε, τα θέλουμε και μας λείπουν κι όχι να έρθουν μόνο επειδή μας ανήκουν.

Είτε πάλι πρόκειται για το βρετανικό μουσείο ή το μουσείο ιστορίας της Γουαδαλούπης έχουμε στοχοποιήσει λάθος αντίπαλο. Ο εχθρός, αυτός που μας χρωστά, αυτός που έχει κλέψει την εθνική μας κληρονομιά βρίσκεται μέσα μας. Στα σύνορά μας, στην εθνική μας νοοτροπία, στον ευτελισμό της ιστορίας μας, στην προσωπική μας πολιτισμική απαξίωση. Δεν αξίζουμε να γυρίσουν τα μάρμαρα γιατί πρώτα εμείς δε ζούμε την συνέχεια της ιστορίας μας. Δε θα συγκλονιζόμασταν ποτέ με μια ανακοίνωση περί επιστροφής τους από το βρετανικό μουσείο, στο ένα χιλιοστό του μέτρου που θα συγκλονιζόμασταν αν ο Σάκης Ρουβάς κέρδιζε τη Γιουροβίζιον.

Πάλι όμως ως πρόσωπα και ως έθνος προετοιμάζουμε το έδαφος για να γυρίσουν τα μάρμαρα κοντά μας με τον καλύτερο και πιο υπεύθυνο τρόπο: Με την πολιτική στόχευση της εθνικής μας προόδου, με την καλλιέργεια της γλώσσας μας, την παροχή ορθών προτύπων και υγιών προσανατολισμών μέσα από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, με την ανάδειξη ενός σκοπού για το εκπαιδευτικό μας σύστημα, τη στήριξη του οικογενειακού θεσμού και των ευαίσθητων κοινωνικών ομάδων. Κάνουμε ό,τι μπορούμε γιατί απλά δεν μπορούμε ό,τι θα έπρεπε να κάνουμε. Και στο μέτρο αυτό παραμένουμε ανεπαρκείς, προδότες απέναντι στην ιστορία μας, ανάξιοι διαχειριστές ενός πολιτιστικού θησαυρού, ανήμποροι να προβληματιστούμε αξιολογικά για το τι σημαίνει να είσαι Έλληνας σήμερα.

Τα μάρμαρα του Παρθενώνα δεν πρέπει να γυρίσουν. Τουλάχιστον όχι τώρα. Όχι όσο δεν είμαστε ικανοί να τα δεχτούμε σαν μέλη της δικής μας οικογένειας, η απουσία κι ενός μέλους της οποίας, μας συνθλίβει και σχίζει τα σωθικά μας σαν να πεθαίνεις κάθε μέρα μακριά τους, αφού κι αυτά κάθε μέρα μακριά σου ζουν ως κάτι άλλο απ’ ό,τι είναι. Η απουσία τους μπορεί κάπως να μας προβληματίσει δημιουργικά παρά μια αδιάφορη από μέρους μας τοπική και μόνο παρουσία.

Ο μυστικός Χατζιδάκις προτείνει αντί επιλόγου να αναλογιστούμε με ειλικρίνεια κι ευθύνη το πολιτισμικό μας χρέος απέναντι στον εαυτό και στους απογόνους μας. «(...) να γιατί θα πρέπει να επιλέγουμε αυτά που συνυπάρχουνε και ζουν μαζί με μας και τον καιρό μας, κι όχι αυτά που υπήρξαν κάποτε με τους δικούς μας. Και μέσ' από τις άπειρες και διαφορετικές επιλογές ίσως βρεθεί το αληθινό μας εκμαγείο, που θα προσφέρει στους απογόνους σαφήνεια, μέτρο και περισυλλογή. Κι αυτό είναι χρέος, υπέρτατο και προπατορικό».

Ένα χρέος που πρέπει να το οικειοποιηθούμε ως τα έσχατα όρια των αντοχών μας. Για να μιλάμε με αγωνία αληθινή για επιστροφή των μαρμάρων και να πονάμε˙ για να δώσουμε την δυνατότητα σε όσους μας ακολουθήσουν να εκτιμήσουν γιατί η ιστορία των μαρμάρων του Παρθενώνα είναι η ιστορία η δική μας ως πρόσωπα και ως έθνος˙ για να καταλάβουμε πρώτα εμείς κι έπειτα ο κόσμος όλος πως τα μάρμαρα του Παρθενώνα μακριά από τον τόπο τους θα ονομάζονται εκθέματα και μόνον εδώ Ιστορία. Ολόκληρη η ανάρτηση...

Ελευθεροτυπία

Οι εφημερίδες γράφουν πάντα μια δικιά τους άποψη
Γράφουν και μιαν αντίθετη, από "αμεροληψία"
Σημειώνουν ακόμη και μια τρίτη, από εξυπνάδα
Αποσιωπούν όμως την τέταρτη, την μόνη αληθινή
(...)
Οι εφημερίδες αναγγέλλουνε το θάνατό μου
Λεν όμως από "αμεροληψία" πως μπορεί και να μην πέθανα ακόμη
Κι ακόμη, από εξυπνάδα, πως ίσως γλιτώσω οριστικά
Αποσιωπούν όμως την μόνη αλήθεια
Ότι ποτέ μου δεν υπήρξα άρρωστος
Κι ότι θα ζήσω στους αιώνες
Να ψάλλω το τραγούδι μου
Για σένα που δεν ξέρεις να διαβάζεις
Για σένα που δεν με ξέρεις
Για να μ΄ αγαπάς

Από τη "Μυθολογία Δεύτερη" του Μάνου Χατζιδάκι Ολόκληρη η ανάρτηση...

Η οικονομική κρίση που δεν μ' άγγιξε ποτέ

Σήμερα η πολυτέλεια εδράζεται σε όλα όσα είναι σπάνια: στη μέθεξη με τη φύση, στη σιωπή, στον διαλογισμό, στην επανακτημένη βραδύτητα, στην ευχαρίστηση να ζεις με τους δικούς σου ρυθμούς, στη γόνιμη απραξία, στην απόλαυση των μεγάλων έργων του πνεύματος, τόσα προνόμια που δεν αγοράζονται επειδή είναι στην κυριολεξία ανεκτίμητα. Στη φτώχεια που μου επιβάλλεται μπορώ να αντιτάξω μια επιλεγμένη πτώχευση (ή μάλλον έναν εκούσιο περιορισμό) που δεν είναι καθόλου μια προτίμηση για ένδεια, αλλά ο επαναπροσδιορισμός των προσωπικών μου προτεραιοτήτων.

Απογυμνώνεσαι από αγαθά, προτιμάς την ελευθερία σου από τις υλικές ανέσεις, για μια ζωή πιο πλατιά, για να επιστρέψεις στο ουσιαστικό αντί να συσσωρεύεις χρήματα και αντικείμενα σαν ένα μάταιο φράγμα ενάντια στο άγχος και τον θάνατο. Σε τελική ανάλυση, η αληθινή πολυτέλεια — «αλλά ό,τι είναι πολύτιμο είναι δύσκολο όσο και σπάνιο» (Σπινόζα) — είναι η επινόηση της ίδιας μας της ζωής, είναι η διαχείριση της μοίρας μας.

Η «αέναη ευφορία» του Πασκάλ Μπρυκνέρ κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Αστάρτη

Το να ζεις με πολλά είναι ευκολία. Το να ζεις με λίγα είναι ευλογία. Ο Πασκάλ Μπρυκνέρ μέσα από την αριστουργηματική του αέναη ευφορία, μάς προσφέρει πλήθος ιδιοφυών προτάσεων για να θεωρήσουμε τη ζωή αλλιώς.

Επισημαίνει πως «η δύναμη των μεγάλων αναταραχών που σημειώθηκαν στον 20o αιώνα στη Γαλλία, συμπεριλαμβανομένων του 1936 και του 1945, δεν ήταν μόνο το ότι ξαναμοίρασαν την κοινωνική πίτα, αλλά το όχι δημιούργησαν καινούρια πλούτη για τον πολύ κόσμο: τον ελεύθερο χρόνο, την ποίηση, τον έρωτα, την απελευθέρωση της επιθυμίας, την ιδέα του καθημερινού θαύματος. Να μην αρκούμαστε μόνο στην εξασφάλιση των αναγκαίων, αλλά να ανακαλύπτουμε παντού μη αγοραστέα αγαθά που ξεφεύγουν τον κανόνα του οικονομικού οφέλους, να αναβιώνουμε το παλιό επαναστατικό όνειρο της πολυτέλειας για όλους, της ομορφιάς που προσφέρεται ακόμα και στους πιο ταπεινούς».

Αυτό που αποκαλούμε χρήμα δεν είναι από μόνο του κακό. Ίσα ίσα. Αυτό που του δίνει την όποια αξία είναι η χρήση που του κάνουμε. Κατά πόσον δηλαδή το χρησιμοποιούμε (όπως άλλωστε δηλώνει και το όνομά του) ή επιτρέπουμε να μας χρησιμοποιεί αυτό. Να ορίζει τις σχέσεις μας με τους συνανθρώπους μας, την ποιότητα της ζωής μας, το μέτρο των όσων αισθανόμαστε ή θα θέλαμε να νιώσουμε, την έκταση των ονείρων και την αντοχή των δυνατοτήτων μας. Ο συγγραφέας όμως είναι συγκεκριμένος: Τα πιο πολύτιμα πράγματα στη ζωή προσφέρονται δωρεάν. Η αγάπη, ο αληθινός έρωτας, οι ουσιαστικές φιλίες, η φυσική ομορφιά, οι ιδιαίτερες σχέσεις με πρόσωπα και πράγματα δεν μπορούν να εξαγοραστούν. Επειδή είναι ανεκτίμητα, προσφέρονται σε όλους όσους με ευθύνη και ειλικρίνεια τα ζητούν επειδή δεν μπορούν να αγοραστούν.

Το δύσκολο είναι να προσδιορίσουμε αξιολογικά στη ζωή μας αυτό που ο Μπρυκνέρ αναφέρει ως επιλεγμένη πτώχευση (ή μάλλον έναν εκούσιο περιορισμό) και την οποία αντιδιαστέλλει στην φτώχεια που του επιβάλλεται από κυβερνητικές μεθοδεύσεις, ενέργειες τρίτων, δημοσιονομικές πρακτικές ή εργασιακές συνιστώσες. Ο ίδιος τονίζει πως αυτή η επιλεγμένη πτώχευση δεν είναι καθόλου μια προτίμηση για ένδεια, αλλά ο επαναπροσδιορισμός των προσωπικών μου προτεραιοτήτων. Να προτιμάς, και να νιώθεις καλά επειδή το προτιμάς, αυτό που σου δίνει χαρά, όχι αυτό που σου επιβάλλεται ως χαρά, τη γοητεία που ανακαλύπτεις κι όχι αυτή που σου πουλάνε, το καθημερινό θαύμα κι όχι το καθημερινό εμπόριο, τον ελεύθερο σου χρόνο κι όχι τον παραγωγικό τους χρόνο, την ωφέλιμη ομορφιά και όχι το οικονομικό όφελος.

Το βέβαιο είναι πως μια τέτοια κίνηση απαιτεί σίγουρα επίπονη ανάληψη ευθυνών, απαλλαγή από περιττά βάρη και κυρίως ορθή αξιολόγηση των προσωπικών μου προτεραιοτήτων. Ο συγγραφέας το μεταφέρει εύγλωττα: «Απογυμνώνεσαι από αγαθά, προτιμάς την ελευθερία σου από τις υλικές ανέσεις, για μια ζωή πιο πλατιά, για να επιστρέψεις στο ουσιαστικό αντί να συσσωρεύεις χρήματα και αντικείμενα σαν ένα μάταιο φράγμα ενάντια στο άγχος και τον θάνατο». Πραγματικά ελεύθερος είναι αυτός που έχει τα περισσότερα ή αυτός που χρειάζεται τα λιγότερα; Αυτός που έχει αντιληφθεί τι συνιστά το ουσιώδες για τη ζωή του ή όποιος συσσωρεύει χρήματα και αντικείμενα σαν ένα μάταιο φράγμα κοροϊδεύοντας τον εαυτό του πως τάχα έτσι μπορεί να αντιμετωπίσει πιο άφοβα το άγχος και τον θάνατο;

Χρειάζεται πολλές φορές ένα απλό ερώτημα και η ειλικρινής απάντησή του για να προσδιορίσουμε το τι καθιστά τον πλούτο στη ζωή μας. Αν δηλαδή αυτόν τον ορίζουν οι σχέσεις μας με ανθρώπους (φιλία, έρωτας, οικογένεια κ.α) ή τα κάθε λογής αντικείμενα που δίνουν περιεχόμενο στα κενά της ζωής μας και οι τραπεζικοί λογαριασμοί που μπορούν να εξαγοράσουν την αποδοχή των ανθρώπων για το πρόσωπό μας.

Στα νεότερα χρόνια οι «Πυξ-λαξ» είχαν μεταφέρει σε στίχο από το βιβλίο «οι παλιές αγάπες πάνε στον Παράδεισο» της Μ. Βαμβουνάκη το γνωστό «ό,τι αξίζει πονάει κι είναι δύσκολο». Ο Μπρυκνέρ μας το μεταφέρει από τον Σπινόζα, θυμίζοντας μας πως σε τελική ανάλυση, η αληθινή πολυτέλεια είναι η επινόηση της ίδιας μας της ζωής, είναι η διαχείριση της μοίρας μας. Όλοι όσοι αναζητούν τον πλούτο έξω από αυτούς θα βρίσκουν με ανικανοποίητη δυναμική άπειρα αγαθά για να τους κάνουν ακόμη πιο φτωχούς. Όσοι πάλι τολμούν να ιχνηλατήσουν το νόημα του καταδικού τους ουσιαστικού πλούτου ας θυμηθούν τους αποκαλυπτικούς στίχους από τα «Περιττά» στον «Κήπο των Ευχών» που ερμήνευσε ο Μ. Φραγκούλης:
«Ό,τι περίσσευε βαριά ήταν σκόνη,
ζωή που σκέπαζε μ’ άδειο σεντόνι
σκουριά που έντυνε αργά το σώμα
φωνή αιχμάλωτη σε ξένο στόμα...
Αν έχει ανάγκη η καρδιά μακριά να πάει,
λίγα χρειάζεται την πνίγουν τα πολλά
να γίνει άνεμος τα χρόνια να περνάει,
να μη φορτώνουν τη ζωή τα περιττά». Ολόκληρη η ανάρτηση...

Η τρόπος της ελευθερίας

Ὅταν ὑπεραναβὴς τὴν ὁδὸν τῆς δικαιοσύνης, τότε προσκολληθήση τῇ ἐλευθερίᾳ ἐν παντὶ πράγματι.

Από τά "'Ευρεθέντα ἀσκητικά" του Αγ. Ἰσαὰκ του Σύρου Ολόκληρη η ανάρτηση...

Η βεβαιότητα της αβεβαιότητας

της Ενθαλπίας

Βεβαιότητα και αβεβαιότητα. Λέξεις αντίθετες. Ενστικτωδώς κλείνω τα μάτια στην πρώτη από ανακούφιση στη δεύτερη από φόβο. Δύο λέξεις στρογγυλεμένες από τη χρήση, προσφιλείς σε κάθε είδους επιστήμονα (γιατρό, οικονομολόγο, στατιστικολόγο, πολιτικό αναλυτή, μηχανικό κ.α), αλλά και πολιτικό, δημοσιογράφο, ασφαλιστή, απλό άνθρωπο σε μία καθημερινή συζήτηση. Έχουν πραγματικά χώρο στη ζωή μας και αν ναι ποιά από τις δύο; Και οι δύο;

Ας ξεκινήσουμε από την αρχή. Η ζωή ανατέλλει στην αβεβαιότητα. Κατά την γονιμοποίηση του ωαρίου από το σπερματοζωάριο μπορεί να προκύψουν 10⁴⁰ διαφορετικά ζυγωτά με εντελώς καινοφανή γενετική φυσιογνωμία και … η ζωή συνεχίζεται με δοκιμές και πλάνες. Λες και αυτές οι πιθανότητες, οι αβεβαιότητες, είναι η κινητήριος δύναμη της εξέλιξης.

Κάποτε βαλθήκαμε να πιστέψουμε στο Ντετερμινισμό. Την αιτιοκρατική ερμηνεία του σύμπαντος. Την κυριαρχία του ανθρώπινου νου στη φύση. Μάλιστα ο Laplace έλεγε ότι αν μια διάνοια, σε μία δεδομένη στιγμή γνώριζε όλες τις δυνάμεις που κινούν την φύση και όλα τα όντα που την αποτελούν…. και ήταν τόσο ευρεία ώστε να αναλύσει τα δεδομένα … τότε τίποτα δεν θα ήταν αβέβαιο γι΄ αυτήν. Το μέλλον, το παρελθόν, θα ήταν παρόν στα μάτια της. Η διάψευση βέβαια του Ντετερμινισμού ήρθε πανηγυρικά με τη θεωρία της Μη Γραμμικής Δυναμικής και του Χάους. Και οι ματαιώσεις (μαγική λέξη) συνεχίζονται. Ο Einstein κατήργησε την πεποίθηση της απολυτότητας στον κόσμο με τη θεωρία της Σχετικότητας, ενώ ο Heisenberg εισήγαγε τη θεωρία της αβεβαιότητας με την Αρχή της Απροσδιοριστίας. Και αν και αυτοί οι δύο μεγάλοι επιστήμονες, μέχρι του τέλους της ζωής τους, βρισκόταν σε επιστημονική αντιπαράθεση προσπαθώντας ο ένας να ακυρώσει τον άλλο λόγω της ασυμβατότητας των μεταξύ τους θεωρήσεων, και οι δύο ακούσια επιβεβαιώνουν την βεβαιότητα της αβεβαιότητας.

Διακαώς ο άνθρωπος κυνηγάει τις βεβαιότητες με όπλο τις επιστήμες. Προς έκπληξη όμως πολλών, μέσω των επιστημών αποκαλύπτεται ένα συνεχώς νέο και επεκτεινόμενο, και προς τις 11 πλέον διαστάσεις του χωροχρόνου, πεδίο αβεβαιότητας. Το ίδιο το σύμπαν όσο πλησιάζουμε στα άκρα του, τόσο αυτά απομακρύνονται με μεγαλύτερη ταχύτητα (Νόμος του Hubble). Φαίνεται σα να υπάρχει πάντα, καλά κρυμμένο από την ανθρώπινη υποψία, ένα νέο όριο απροσδιοριστίας πιο μεγάλο, πιο σύνθετο, πιο μυστήριο, έτοιμο να ανατείλει κάθε φορά που υπερβήκαμε το προηγούμενο. Ακόμα και η παγκόσμια σταθερά c της ταχύτητας του φωτός ίσως δεν είναι και τόσο σταθερά πια. Και φτάνει η σύγχρονη επιστημολογία να αποδίδει το χαρακτηρισμό «επιστημονική» σε μία θεωρία εφόσον διαθέτει διαψευσιμότητα (ο κανόνας επιβεβαιώνεται από την εξαίρεση).

Όλα το μαρτυρούν. Λίγες οι βεβαιότητες στη ζωή. Τόσο λίγες που σαν απλανείς αστέρες στο αχανές σύμπαν μας βοηθούν να μη χάσουμε τη δική μας διαδρομή στους άπειρους δρόμους. Γιατί όμως τις αγαπάμε τόσο πολύ; Μαγνητιζόμαστε στην ιδέα τους. Συνεχώς ζητάμε διαβεβαιώσεις. Στο άκουσμα και μόνο της λέξης παραλύει κάθε λογική ικανότητα. Είμαστε έτοιμοι να πληρώσουμε προκαταβολικά υπέρογκα ποσά σε οποιονδήποτε μας υποσχεθεί ασφάλεια, βεβαιότητα. Η στρέβλωση της πραγματικότητας γίνεται ιδανικό και αναντίρρητα προσυπογράφουμε ακόμα και στη μέγιστη αντικειμενοποίηση της ανθρώπινης ζωής όπως την εκτίμηση της ενδεχόμενης απώλειας ή βλάβης ενός ανθρώπου βάσει καταλόγου παραγωγικών, αισθητικών και χρηστικών δυνατοτήτων.

Σκέφτομαι αγαπάμε τις βεβαιότητες γιατί είναι πιο εύκολο, συμφέρει. Η αβεβαιότητα, ως επιλογή, απαιτεί εγρήγορση και ευθύνη. Η εποχή της ευκολίας, της ευδαιμονίας, δε ρισκάρει τίποτα και για τίποτα. Δεν ανέχεται κανενός είδους κόστος. Καταπιανόμαστε με κάτι απολύτως συγκεκριμένο, οριοθετημένο, ειδικευόμαστε σε μία εργασία ώστε να μας αποφέρει σίγουρα αποτελέσματα και την ικανοποίηση της επιτυχίας. Έτσι συντηρούμε αναίμακτα μία αίσθηση κυριαρχίας. Θυσιάζουμε ευχαρίστως το υπόλοιπο των ανεκμετάλλευτων δυνατοτήτων και ικανοτήτων του συνόλου που λέγεται άνθρωπος, με μόνο κέρδος την ψευδαίσθηση παντοδυναμίας που μας δίνει η ex ante επιτυχία. Κάθε υπεράνθρωπος που δεν πειθαρχεί στον δικό του εσωτερικό νόμο- της απόλυτης κυριαρχίας του εαυτού του ή της απόλυτης βεβαιότητας της ύπαρξης του - χάνει τη βάση στήριξης του και υπόκειται στον ισοπεδωτικό νόμο της βαρύτητας. Καταστροφή! Τρέμουμε και μόνο με την ιδέα της όποιας-κάποιας, έστω και μηδαμινής, ματαίωσης τόσο ώστε να επιτρέπουμε τον κάθε είδους εγκλωβισμό με δάνεια ιδεών σε τοκογλυφικά στερεότυπα, δόγματα, θεσμούς, κώδικες, περιορισμούς, με χρόνο αποπληρωμής στο άπειρο και τόκους την ελευθερία, το αυτεξούσιο, την αξιοπρέπεια.

Μία τέτοια παρενέργεια, της ανάγκης δηλαδή για βεβαιότητες από κάποιους χριστιανούς, περιγράφει ο Χ. Γιανναράς στο «Αίνιγμα του Κακού». Εξηγεί πως τόσο ο Αυγουστίνος όσο και ολόκληρη στη συνέχεια η Δυτική Χρ. Παράδοση ειδωλοποίησαν το γράμμα διατύπωσης των πρώτων καταγραφών εκκλησιαστικής εμπειρίας και οδηγήθηκαν στην αναγωγή διατυπώσεων του Απ. Παύλου σε «δόγμα» περί του απολύτου προορισμού του ανθρώπου (την αυθαίρετη δηλαδή από το Θεό απόφαση ή να σωθεί ή να χαθεί). Σημειώνει ότι τη διαδικασία αυτή υπαγόρευε η ορμέμφυτη θρησκευτικότητα, που χρειάζεται αντικειμενοποιημένη την «αλήθεια» και την «πηγή» της αλήθειας, προκειμένου να θωρακίζεται το Εγώ με την κατοχή των «αλάθητων» βεβαιοτήτων.

Όταν ο συμπαντικός χώρος αυξάνει συνεχώς σε διαστάσεις (από τις 3, σήμερα στις 11) και σε αβεβαιότητα, ο σύγχρονος άνθρωπος χαίρει περισσότερης εκτίμησης όταν συρρικνώνεται σε 2 ή και μία διαστάσεις, πιο βολικά οριοθετημένος, με συνεχώς μειούμενο βαθμό αβεβαιότητας αλλά και ελευθερίας. Όμως ας παραδεχθούμε ότι η διαμόρφωση συνείδησης σε αρμονία με την αβεβαιότητα προϋποθέτει πνευματική ενηλικίωση. Στα πρώτα χρόνια της ζωής του ανθρώπου το νομοτελειακά και εξυπηρετικά μεγεθυμένο Εγώ αναζητά βεβαιότητες σε απόλυτο βαθμό, καθώς εξαρτάται από αυτές για να στηριχθεί στα πρώτα ανασφαλή βήματα του. Σε μεταγενέστερο όμως εξελικτικά στάδιο, η εμμονή στο απόλυτο, το βέβαιο, το αμετακίνητο, γίνεται ένδειξη αδιαλλαξίας, έλλειψη φαντασίας, μονομέρειας. Ως εκ τούτου, η βεβαιότητα της αβεβαιότητας είναι καλοδεχούμενη αφού κάνει τους ανθρώπους λιγότερο απόλυτους, λιγότερο υπερήρωες, λιγότερο νάρκισσους. Περισσότερο μετριοπαθείς, διαλλακτικούς, πρόθυμους να «ταξιδέψουν» στον κόσμο του σύμπαντος και των ανθρώπων με διάθεση μαθητείας.

Φαίνεται πάντως πως ο μόνος λόγος για να αποσυρθούμε εκούσια από το κυνήγι της βεβαιότητας είναι ο έρωτας. Σε εκείνες τις γνήσιες στιγμές ζωής, γίνεται η υπέρβαση του κυρίαρχου Εγώ και εγκαταλείπουμε κάθε εξασφάλιση. Ικανή και αναγκαία συνθήκη βλέπετε. Βουτιά στο κενό για χάρη του Άλλου. Ο εαυτός μας μας ανήκει για να τον διαθέσουμε στον Άλλο. Η ύπαρξη μας είναι πλήρης για να την μοιραστούμε με τον Άλλο. Τότε που ζούμε στον ορισμό μας, ως πρόσωπα, λατρεύουμε και υποτασσόμαστε στο αβέβαιο.

Θύελλα ερωτημάτων που ακόμα παλεύουν να μπουν σε σειρά. Ίσως τα ταξίδια αναζήτησης της βεβαιότητας γίνονται με μοναδικό όχημα την αβεβαιότητα. Ίσως ο Θεός μας βάζει συνεχώς ασκήσεις πιθανοτήτων ώστε να μας κρατάει στο «δρόμο». Ίσως πρόκειται για άσκηση εξοικείωσης με τη μέθοδο αναζήτησης Του «…και ενώ εσύ τον κυνηγάς, εκείνος σε καταδιώκει» (Νικόλαος Μεσογαίας). Κίνητρο εξάσκησης στην πίστη, την εμπιστοσύνη, την αυτοπαράδοση. Άλλωστε «Μακάριοι οι μη ιδόντες και πιστεύσαντες» ή «…Θεό απερινόητο, αόρατο, ακατάλληπτο». ‘Η μήπως, αυτή η δίψα για βεβαιότητα, τελικά, είναι μεταφυσική; Μήπως αντανακλά την ανεπίγνωστη και παράφορη ανάγκη για εγγυήσεις της δυνατότητας νίκης επί του θανάτου, για αιώνια ζωή; Μήπως η αβεβαιότητα είναι προϋπόθεση της λειτουργίας της πίστης όσο και η βεβαιότητα του αντικειμένου της πίστης; Ο Πασκάλ είχε πει «Ο Θεός μας λέει: Δε θα με αναζητούσες εκτός αν δε με είχες ήδη βρει». Μήπως η αβεβαιότητα είναι το νοητό και συνεχώς μετακινούμενο όριο του κτιστού; Και αν σχέση των κτιστών με το Άκτιστο σημαίνει υπέρβαση των όρων της κτιστότητας και μετοχή στο Απόλυτο, την ελευθερία, την αγάπη, γιατί η έκλειψη βεβαιότητας να μην ερμηνευθεί ως κλήση-αφορμή για αναζήτηση μιας τέτοιας σχέσης; Ποιος θα επέλεγε τη δυνατότητα της βεβαιότητας αν γνώριζε ότι εγκλωβίζεται στην περατότητα του κτιστού εαυτού του και αυτομάτως παραιτείται της δυνατότητας της αυθυπέρβασης; Ποιος θα θυσίαζε στο όνομα της όποιας βεβαιότητας τη μοναδικότητα της ετερότητας του προσώπου; Ποιος δε ζηλεύει τα τεράστια από έκπληξη μάτια ενός παιδιού μπροστά στα μη ενδεχόμενα δώρα της ζωής; Ποιος απαρνείται την έκπληξη;

Γιατί να μη θεωρήσουμε την αβεβαιότητα ως δυνατότητα επιλογών αφού βεβαιότητα θα υπήρχε μόνο στο μονόδρομο του θανάτου; Κάπου διάβασα ότι όσο πιο διαταραγμένος είναι κάποιος, τόσο λιγότερες εναλλακτικές βρίσκει. Πόσο ασφαλές θα ήταν να πω πως όσο πιο συγκροτημένος είναι κάποιος, τόσο πιο ευχάριστα πλοηγείται στο χώρο των πιθανοτήτων. Γλιστράει στις καμπύλες των ασύμπτωτων καμπύλων, πηδάει στις ασυνέχειες των γραμμών και αναπαύεται, για λίγο, στα κοίλα και κυρτά σημεία μέχρι να βρει ένα σημείο τομής με μία άλλη ευθεία και ξεκινήσει ένα νέο κύκλο πειραμάτων ζωής με σκοπό την αιώνια ζωή. Ταξίδι αναψυχής στη χώρα των ενδεχομένων.

Μα κι αν οι βεβαιότητες μας έδιναν παντοδυναμία… «Τι να την κάνω τόση παντοδυναμία, όταν απαγορεύεται το θαύμα» (Παραλογή, Μ. Γκανάς). Ας αφεθούμε στο ταξίδι της επίγειας ζωής χρονικά, χωρικά και τροπικά με πίστη, ελπίδα, αγάπη. Είναι τόσο ανταποδοτικές, τόσο γενναιόδωρες και οι τρείς εάν τις καταδεχθείς. Όσο απελευθερωτικές φαντάζουν οι βεβαιότητες τόσο και περισσότερο περιοριστικές είναι. Όσο ασφαλείς τόποι δείχνουνε, άλλο τόσο επικίνδυνοι είναι. Μια λίμνη χωρίς κυματισμούς γίνεται βάλτος. Και ευτυχώς η φύση, ο Θεός, η εντός μας «Αρχή» φροντίζουν για την αέναη αναγέννηση της αβεβαιότητας. Η βεβαιότητα της αβεβαιότητας είναι πιθανολογική όσο και ασφαλιστική. «Ο άνθρωπος είναι ζώον ανιχνευτικό» λέει ο Χ. Γιανναράς και πόσο δίκιο έχει. Θαρρώ πως αν δεν υπήρχαν στον κόσμο αβεβαιότητες, θα έπρεπε να τις είχαμε εφεύρει, και αυτό και αν ήταν δύσκολο έτσι ακρωτηριασμένοι που θα ήμασταν από της έλλειψη τους. Ολόκληρη η ανάρτηση...