Ἀπὸ τὸ καθ᾿ ἡμέραν στὸ καθ᾿ ὁμοίωσιν

Το βιβλίο το πήρα για μάλλον άσχετους με το περιεχόμενο λόγους. Η μεγάλη μου εκτίμηση στην προσωπικότητα του Μεσογαίας Νικόλαου, η άριστη εντύπωση από προηγούμενα έργα του που είχα διαβάσει, το εντυπωσιακά εμπνευσμένο ζωγραφικό θέμα του εξωφύλλου, με έκαναν να συμπληρώσω τη βιβλιογραφική μου σπουδή και με τούτο το έργο.

Η θεματική του άλλωστε λέει πολλά και υπόσχεται ένα εξαιρετικό περπάτημα σε θαυμάσιες, κυριολεκτικά και μεταφορικά, περιοχές της ανθρώπινης ζωής. Το οπισθόφυλλο άλλωστε ήταν και μόνο του ως ανάγνωση μια πρόσκληση: «Ἡμῶν τὸ πολίτευμα ἐν οὐρανοῖς ὑπάρχει», λέγει ὁ ἀπόστολος Παῦλος (Φιλ. 3, 20). Ἡ ζωή μας, τὸ φρόνημά μας, ἡ καθημερινότητά μας, ἡ σκέψη μας, ἡ προοπτική μας, δὲν ἔχουν νὰ κάνουν μὲ τὰ γήινα, μὲ τὰ χρονικά, μὲ τὰ χωρικά. Ἀλλὰ ἔχουν νὰ κάνουν μὲ τὰ αἰώνια, μὲ τὰ πνευματικά. Ὅσα κι ἂν ἀποκτήσεις σὲ αὐτὸ τὸν κόσμο εἶναι λίγα. Ὅσα χρόνια κι ἂν ζήσεις -καὶ ἑκατὸν πενήντα ἀκόμη- εἶναι πολὺ λίγα. Ὅ,τι κι ἂν κάνεις πεθαίνει. Τί φοβερὸ πράγμα ὅμως, νὰ ζεῖ κανεὶς ἀπὸ τώρα, μέσα ἀπὸ τὴν καλλιέργεια τοῦ φρονήματος τῶν ἀρετῶν, στὴν κατάσταση τῆς αἰώνιας Βασιλείας τοῦ Θεοῦ, ὅπου «οὔκ ἐστι πόνος, οὐ λύπη, οὐ στεναγμός, ἀλλὰ ζωὴ ἀτελεύτητος». Αὐτὴ εἶναι ἡ σχέση μας μὲ τὸν χρόνο: νὰ τὸν μεταμορφώνουμε σὲ αἰωνιότητα. Καὶ μόνο ποὺ τὰ λέει κανεὶς εὐχαριστιέται! Γιὰ φαντασθεῖτε νὰ τὰ ζεῖ κιόλας! Καὶ σ αὐτὸ εἶναι ποὺ μᾶς καλεῖ ἡ Ἐκκλησία. Διότι ἡ Ἐκκλησία μόνο αὐτὸ ζεῖ. Δὲν τὴν ἐνδιαφέρει τίποτε ἄλλο. Καὶ ἀντιμετωπίζει καὶ τὴν καθημερινότητα μὲ τὸ πνεῦμα τῆς αἰωνιότητας.

Στον ουρανό λοιπόν η ζωή; Κι η ζωή εδώ; Ο χρόνος; Η αιωνιότητα; Ο τρόπος να ζεις τον χρόνο σαν αιωνιότητα; Στο τέλος του βιβλίου απόρησα με τον εαυτό μου. Πόσο κοντά κι εγώ σαν τον καθένα, περπατάω καθημερινά στη διαφορά της απειροελάχιστης ανατροπής από το θαύμα στο δεδομένο. Υπάρχει τρόπος να ζεις διαφορετικά τον χρόνο, να προγεύεσαι την αιωνιότητα. Ο δρόμος αυτός περνάει αναπόφευκτα μέσα από τη δύσκολη αλλά πανέμορφη κοινωνία ισορροπημένων και καλλιεργημένων σχέσεων με ανθρώπους. Για να βρεις τον Θεό, απαραίτητο βήμα, πρώτη προϋπόθεση να βρεις τον εαυτό σου, να τον κοινωνήσεις στο πρόσωπο του συνανθρώπου σου κι έπειτα να ζήσεις τα μικρά και τα μεγάλα θαύματα που σε κάνουν από τη χάρη της αγάπης να νιώθεις σαν Θεός. Να δίνεις το υστέρημα των απαντοχών σου κι αυτό να σου επιστρέφει σαν θησαυρός που σε κάνει θεό. Κάθε μέρα; Κάθε μέρα!

Ολοκληρώνοντας αστράφτει στο μυαλό μου η σκέψη πόσες φορές μίλησα σε λίγες γραμμές για θαύματα από την ανάγνωση ενός βιβλίου. Δεν το παίρνω πίσω, δε συμμαζεύω τίποτα. Για μένα η ανάγνωση αυτή ήταν μια πρόκληση να υποψιαστώ μιαν άλλη πραγματικότητα, μια αλήθεια που εάν δεν τη ζεις ως καθημερινή εμπειρία γίνεσαι απελπιστικά πιο φτωχός σε προοπτικές. Να ξέρεις πως μπορείς να ζεις σαν Θεός κι εσύ να προτιμάς να ζεις στην ανία. Δίπλα σου να βρέχει στιγμές αθανασίας κι εσύ να μετράς τα χρόνια σε κεράκια από τούρτες γενεθλίων, σε ένσημα για τη σύνταξη, χτύπους από δείχτες ρολογιών ή σε αδιέξοδες αναμνήσεις ημερολογίων. Από το καθ’ ημέραν λοιπόν στο καθ’ ομοίωσιν με τον μυστικό τρόπο που ζεις την αγάπη και την πληρότητα των σχέσεων στην καθημερινή διαδρομή έως τη στιγμή που ο χρόνος καταργείται παύοντας να κυλά όπως ήξερες. Ως τη στιγμή που μπρος στα μάτια σου και μέσα στη καρδιά σου όλα (μα όλα!) συμβαίνουν αλλιώς!

Το έργο: «Ἀπὸ τὸ καθ᾿ ἡμέραν στὸ καθ᾿ ὁμοίωσιν» του Μητροπολίτη Μεσογαίας και Λαυρεωτικής Νικολάου, κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «Εν πλω» Ολόκληρη η ανάρτηση...

Το μυστικό της όρασης

Γιὰ νὰ ἰδοῦν καὶ γιὰ νὰ μὲ μαντέψουν θέλει ὁ νοῦς κάποιο φῶς ξένο, κάποιαν ἄλλη φλόγαν ἡ καρδιὰ

Από τους «Χαιρετισμούς στην Ηλιογέννητη» του Κωστή Παλαμά, εκδόσεις Γκοβόστη Ολόκληρη η ανάρτηση...

Ο ήλιος αλλιώς

Καθὼς περνοῦν τὰ χρόνια
Πληθαίνουν οἱ κριτὲς ποὺ σὲ καταδικάζουν
καθὼς περνοῦν τὰ χρόνια καὶ
κουβεντιάζεις μὲ λιγότερες φωνὲς
βλέπεις τὸν ἥλιο μ' ἄλλα μάτια.

Από την «Κίχλη Γ» του Γιώργου Σεφέρη, εκδόσεις Ίκαρος Ολόκληρη η ανάρτηση...

Πατέρας και κόρη

Ολόκληρη η ανάρτηση...

Ο Σεπτέμβρης του 1903

Τουλάχιστον μὲ πλάνες ἂς γελιοῦμαι τώρα•
τὴν ἄδεια τὴν ζωή μου νὰ μὴ νιώθω.

Καὶ ἤμουνα τόσες φορὲς τόσο κοντά.
Καὶ πὼς παρέλυσα, καὶ πὼς δειλίασα•
γιατί νὰ μείνω μὲ κλειστὰ τὰ χείλη•
καὶ μέσα μου νὰ κλαίει ἡ ἄδειά μου ζωή,
καὶ νὰ μαυροφοροῦν οἱ ἐπιθυμίες μου.

Τόσες φορὲς τόσο κοντὰ νὰ εἶμαι
στὰ μάτια, καὶ στὰ χείλη τὰ ἐρωτικά,
στ’ ὀνειρεμένο, τὸ ἀγαπημένο σῶμα.
Τόσες φορὲς τόσο κοντὰ νὰ εἶμαι.

Από τα Κρυμμένα Ποιήματα του Κωνσταντίνου Καβάφη, εκδόσεις Ίκαρος Ολόκληρη η ανάρτηση...

Το όμορφο ταξίδι

Μια από τις μεγαλύτερες λαχτάρες της ζωής μου στάθηκε πάντα το ταξίδι΄ να δω, ν’αγγίξω άγνωρα χώματα, να μπω να κολυμπήσω σε άγνωρες θάλασσες, να γυρίσω τη γης, να βλέπω, να βλέπω και να μη χορταίνω καινούριες στεριές και θάλασσες κι ανθρώπους κι ιδέες και να τα βλέπω όλα για πρώτη φορά, να τα βλέπω όλα για τελευταία φορά, με μακρόσερτη ματιά, κι έπειτα να σφαλνώ τα μάτια και να νιώθω τα πλούτη να κατασταλάζουν μέσα μου ήσυχα, τρικυμιστά, όπως θέλουν, ωσότου να τα περάσει από την ψιλή κρισάρα ο καιρός, να κατασταλάξει απ’ όλες τις χαρές και τις πίκρες το ξαθέρι-τούτη η αλχημεία της καρδιάς είναι, θαρρώ, μια μεγάλη, αντάξια του ανθρώπου ηδονή.

Από την «Αναφορά στον Γκρέκο» του Νίκου Καζαντζάκη, εκδόσεις Καζαντζάκη Ολόκληρη η ανάρτηση...

Η ευχή που ήθελα ν' ακούσω

Ο καθένας μας τούτες τις μέρες δίνει και λαβαίνει πολλές ευχές από πολλούς. Άνθρωποι που αγαπάμε και μας αγαπούν, άλλοι που νομίζουμε πως αγαπάμε και νομίζουν πως μας αγαπούν, άνθρωποι που αγαπάμε με προϋποθέσεις ή αιτίες κι άνθρωποι που μας αγαπούν με προϋποθέσεις κι αιτίες κι άλλοι τέλος που τυχαία συναντηθήκαμε μαζί τους και τυχαία θα περάσουμε από τις ζωές τους μοιράζονται μαζί μας το αμέτρητο ευχολόγιο των εορτών. Σε πόσα ρεβεγιόν ή εορταστικές συνάξεις δε βρεθήκαμε και φέτος περιδιαβαίνοντας τη μοναδικότητά μας ανάμεσα σε μοναδικούς ανθρώπους ανταλλάσοντας κοινότυπες ευχές; Μήπως άραγε δε διασκεδάσαμε με τον κοινό τρόπο, δεν κόψαμε τη βασιλόπιτα σαν όλους, δεν παρευρεθήκαμε στο γιορτινό τραπέζι ή δεν πραγματοποιήσαμε εκδρομές σε χειμερινά θέρετρα σαν τους πολλούς, άραγε γιατί να μην ευχηθούμε με τα ίδια λόγια σαν όλους; Η ιεροτελεστία των γιορτινών εκδηλώσεων είναι συγκεκριμένη.

Όποιον κι αν ρώτησα το θέμα δεν τον απασχόλησε καν. Τι κουβάρια είναι αυτά που μπλέκονται στο μυαλό σου; Πες μια ευχή, ένας λόγος είναι τίποτε περισσότερο, ακόμη κι αυτός που σαν τον εαυτό του σ’ αγαπά λόγια θα μοιραστεί μαζί σου, τι τα θες; Έτσι συνηθίζεται, έτσι πρέπει, έτσι θα συμβαίνει στους αιώνες των αιώνων. Και ποιο λοιπόν είναι αυτό το τόσο αναντικατάστατο και σίγουρο περιεχόμενο των ευχών; Ευχές επί ευχών στροβιλιζόμενες στη γιορτινή ατμόσφαιρα τούτης της πρώτης μέρας του χρόνου, εξαντλούμενες σε τετριμμένα αποχτήματα περί υγείας, χαράς κι ευτυχίας. Άσχημα είναι αυτά; Αυτά πάνω κάτω δε θέλει ο καθένας μας; Όποιος δεν υποπτεύεται το νόημα της ζωής συγκαταβαίνει. Ο εαυτός μου με είχε μεγαλώσει με αυτή τη συνήθεια. Να μην πιστεύει εύκολα αυτά που λένε εύκολα οι πολλοί. Και τι λοιπόν; Οι πολλοί έχουν άδικο κι ο εαυτός σου δίκιο; Αν αυτό δε συνιστά άκρατο εγωισμό τότε τι;

Το κουδούνι ξαφνικά χτυπά, ο εαυτός μου κρύβεται πιο γρήγορα από τη σκέψη, φίλοι ήρθαν να ευχηθούν, να με πάρουν μαζί για κάποιο μαγαζί, εκεί που στο πνεύμα της ημέρας πρέπει να συμπληρώσω την εικόνα ανθρώπων που εύκολα γελάνε, εύχονται δυνατά, ξεκαρδίζονται ποζάροντας για να βαφτίσουν ξεφάντωμα την είσοδο του νέου έτους, έτσι καθώς συνηθίζεται, έτσι καθώς πρέπει, έτσι καθώς χρειάζεται για να πείσουν τους άλλους πως ανήκουν στην ευτυχισμένη τάξη. Κι εγώ ολότελα ξένος από το πνεύμα τούτο σε πείσμα της κοινής γνώμης ή και της δικής μου αποστροφής ανοίγω την πόρτα, βρίσκω μιαν εύκολη δικαιολογία, αρνούμαι να μπλεχτώ σε «εκείνη την ιλιγγιώδη εναλλαγή ανορεξίας και βουλιμίας (αμφότερες νευρωτικής φύσεως), που μας αδειάζει όλους, κουλτουριάρηδες και κανονικούς, μονίμως ζαλισμένους και σε στάση προσήλυτου μαχαλόμαγκα, όλο και μακρύτερα από τις ευγενείς φιλοδοξίες μας, σε κάποιο νυχτερινό άσυλο καταναγκαστικού ξεφαντώματος».

Με τη στάμπα του άκρατου εγωιστή λοιπόν παραμέρισα την έξοδο με τους φίλους (άραγε τι ευχές ανταλλάξαμε; Δύσκολο να θυμηθώ αλλά εύκολο να μαντέψω) και προσκάλεσα τον εαυτό μου τούτη τη μέρα γυρεύοντας κάτι αληθινό, κάτι που μόνο αυτός ήξερε. Ανάμεσα στην συνάφεια των πολλών και στο κλίμα που ονομάζουν γιορτινό χαμήλωσα τα φώτα κι άναψα τα περίφημα «καντηλάκια της μοναξιάς» κατά πώς θα έλεγε κι ο σπουδαίος Χρήστος Βακαλόπουλος. Με τούτο το ταπεινό φως κάθισα απέναντι από εμένα και ζήτησα από τον εαυτό μου μια ευχή ικανή να με γεμίσει για τις επόμενες τριακόσιες εξήντα πέντε μέρες του χρόνου.

- Μιαν ευχή. Μιαν ευχή μόνο δώσε μου, τίποτε άλλο. Μια ευχή να χορτάσω από ελπίδα.

- Να σε πλουτίσει η νέα χρονιά από όμορφα πρόσωπα.

- Όμορφα πρόσωπα;

- Ναι, όμορφα πρόσωπα. Θυμάσαι την έκφραση του Ελύτη για τα μάτια που βλέπει τον αναπαρθενευμένο κόσμο;

- Κι έπειτα; Στα πρόσωπα; Η ομορφιά της ψυχής; Αυτό εννοείς;

- Μεγάλωσες πια. Δες τα πράγματα ξεκάθαρα. Άκουσέ με προσεχτικά. Αυτή είναι η ευχή μου για φέτος: Ανάμεσα στους τόσους περαστικούς από τη ζωή σου ξεχώρισε τους αναντικατάστατους. Αυτόν που συναντάς κι ομορφαίνει τη ζωή σου. Η πληρότητα κι η ποιότητα στη ζωή εξασφαλίζονται κάθε φορά που βρίσκεις αυτόν τον άλλον και τον βλέπεις και γεμίζει η καρδιά σου ομορφιά. Γεμίζει η καρδιά σου αγαλλίαση και δε σκέπτεσαι πώς θα του πάρεις κάτι, σκέπτεσαι μόνο τι θα του δώσεις. Δε φοβάσαι μήπως σε εκμεταλλευτεί εκείνος αλλά τρέμεις στο ενδεχόμενο να τον εκμεταλλευτείς εσύ. Αυτό σημαίνει όμορφος άνθρωπος, αναντικατάστατος.

- Πολύτιμος.

- Αναντικατάστατος, επιμένω…

Ευχαριστώντας τον εαυτό εκείνο που με ξέρει πιο καλά απ’ τον καθένα, σώπασα για λίγο προσπαθώντας να εννοήσω τον όμορφο άνθρωπο. Αλλού λοιπόν είναι η ουσία, αλλού, κι αυτό πια το ήξερα καλά. Έξω από αυτά που ζητάμε και δίνουμε ως ευχές τούτες τις μέρες ο πλούτος, το αληθινά σημαντικό, δεν κρύβεται σε ό,τι δίνεις και ό,τι παίρνεις σαν αντάλλαγμα. Αλίμονο. Κρύβεται στην παρουσία. Εκεί που μια απλή παρουσία, ένας ερχομός πληρώνει το κάθε τι με ομορφιά, εξαντλεί το νόημα των συμβάντων και γεμίζει τα πάντα με φως. Εκεί στα μυστικά, στα κρυφά είναι η ουσία. Ο Παράδεισος των σχέσεων χτίζεται με αμέτρητες ώρες μοναξιάς, μακριά από το συρφετό και τη συνάφεια των εύκολων συναναστροφών. Πριν δώσεις τον εαυτό σου, ανάγκη είναι να τον κάνεις αξιαγάπητο. Να γίνεις όμορφος για να μπορέσεις με τα όμορφα μάτια σου να δεις, με τα όμορφα χέρια σου να αγκαλιάσεις και με την όμορφη καρδιά σου να αγαπήσεις τους όμορφους ανθρώπους που τόσο αθόρυβα μα τόσο ουσιαστικά πλουτίζουν τη ζωή σου.

Καλή χρονιά… και να παραμένετε όμορφοι! Ολόκληρη η ανάρτηση...

Μετρώντας τον κόσμο αλλιώς

Ἐθισθεῖτε στὴν ἰδέα ὅτι ἡ πραγματικότητα εἶναι μία ὡραῖα γυναίκα πού σας προσφέρεται – καὶ δράσετε. Μὴ διστάσετε νὰ ἐκλάβετε τὰ μαλλιά της γιὰ σύννεφα ἢ τὴ λύπη της γιὰ σιγανόφωνο τραγούδι. Μόνον ἀκοῦτε καὶ χαϊδεύετε, χαϊδεύετε κι ἀκοῦτε. Δίνετε τὶς ἰδιότητες ποὺ ἀφοροῦν τὰ ἔμψυχα στὰ ἄψυχα ἢ τὰ ἁπτὰ στὰ νοητὰ καὶ τανάπαλι. Μὲ τὴν ἴδια ἐλευθερία ποὺ παρέχει τὸ ὄνειρο νὰ συνθέτει κομμάτια τῶν καθημερινῶν σας ἐντυπώσεων καὶ παλιὲς κρυφές σας ἐπιθυμίες. Ἡ πόρτα τότε μπορεῖ ν’ ἀνοίξει. Τὸ σύννεφο νὰ περάσει μέσα. Ὁπόταν, βέβαια, θὰ ρωτήσει ὁ ἄλλος: Καὶ τὸ κέρδος; Ποιὸ εἶναι; Ἀπάντηση: Ὅλα καὶ τίποτα. Εἶναι ἡ μυστικὴ κίνηση τῶν πραγμάτων, κάτι ποὺ διπλασιάζει τὴν ἱκανότητά σου ν’ ἀντιλαμβάνεσαι τὴ ζωὴ καὶ ποὺ ἀποτελεῖ μία πρόσβαση στὸ πραγματικὸ νόημα τῆς ἐλευθερίας. Ἐπειδὴ – νὰ τὸ ποῦμε κι αὐτὸ - ἐλευθερία δὲν εἶναι νὰ κινεῖσαι ἀνεμπόδιστα στὸ πεδίο πού σου ἔχει δοθεῖ. Νὰ διευρύνεις αὐτὸ τὸ πεδίο, καὶ δὴ κατὰ τὴ διάσταση τῆς ἀναλογίας τῶν αἰσθήσεων, αὐτὸ εἶναι. Διαθέτοντας καινούριες μονάδες γιὰ τὴ μέτρηση τοῦ κόσμου.

Από τη «μέθοδο του άρα» του Οδυσσέα Ελύτη, εκδόσεις Ίκαρος Ολόκληρη η ανάρτηση...

Δυο φωνές

Η κούνια μου ακουμπούσε στη βιβλιοθήκη, βαβήλ σκοτεινό, όπου μυθιστορήματα, επιστήμη, μυθολογία, τα πάντα, η λατινική τέφρα και η ελληνική σκόνη, ανακατεύονταν. Δεν ήμουν μεγαλύτερος από ένα βιβλίο.

Δύο φωνές μου μιλούσαν. Η πρώτη, ύπουλη και σταθερή, έλεγε: «Η γη είναι ένα ωραίο γλύκισμα ωραίο (και η ευχαρίστηση σου θα είναι τότε χωρίς τέλος!) μπορώ να σου δώσω μία όρεξη παρόμοια μεγάλη.» Και η δεύτερη: «Έλα! Ω, έλα στο ταξίδι των ονείρων, πέρα από το δυνατό, πέρα από το γνωρισμένο!» Και η φωνή αυτή τραγουδούσε όπως ο άνεμος στις ακρογιαλιές, φάντασμα που κλαυθμυρίζει και κανείς δεν ξέρει από πού ήρθε, που χαϊδεύει το αυτί κι όμως το τρομάζει. Σου απάντησα: «Ναι γλυκιά φωνή!»

Από τότε κρατάει αυτό που μπορεί, αλίμονο! Να ειπωθεί πληγή και πεπρωμένο μου. Πίσω από τις σκηνοθεσίες της απέραντου υπάρξεως, στο μελανότερο της αβύσσου, βλέπω καθαρά κόσμους παράξενους, και , θύμα της οξυδέρκειας μου , σέρνω φίδια που μου δαγκώνουν τα πόδια. Κι από εκείνο τον καιρό αγαπώ τόσο τρυφερά, καθώς οι προφήτες, την έρημο και τη θάλασσα, γελώ στα πένθη και κλαίω στις γιορτές, βρίσκω μια γεύση γλυκιά στο πιο πικρό κρασί, νομίζω πολλές φορές για ψέματα τις αλήθειες, και, με τα μάτια στον ουρανό, πέφτω σε γκρεμούς.

Αλλά η φωνή με παρηγορεί και λέει: «Κράτησε τα όνειρα σου. Οι συνετοί δεν έχουν έτσι ωραία σαν τους τρελούς!»

Από τα «Άνθη του κακού» του Charles Baudelaire, εκδόσεις Μεταίχμιο Ολόκληρη η ανάρτηση...

Ο μόνος δρόμος

Ποτὲ δὲ φανταζόμουν πὼς θὰ μποροῦσα ν’ ἀγαπήσω ἔτσι. Μοῦ εἶναι ἀδύνατο νὰ σοῦ ἐξηγήσω τί εἶναι αὐτὸ τὸ τρομερὰ δυνατὸ καὶ ζωντανὸ πράγμα ποὺ κρατῶ μέσα στὴν ψυχή μου καὶ μέσα στὴ σάρκα μου. Εἶμαι κάποτε σὰν τρελὸς ἀπὸ τὸν πόνο καὶ αἰσθάνομαι πὼς ὅλοι οἱ ἄλλοι μου δρόμοι ἔξω ἂπ αὐτὸν τὸν πόνο, εἶναι κομμένοι. Πῶς μόνο ἄπ΄ αὐτὸν μπορῶ πιὰ νὰ περάσω.

Από την "Αλληλογραφία Σεφέρη - Μάρως", εκδόσεις Ίκαρος Ολόκληρη η ανάρτηση...