Η ιστορία ενός διαζυγίου

Την εβδομάδα μετά το Δεκαπενταύγουστο έμαθα τυχαία πως μια πολύ καλή μου φίλη προχώρησε σε διαζύγιο με τον άντρα της. Για τις ανάγκες της ανωνυμίας θα ονομάσω Αθανασία τη φίλη μου και Μιχάλη τον σύζυγό της. Η Αθανασία λοιπόν κι ο Μιχάλης είχαν παντρευτεί μετά από έναν θυελλώδη έρωτα που ξεκίνησε στα τελευταία λυκειακά τους χρόνια. Έκαναν τρία παιδιά για τα οποία χαίρονταν πολύ και συνέχιζαν να απολαμβάνουν ο ένας τη συντροφιά του άλλου. Στους γύρω μας τουλάχιστον, η εικόνα που έδιναν ήταν ενός ευτυχισμένου ζευγαριού, με τις μικροεντάσεις τους ωστόσο, που όμως τις απορροφούσαν με ζηλευτή ικανότητα. Επιτυχημένοι επαγγελματίες, ισορροπημένες προσωπικότητες, άξιοι γονείς.

Δεν μπορούσα να χωνέψω αυτή την είδηση και ήθελα να εξακριβώσω εάν μεταξύ τους η Αθανασία κι ο Μιχάλης είχαν εξαντλήσει όλα τα περιθώρια λύσης του προβλήματος που τους οδήγησε σε μια τόσο ριζική απόφαση. Δίχως δεύτερη σκέψη συναντήθηκα με τη φίλη μου προσπαθώντας, έστω και από τη μια πλευρά, να καταλάβω το τι συνέβη.

«Τι τα θες» μου είπε. «Είναι να μην αφήσεις να μπει σκόνη από τις ρωγμές που δεν έκλεισες. Τότε αρχίζει ο καθένας και λειτουργεί για τον εαυτό του εγωιστικά. Όλα τα άλλα είναι δικαιολογίες». Έφυγα αρκετά στεναχωρημένος μιας και κατάλαβα πως η οδός αυτή ήταν τελεσίδικη. Δεν μπορούσα να ησυχάσω. Με το που γύρισα σπίτι την κάλεσα στο τηλέφωνο. Μεταφέρω, με τη συγκίνηση και την ιερότητα που αποκαλύφτηκαν σε μένα καλά κρυμμένα μυστικά, το σημαντικότερο μέρος του διαλόγου με τη μεγαλύτερη δυνατή ακρίβεια απ’ όσα θυμάμαι κι όσα συγκράτησα. Έχει να πει σε όλους μας πολλά:

- Όταν λες «σκόνη» που μπήκε ανάμεσά σας, εννοείς ένα τρίτο πρόσωπο;
- Όχι βέβαια. Η «σκόνη» είναι κάτι που συσσωρεύεται με το χρόνο. Είναι το πρώτο λάθος που αφήνεις αδιόρθωτο, η πρώτη λάθος εντύπωση που επιτρέπεις στον άλλον να έχει για εσένα, οι ψεύτικες προσδοκίες με τις οποίες του γεμίζεις το μυαλό, η λάθος εικόνα που καλλιεργείς, οτιδήποτε τέλος πάντων χρειάζεται να το αλλάξεις κι εσύ το αφήνεις ίδιο. Κι αυτό μαζεύεται και μαζεύεται ώσπου δεν μπορείς να δεις πλέον το πρόσωπο του αγαπημένου σου αλλά τα βουνά από τις αβλεψίες σας.

- Κι αν ο Μιχάλης ή εσύ δεν μπορούσατε να τα δείτε;
- Δεν ισχύει αυτό. Όταν ένας από τους συζύγους διαπιστώνει τη διαφορετικότητα του άλλου που δεν περίμενε ή δεν υποπτευόταν καν, έχει χρέος πρώτα να την αναγνωρίσει κι έπειτα να την κατανοήσει. Εγώ κι ο Μιχάλης νομίζαμε πως έχουμε μόνο εμείς δίκιο. Έτσι κλείνεσαι σιγά σιγά στον εαυτό σου και νομίζεις πως ο άλλος έχει πάντα άδικο σε ό,τι κι αν κάνει. Γίνεσαι προκατειλημμένος απέναντί του. Και λίγο λίγο με τον καιρό απομακρύνεσαι.

- Δεν τον αγαπάς όμως ακόμη; Έστω κι αν τον νιώθεις τόσο μακριά δεν υπάρχει επιστροφή;
- Εμείς δεν το νιώσαμε. Όταν κάποια πράγματα έχουν ριζώσει μάσα σου δεν βγαίνουν αν δεν προσπαθήσεις να τα ξεριζώσεις όσο είναι μικρά. Μετά είναι αργά. Αυτές οι εντυπώσεις σού γίνονται συνήθεια και μετά τρόπος συμπεριφοράς. Βίωμα. Κι έτσι μαθαίνεις να αντιμετωπίζεις τον άλλον με ένα συγκεκριμένο κάθε φορά τρόπο.

- Γιατί όμως δεν τα ξεριζώνεις όσο έχουν μικρές ρίζες; Δεν τον αγαπάς τον άλλον; Εσύ έλεγες πάντα πως ο Μιχάλης ήταν για σένα απαραίτητος.
- Αυτό είναι το λάθος. Ο σύζυγός σου δεν σου δίνει καμιά ταυτότητα εάν εσύ πρώτα δεν την έχεις κατακτήσει. Περίμενα εγώ από αυτόν κι αυτός από εμένα για να δικαιολογήσουμε την επιτυχία στη ζωή μας. Να νιώθω τέλεια που τον έχω δίπλα μου, να νιώθει δικαιωμένος που έχει εμένα. Ξέρεις όμως κάτι; Σε ένα γάμο μοιράζεσαι το υστέρημά σου, όχι κάτι που δεν έχεις. Το καταλαβαίνεις;

- Το καταλαβαίνω και είναι συγκλονιστικό αυτό που λες. Απορώ όμως πώς γίνεται κι όλα αυτά δεν τα διακρίνατε εξ’ αρχής και τα ανακαλύψατε τώρα μετά από τόσα χρόνια γάμου, με τρία παιδιά.
- Πρόσεχε. Δεν τα ανακαλύψαμε τώρα. Τώρα ήρθαν αυτά γιατί εμείς δεν κάναμε καμιά προσπάθεια να τα εμποδίσουμε. Η αγάπη είναι μια τέχνη που θέλει καλλιέργεια, κι εμείς ήμασταν τεμπέληδες και εγωιστές.

- Ναι, αλλά δε λένε πως στο γάμο ο ένας αναπληρώνει τον άλλον βοηθώντας τον να καλύψει τα υστερήματά του;
- Ίσα ίσα αυτό είναι αρρώστια στο γάμο και στη σχέση. Να τραβάει συνέχεια ο ένας όλο το κουπί κι ο άλλος να κάθεται και να απολαμβάνει τη θάλασσα στη συντροφιά του άλλου. Ξέρεις τότε τι γίνεται; Σε μια φυσιολογική σχέση όταν αυτός που τραβάει κουπί κουραστεί, ο άλλος είναι ανίκανος να τον αναπληρώσει και τότε η βάρκα βουλιάζει. Πρέπει και οι δυο να προσπαθούν και να αγωνίζονται. Κανόνας υγιούς σχέσης...

- Εσύ όμως δεν έλεγες πως ήσουν ευτυχισμένη στο γάμο σου; Δηλαδή τώρα έπαψες να είσαι και άφησες τον Μιχάλη;
- Αυτό είναι από τις πιο χαρακτηριστικές απάτες στο γάμο. Δεν χωρίσαμε με τον Μιχάλη γιατί πάψαμε να είμαστε ευτυχισμένοι. Αλίμονο. Όποιος είναι με κάποιον για να ζει ευτυχισμένος είναι ή ονειροπαρμένος ή εκτός πραγματικότητας. Το κρίσιμο είναι αν θες ό,τι ζεις να το μοιράζεσαι με τον άνθρωπο αυτόν. Και τις λύπες και τη χαρά και τη βαρεμάρα και τις περιόδους ευτυχίας. Να μοχθείς από κοινού και στις καλές και στις κακές στιγμές γιατί τον εμπιστεύεσαι, ξέρεις δηλαδή τι «πάστα ανθρώπου» είναι ο άλλος και νιώθεις αποδεκτός και ασφαλής να είσαι ο εαυτός σου μέσα σε αυτή τη σχέση. Να είναι στην ουσία για σένα ο άλλος αναντικατάστατος... πώς το λένε;

- Δεν ισχύει όμως πως από τη φύση μας μπορούμε να αγαπήσουμε πολλούς ανθρώπους, αν ήδη έχουμε αγαπήσει έναν;
- Δε μου λες τώρα, όταν μιλάμε για αγάπη ξέρουμε τι λέμε ή κοροϊδευόμαστε; Εσύ δε μου έμαθες αυτό της Αλεξίου;

- «Μια φορά η μοίρα μας μοιράζει φτερά, μια φορά και ύστερα ναυάγια και φθορά...δες κι εσύ κατάντησες σαν όλους κι εσύ η χρυσή της νιότης μου επανάσταση».
- Δεν αλλάζεις τελικά! Δε σου έχω πει να μη χρησιμοποιείς λόγια άλλων;

- Ναι Αθανασία μου, αλλά δε λέμε πως η αγάπη είναι κάτι που μοιράζεσαι με πολλούς κι όχι με έναν;
- Σε όλες τις άλλες σχέσεις ναι. Στη συντροφική όμως όχι. Δες το και πρακτικά. Αν πλησιάζεις τον άλλον για να νιώσεις εσύ ωραία, αγνοώντας τις ανάγκες του τον κάνεις αμέσως αντικείμενο. Κάτι κοινό για όλους, από όλους. Μπορείς εσύ να κάνεις τέτοια προσπάθεια με πολλούς ανθρώπους για να φτιάξεις μια σχέση. Χρειάζεται λοιπόν να βρεις και να εμπιστευτείς το σωστό πρόσωπο. Όλα τα άλλα έρχονται μόνα τους.

- Κι εσύ δηλαδή τώρα που χώρισες πιστεύεις πως δε θα ξαναγαπήσεις ή πως το κεφάλαιο τη συναισθηματικής σου ανάπτυξής σταμάτησε εδώ;
- Ποτέ μη λες ποτέ. Αστόχησα όμως στη σημαντικότερη επένδυση της ζωής μου. Έκανα λάθος γιατί δεν αγωνίστηκα να έχω αυτό που θα έπρεπε. Τώρα είναι αργά. Νιώθω πως ό,τι έζησα έζησα σε αυτό το επίπεδο. Πρέπει να διαχειριστώ πια ό,τι κράτησα από αυτά τα χρόνια.

- Σε τι να ελπίζω για να είσαι ευτυχισμένη;
- Είμαι ευτυχισμένη. Χώρισα γιατί «δεν πήγαινε άλλο». Χαρούμενη δεν είμαι. Μη με ρωτήσεις πώς θα γίνω. Απλά συνέχισε να με αγαπάς και αυτό αρκεί.

- Σε ευχαριστώ.
- Σε παρακαλώ μη τη ξαναπείς αυτή τη λέξη. Προσπαθώ να την ξεχάσω...

- Γιατί;;;
- Γιατί από τη στιγμή που χωρίζουν δυο άνθρωποι δεν υπάρχει πια «ευχαριστώ». Υπάρχει μόνο «θυμάμαι». Καλό βράδυ...