Η ιστορία ενός διαζυγίου

Την εβδομάδα μετά το Δεκαπενταύγουστο έμαθα τυχαία πως μια πολύ καλή μου φίλη προχώρησε σε διαζύγιο με τον άντρα της. Για τις ανάγκες της ανωνυμίας θα ονομάσω Αθανασία τη φίλη μου και Μιχάλη τον σύζυγό της. Η Αθανασία λοιπόν κι ο Μιχάλης είχαν παντρευτεί μετά από έναν θυελλώδη έρωτα που ξεκίνησε στα τελευταία λυκειακά τους χρόνια. Έκαναν τρία παιδιά για τα οποία χαίρονταν πολύ και συνέχιζαν να απολαμβάνουν ο ένας τη συντροφιά του άλλου. Στους γύρω μας τουλάχιστον, η εικόνα που έδιναν ήταν ενός ευτυχισμένου ζευγαριού, με τις μικροεντάσεις τους ωστόσο, που όμως τις απορροφούσαν με ζηλευτή ικανότητα. Επιτυχημένοι επαγγελματίες, ισορροπημένες προσωπικότητες, άξιοι γονείς.

Δεν μπορούσα να χωνέψω αυτή την είδηση και ήθελα να εξακριβώσω εάν μεταξύ τους η Αθανασία κι ο Μιχάλης είχαν εξαντλήσει όλα τα περιθώρια λύσης του προβλήματος που τους οδήγησε σε μια τόσο ριζική απόφαση. Δίχως δεύτερη σκέψη συναντήθηκα με τη φίλη μου προσπαθώντας, έστω και από τη μια πλευρά, να καταλάβω το τι συνέβη.

«Τι τα θες» μου είπε. «Είναι να μην αφήσεις να μπει σκόνη από τις ρωγμές που δεν έκλεισες. Τότε αρχίζει ο καθένας και λειτουργεί για τον εαυτό του εγωιστικά. Όλα τα άλλα είναι δικαιολογίες». Έφυγα αρκετά στεναχωρημένος μιας και κατάλαβα πως η οδός αυτή ήταν τελεσίδικη. Δεν μπορούσα να ησυχάσω. Με το που γύρισα σπίτι την κάλεσα στο τηλέφωνο. Μεταφέρω, με τη συγκίνηση και την ιερότητα που αποκαλύφτηκαν σε μένα καλά κρυμμένα μυστικά, το σημαντικότερο μέρος του διαλόγου με τη μεγαλύτερη δυνατή ακρίβεια απ’ όσα θυμάμαι κι όσα συγκράτησα. Έχει να πει σε όλους μας πολλά:

- Όταν λες «σκόνη» που μπήκε ανάμεσά σας, εννοείς ένα τρίτο πρόσωπο;
- Όχι βέβαια. Η «σκόνη» είναι κάτι που συσσωρεύεται με το χρόνο. Είναι το πρώτο λάθος που αφήνεις αδιόρθωτο, η πρώτη λάθος εντύπωση που επιτρέπεις στον άλλον να έχει για εσένα, οι ψεύτικες προσδοκίες με τις οποίες του γεμίζεις το μυαλό, η λάθος εικόνα που καλλιεργείς, οτιδήποτε τέλος πάντων χρειάζεται να το αλλάξεις κι εσύ το αφήνεις ίδιο. Κι αυτό μαζεύεται και μαζεύεται ώσπου δεν μπορείς να δεις πλέον το πρόσωπο του αγαπημένου σου αλλά τα βουνά από τις αβλεψίες σας.

- Κι αν ο Μιχάλης ή εσύ δεν μπορούσατε να τα δείτε;
- Δεν ισχύει αυτό. Όταν ένας από τους συζύγους διαπιστώνει τη διαφορετικότητα του άλλου που δεν περίμενε ή δεν υποπτευόταν καν, έχει χρέος πρώτα να την αναγνωρίσει κι έπειτα να την κατανοήσει. Εγώ κι ο Μιχάλης νομίζαμε πως έχουμε μόνο εμείς δίκιο. Έτσι κλείνεσαι σιγά σιγά στον εαυτό σου και νομίζεις πως ο άλλος έχει πάντα άδικο σε ό,τι κι αν κάνει. Γίνεσαι προκατειλημμένος απέναντί του. Και λίγο λίγο με τον καιρό απομακρύνεσαι.

- Δεν τον αγαπάς όμως ακόμη; Έστω κι αν τον νιώθεις τόσο μακριά δεν υπάρχει επιστροφή;
- Εμείς δεν το νιώσαμε. Όταν κάποια πράγματα έχουν ριζώσει μάσα σου δεν βγαίνουν αν δεν προσπαθήσεις να τα ξεριζώσεις όσο είναι μικρά. Μετά είναι αργά. Αυτές οι εντυπώσεις σού γίνονται συνήθεια και μετά τρόπος συμπεριφοράς. Βίωμα. Κι έτσι μαθαίνεις να αντιμετωπίζεις τον άλλον με ένα συγκεκριμένο κάθε φορά τρόπο.

- Γιατί όμως δεν τα ξεριζώνεις όσο έχουν μικρές ρίζες; Δεν τον αγαπάς τον άλλον; Εσύ έλεγες πάντα πως ο Μιχάλης ήταν για σένα απαραίτητος.
- Αυτό είναι το λάθος. Ο σύζυγός σου δεν σου δίνει καμιά ταυτότητα εάν εσύ πρώτα δεν την έχεις κατακτήσει. Περίμενα εγώ από αυτόν κι αυτός από εμένα για να δικαιολογήσουμε την επιτυχία στη ζωή μας. Να νιώθω τέλεια που τον έχω δίπλα μου, να νιώθει δικαιωμένος που έχει εμένα. Ξέρεις όμως κάτι; Σε ένα γάμο μοιράζεσαι το υστέρημά σου, όχι κάτι που δεν έχεις. Το καταλαβαίνεις;

- Το καταλαβαίνω και είναι συγκλονιστικό αυτό που λες. Απορώ όμως πώς γίνεται κι όλα αυτά δεν τα διακρίνατε εξ’ αρχής και τα ανακαλύψατε τώρα μετά από τόσα χρόνια γάμου, με τρία παιδιά.
- Πρόσεχε. Δεν τα ανακαλύψαμε τώρα. Τώρα ήρθαν αυτά γιατί εμείς δεν κάναμε καμιά προσπάθεια να τα εμποδίσουμε. Η αγάπη είναι μια τέχνη που θέλει καλλιέργεια, κι εμείς ήμασταν τεμπέληδες και εγωιστές.

- Ναι, αλλά δε λένε πως στο γάμο ο ένας αναπληρώνει τον άλλον βοηθώντας τον να καλύψει τα υστερήματά του;
- Ίσα ίσα αυτό είναι αρρώστια στο γάμο και στη σχέση. Να τραβάει συνέχεια ο ένας όλο το κουπί κι ο άλλος να κάθεται και να απολαμβάνει τη θάλασσα στη συντροφιά του άλλου. Ξέρεις τότε τι γίνεται; Σε μια φυσιολογική σχέση όταν αυτός που τραβάει κουπί κουραστεί, ο άλλος είναι ανίκανος να τον αναπληρώσει και τότε η βάρκα βουλιάζει. Πρέπει και οι δυο να προσπαθούν και να αγωνίζονται. Κανόνας υγιούς σχέσης...

- Εσύ όμως δεν έλεγες πως ήσουν ευτυχισμένη στο γάμο σου; Δηλαδή τώρα έπαψες να είσαι και άφησες τον Μιχάλη;
- Αυτό είναι από τις πιο χαρακτηριστικές απάτες στο γάμο. Δεν χωρίσαμε με τον Μιχάλη γιατί πάψαμε να είμαστε ευτυχισμένοι. Αλίμονο. Όποιος είναι με κάποιον για να ζει ευτυχισμένος είναι ή ονειροπαρμένος ή εκτός πραγματικότητας. Το κρίσιμο είναι αν θες ό,τι ζεις να το μοιράζεσαι με τον άνθρωπο αυτόν. Και τις λύπες και τη χαρά και τη βαρεμάρα και τις περιόδους ευτυχίας. Να μοχθείς από κοινού και στις καλές και στις κακές στιγμές γιατί τον εμπιστεύεσαι, ξέρεις δηλαδή τι «πάστα ανθρώπου» είναι ο άλλος και νιώθεις αποδεκτός και ασφαλής να είσαι ο εαυτός σου μέσα σε αυτή τη σχέση. Να είναι στην ουσία για σένα ο άλλος αναντικατάστατος... πώς το λένε;

- Δεν ισχύει όμως πως από τη φύση μας μπορούμε να αγαπήσουμε πολλούς ανθρώπους, αν ήδη έχουμε αγαπήσει έναν;
- Δε μου λες τώρα, όταν μιλάμε για αγάπη ξέρουμε τι λέμε ή κοροϊδευόμαστε; Εσύ δε μου έμαθες αυτό της Αλεξίου;

- «Μια φορά η μοίρα μας μοιράζει φτερά, μια φορά και ύστερα ναυάγια και φθορά...δες κι εσύ κατάντησες σαν όλους κι εσύ η χρυσή της νιότης μου επανάσταση».
- Δεν αλλάζεις τελικά! Δε σου έχω πει να μη χρησιμοποιείς λόγια άλλων;

- Ναι Αθανασία μου, αλλά δε λέμε πως η αγάπη είναι κάτι που μοιράζεσαι με πολλούς κι όχι με έναν;
- Σε όλες τις άλλες σχέσεις ναι. Στη συντροφική όμως όχι. Δες το και πρακτικά. Αν πλησιάζεις τον άλλον για να νιώσεις εσύ ωραία, αγνοώντας τις ανάγκες του τον κάνεις αμέσως αντικείμενο. Κάτι κοινό για όλους, από όλους. Μπορείς εσύ να κάνεις τέτοια προσπάθεια με πολλούς ανθρώπους για να φτιάξεις μια σχέση. Χρειάζεται λοιπόν να βρεις και να εμπιστευτείς το σωστό πρόσωπο. Όλα τα άλλα έρχονται μόνα τους.

- Κι εσύ δηλαδή τώρα που χώρισες πιστεύεις πως δε θα ξαναγαπήσεις ή πως το κεφάλαιο τη συναισθηματικής σου ανάπτυξής σταμάτησε εδώ;
- Ποτέ μη λες ποτέ. Αστόχησα όμως στη σημαντικότερη επένδυση της ζωής μου. Έκανα λάθος γιατί δεν αγωνίστηκα να έχω αυτό που θα έπρεπε. Τώρα είναι αργά. Νιώθω πως ό,τι έζησα έζησα σε αυτό το επίπεδο. Πρέπει να διαχειριστώ πια ό,τι κράτησα από αυτά τα χρόνια.

- Σε τι να ελπίζω για να είσαι ευτυχισμένη;
- Είμαι ευτυχισμένη. Χώρισα γιατί «δεν πήγαινε άλλο». Χαρούμενη δεν είμαι. Μη με ρωτήσεις πώς θα γίνω. Απλά συνέχισε να με αγαπάς και αυτό αρκεί.

- Σε ευχαριστώ.
- Σε παρακαλώ μη τη ξαναπείς αυτή τη λέξη. Προσπαθώ να την ξεχάσω...

- Γιατί;;;
- Γιατί από τη στιγμή που χωρίζουν δυο άνθρωποι δεν υπάρχει πια «ευχαριστώ». Υπάρχει μόνο «θυμάμαι». Καλό βράδυ... Ολόκληρη η ανάρτηση...

Το κομμένο σχοινί

Το κομμένο σχοινί
μπορείς να το ξαναδέσεις
θα κρατήσει πάλι, ωστόσο
θα ‘ναι κομμένο.

Ίσως πάλι ν’ ανταμώσουμε
μα εκεί που μ’ άφησες
δεν πρόκειται ποτέ
να με ξαναβρείς.

Aπό τη Συλλογή Ερωτικών Ποιημάτων του Μπρεχτ "Η Αποπλάνηση των αγγέλων", εκδόσεις Δωδώνη Ολόκληρη η ανάρτηση...

Η ευτυχία του κόσμου

Ἡ εὐτυχία τοῦ κόσμου εἶναι να φτιάχνεις τὴν εὐτυχία τοῦ κόσμου.

Από το "Πρωινὸ ἄστρο" του Γιάννη Ρίτσου, εκδόσεις Κέδρος Ολόκληρη η ανάρτηση...

Της ακριβής ρέμβης

Ἀπὸ μία θύμηση περάστηκε ὁ ὕπνος
Ἀπὸ τὴν ἄνοιξη βγήκαμε στὸ καλοκαίρι,
Ἥρωες τῆς ἀκριβῆς ρέμβης,
Καὶ δὲν ἀπόρησε ὁ νοῦς μας
Δὲ σπάσαμε κέφι καὶ καρδιὲς
Ὅπως μυθέσκετο ἡ ψυχή μας·
Τεντωμένοι καθ᾿ ὅλη μας τὴν ὕπαρξη
Ἀκούσαμε νὰ πέφτει ἡ ἀνατριχίλα
Τοῦ χρόνου,
Δὲν εἴδαμε παρὰ τὴν Πλάση μοναχὴ
Νὰ βόσκει τὴν ὄμορφη γοητεία της
Στὴν ἅπλα ποὺ τῆς δώρησε ὁ Θεὸς
Ξεφάντωμα ἐξαίσιο

Από "Τα ποιήματα" του Γιώργου Σαραντάρη, εκδόσεις Ζήτρος Ολόκληρη η ανάρτηση...

Οι μικροί γαλαξίες

Πάνε κι ἔρχονται οἱ ἄνθρωποι πάνω στή γῆ.
Σταματάνε για λίγο, στέκονται ὁ ἔνας
ἀντικρὺ στον ἄλλο, μιλοὺν μεταξὺ τοὺς.
Ἔπειτα φεύγουν, διασταυρώνονται, μοιάζουν
σὰν πέτρες που βλέπονται.
Ὅμως, ἐσύ,
δὲ λόξεψες, βάδισες ἴσα, προχώρησες
μες ἀπὸ μένα, κάτω ἀπ' τὰ τόξα μου,
ὅπως κι ἐγώ: προχώρησα ἴσα, μες ἀπὸ σένα,
κάτω ἀπ' τὰ τόξα σου. Σταθήκαμε ὁ ἔνας μας
μέσα στον ἄλλο, σὰ νάχαμε φτάσει.
Βλέποντας πάνω μας δυό κόσμους σὲ πλήρη
λάμψη καὶ κίνηση, σαστίσαμε ἀκίνητοι
κάτω ἀπ' τή θέα τους -
Ἤσουν νερό,
κατάκλυσες μέσα μου ὄλες τις στέρνες.
Ἤσουνα φῶς, διαμοιράστηκες. Ὄλες
οἱ φλέβες μου ἔγιναν ἄξαφνα ἕνα
δίχτυ πού λάμπει: στα πόδια, στα χέρια,
στο στῆθος, στο μέτωπο.
Τ' ἄστρα τὸ βλέπουνε, ὅτι:
δυό δισεκατομμύρια μικροὶ γαλαξίες καὶ πλὲον
κατοικοῦμε τή γῆ.

Από τα "Ποιήματα" του Νικηφόρου Βρεττάκου, εκδόσεις Τρία Φύλλα Ολόκληρη η ανάρτηση...

Το χρονικό ενός προαναγγελθέντος θανάτου-Ο Σχεδιασμός της Δολοφονίας του Ιησού-

του Δημήτρη Αρκάδα

Εισαγωγικά

Η σταύρωση του Ιησού δεν ήταν ένα γεγονός το οποίο συνέβη ως «κεραυνός εν αιθρία». Αντιθέτως, υπήρξε το αποτέλεσμα ενός ιδιαίτερου σχεδιασμού από ομάδες ανθρώπων, οι οποίοι είχαν τοποθετηθεί σαφώς αρνητικά στο πρόσωπο και τη δράση του Ναζωραίου. Πρόθεσή μας είναι να αναδείξουμε τα κυριότερα σημεία αυτού του σχεδίου, ουσιαστικά ενός σχεδίου δολοφονίας, απαντώντας σε βασικά ερωτήματα, όπως: α) ποιοι συνέλαβαν και κατέστρωσαν την ιδέα της δολοφονίας του Ιησού; β) ποια ήταν τα κίνητρά τους; γ) ποιες επικοινωνιακές τεχνικές και στρατηγικές εκφοβισμού του Ιησού ακολούθησαν;

Πηγή μας σε αυτό το εγχείρημα θα είναι οι πληροφορίες που μας παρέχει το ευαγγέλιο του Ιωάννη. Η εκκλησιαστική κοινότητα, η οποία το γέννησε και το διαμόρφωσε, μας κληροδότησε επαρκή στοιχεία, αν και υπό μορφήν κρυμμένων λεπτομερειών, προκειμένου να ανασυγκροτήσουμε το ιδιότυπο «χρονικό ενός προαναγγελθέντος θανάτου». Επιπλέον, δεν πρέπει να ξεχνούμε ότι οι όποιες πληροφορίες έχουμε, μας παραδίδονται φιλτραρισμένες και επεξεργασμένες μέσα από την χριστιανική οπτική και μάλιστα εξυπηρετώντας πολλές φορές πολεμικούς και απολογητικούς σκοπούς. Εν τούτοις για το συγκεκριμένο θέμα, η μαρτυρία του Δ΄ ευαγγελίου, όντως ίσως ως η μοναδική δεξαμενή άντλησης δεδομένων, καθίσταται πολύτιμη και εκ των πραγμάτων αδιαπραγμάτευτη.

Οι Ηθικοί Αυτουργοί

Σύμφωνα με τα δεδομένα των Συνοπτικών ευαγγελίων, δηλαδή των ευαγγελίων του Ματθαίου, του Μάρκου και του Λουκά, αυτοί που εμπνεύστηκαν και σχεδίασαν την δολοφονία του Ιησού ήταν οι ακόλουθες ομάδες ή πρόσωπα: οι Φαρισαίοι (Ματθ. 12:14 Μαρκ. 3:6), οι γραμματείς (Μαρκ. 11:18 Λουκ. 19:48), οι πρεσβύτεροι (Ματθ. 27:20), οι αρχιερείς (Ματθ. 27:20 Μαρκ. 11:18 Λουκ. 19:48), οι Ηρωδιανοί (Μαρκ. 3:6), οι πρώτοι του λαού (Λουκ. 19:48) και ο Ηρώδης (Λουκ. 13:31). Παρατηρούμε, δηλαδή, έναν ευρύ συνασπισμό πολιτικών (Ηρώδης, οι πιστοί της δυναστείας Ηρωδιανοί και οι πρώτοι του λαού), θρησκευτικών (πρεσβύτεροι και αρχιερείς) και πνευματικών (Φαρισαίοι και γραμματείς) δυνάμεων του Ιουδαϊσμού, προκειμένου να εξολοθρεύσουν («ἀπολέσωσιν» είναι ο συνοπτικός όρος) τον Ιησού.

Η χρήση του συγκεκριμένου ρήματος δεν είναι τυχαία. Το ρήμα «απολύω», πέραν της εννοίας του «σκοτώνω», σημαίνει και «καταστρέφω», «χάνω» ή «αχρηστεύω». Η σημασία, δηλαδή, των συνοπτικών αφηγήσεων για τον Ιησού, δεν συνεπάγεται κατ’ ανάγκην τον θάνατό του, αλλά μάλλον προσδιορίζει την διάθεση των παραπάνω ομάδων ή προσώπων να τον «βγάλουν από την μέση».

Αντίθετα, ο Ιωάννης, ήδη από τα πρώτα κεφάλαια της γραφής του, επισημαίνει ότι «εζήτουν αυτόν οι Ιουδαίοι αποκτείναι» (5:18). Παρατηρούμε ότι το ρήμα, το οποίο δίνει τον τόνο στην φράση, είναι το «αποκτείνω», το οποίο έχει ένα συμπαγές σημασιολογικό φορτίο: σημαίνει την καταδίκη σε θάνατο, την επιβολή της θανατικής ποινής, σαν να είναι ένα γεγονός αποτετελεσμένο και επικυρωμένο. Άρα, για τον Ιωάννη και την παράδοσή του, ο σχεδιασμός της δολοφονίας του Ιησού είναι μία ενέργεια την οποία έχουν αποφασίσει από πολύ νωρίς οι «Ιουδαίοι».

Ποιοι κρύβονται πίσω από αυτόν τον πολύ γενικό όρο; Για την κοινότητα του Ιωάννη είναι όλοι όσοι αρνούνται να πιστέψουν στον Ιησού. Τούτο το γεγονός, σε συνδυασμό με τον χωρισμό Εκκλησίας και Συναγωγής που έχει ήδη συμβεί την εποχή που διαμορφώνεται η τελική έκδοση του ευαγγελικού κειμένου, προξενεί ένα βαθύτατο ψυχικό ρήγμα ανάμεσα στους πιστούς του Ιησού και αυτούς που τον αρνούνται. Η κοινωνική και πολιτιστική πραγματικότητα των Ιουδαίων, όπως οι θρησκευτικές τελετές καθαρμού τους (2:6), οι γιορτές τους, όπως «τὸ πάσχα τῶν Ἰουδαίων» (2:13 6:4), η «ἑορτὴ τῶν Ἰουδαίων, ἡ σκηνοπηγία» (7:2), τα ταφικά τους έθιμα (19:40), ο «ὑμέτερος νόμος» τους (8:17 10:34), η περιτομή που «Μωϋσῆς δέδωκεν ὑμῖν» (7:22), είναι δεδομένα που δεν αγγίζουν τους χριστιανούς. Τα θεωρούν πλέον ξένα, αλλότρια προς την δική τους πολιτιστική ταυτότητα.

Βασικοί συντελεστές των Ιουδαίων είναι οι «ἀρχιερεῖς καὶ οἱ Φαρισαῖοι» (7:32), οι οποίοι επιθυμούν πολύ να συλλάβουν τον Ιησού. Στο πρόσωπο των αρχιερέων και των Φαρισαίων συγκεφαλαιώνεται μια κυρίαρχη θρησκευτικοπολιτική δομή εξουσίας, στην οποία αναφερόταν ο Ιουδαϊκός λαός (5:15), δομή καταδιωκτική του Ιησού (5:16). Η συγκεκριμένη ομάδα προξενούσε τον φόβο (7:13), καθώς μπορούσε να αποβάλλει κάποιον από την κοινότητα, καθιστώντας τον «ἀποσυνάγωγο» (9:22), ενώ διέθετε υπό τις διαταγές της και στρατιωτική δύναμη (18:12). Τους παρακολουθούμε να λαμβάνουν και να επικυρώνουν την τελική απόφαση για την δολοφονία του Ιησού (11:53), επικαλούμενοι λόγους εθνικής ασφάλειας (11:50). Και όπως κάθε εξουσία, για να παραδειγματίσουν ακόμα πιο πολύ τους ενδιαφερόμενους, αποφασίζουν να δολοφονήσουν και τον φίλο του Ιησού, Λάζαρο (12:10-11), ως παράπλευρη απώλεια.

Ωστόσο, οι Ιουδαίοι επιμερίζονται σε έναν ακόμα κοινωνικό συντελεστή: τον «ὄχλο» (7:20). Πρόκειται για την μεγάλη ιουδαϊκή μάζα, η οποία ενώπιον του Ιησού βρίσκεται διασπασμένη, καθώς έχει υποστεί ένα «σχίσμα»: «οἱ μὲν ἔλεγον ὅτι ἀγαθός ἐστιν» (7:12), υποστηρίζοντας ότι «οὗτος ἐστιν ἀληθῶς ὁ προφήτης», μαζί με όσους «ἔλεγον οὗτος ἐστιν ὁ χριστός» (7:40), ενώ άλλοι πίστευαν πώς «πλανά τὸν ὄχλον» (7:12), εφ’ όσον «μὴ γὰρ ἐκ τῆς Γαλιλαίας ὁ χριστὸς ἔρχεται;» (7:41). Τούτο το δεύτερο τμήμα του όχλου, το οποίο τον απέρριπτε, ακολουθώντας πιστά τα ίχνη των ηγετών του, ήθελε εξ ίσου να δολοφονήσει τον Ιησού, χωρίς, ωστόσο, να τολμά να το παραδεχθεί δημόσια (7:20).

Τα Κίνητρα

Η απόφαση για τη δολοφονία ενός προσώπου, του Ιησού εν προκειμένω, χρειάζεται ισχυρά κίνητρα για να ληφθεί. Ο Μάρκος αναφέρει ότι «διὰ φθόνον παραδεδώκεισαν αὐτὸν οἱ ἀρχιερεῖς» (15:10). Ωστόσο, θα πρέπει να ήταν να ήταν κάτι σοβαρότερο από την ηθική μικροπρέπεια των αρχιερέων. Ο Ιωάννης μας διασώζει τέσσερις βασικές αιτίες:

α) «ἔλυε τὸ σάββατον» (5:18)
Ο Ιησούς, σύμφωνα με τους Ιουδαίους, παραβίαζε συστηματικά τον δεύτερο –μετά την περιτομή- εξ ίσου σημαντικό θεσμό του Ιουδαϊσμού, την αργία του Σαββάτου. Την παραβίαζε, καθώς πραγματοποιούσε θεραπείες εκείνη την ημέρα, όπως αυτή του επί 38 έτη παραλυτικού (5:9) και του τυφλού (9:14), προσελκύοντας ευθείες κατηγορίες ότι «οὔκ ἐστιν οὗτος παρὰ θεοῦ ὁ ἄνθρωπος, ὅτι τὸ σάββατον οὐ τηρεῖ» (9:16).

β) «πατέρα ἴδιον ἔλεγε τὸν θεὸν ἴσον ἑαυτὸν ποιῶν τῷ θεῷ» (5:18)
Ο Ιησούς εμφανίζει τον εαυτό του ίσο με τον Θεό, καθώς αξίωνε ότι είναι Πατέρας του, όχι με την ηθική ή συμβολική έννοια, αλλά με την έννοια του «υἱοῦ τοῦ θεοῦ», κατηγορία την οποία επαναλαμβάνουν οι αρχές ενώπιον του Πιλάτου (19:7). Πρόκειται για την άμεση –κατά τους Ιουδαίους- καταπάτηση της πρώτης εντολής, «Ἐγώ εἰμί Κύριος ὁ θεός σου, ὅστις ἐξήγαγον σὲ ἐκ γῆς Αἰγύπτου, ἐξ οἴκου δουλείας. Οὐκ ἔσονται σοὶ θέοι ἕτεροι πλὴν ἐμοῦ» (Εξοδ. 20:2-3). Θεωρούν ότι ο Ιησούς εμπίπτει στην θανατική ποινή που επιφυλάσσει ο Νόμος για όσους οικειοποιούνται το όνομα του Θεού (Λευιτ. 24:16).

γ) «ὁ λόγος ὁ ἐμὸς οὐ χωρεῖ ἐν ὑμῖν» (8:37)
Το τρίτο κίνητρο για τη δολοφονία του Ιησού το αποκαλύπτει ο ίδιος στους διώκτες του: είναι η ανικανότητά τους να προσλάβουν το λόγο του. Είναι χαρακτηριστική η ομολογία τους: «οὐδέποτε ἐλάλησεν οὕτως ἄνθρωπος» (7:46). Όσοι Ιουδαίοι λόγω απιστίας δεν μπορούν να αντέξουν τα «ρήματά» του, ο λόγος του Ιησού αρχίζει να τους «κρίνει», δηλαδή να φανερώνει την απόρριψή τους (12:48), να λειτουργεί ως το έσχατο κριτήριό τους.

δ) «τὴν ἀλήθειαν ὑμῖν λελάληκα ἢν ἤκουσα παρὰ τοῦ θεοῦ» (8:40)
Σύστοιχο με το τρίτο κίνητρο είναι το τέταρτο και τελευταίο: η αλήθεια που αποκαλύπτει ο Ιησούς καθίσταται επικίνδυνη για όσους τον απορρίπτουν, καθώς τους φανερώνει ότι στέκονται στο ψεύδος, ακολουθώντας τον πατέρα του ψεύδους, τον διάβολο (8:44).

Όπως γίνεται φανερό, οι Ιουδαίοι, όχι μόνο μιλούν μια άλλη, διαφορετική «γλώσσα» από τον Ιησού, η οποία δεν τους βοηθά να επικεντρωθούν στο πρόσωπό του και να κατανοήσουν το έργο του, αλλά μάλλον παρουσιάζονται από τον Ιωάννη να βρίσκονται σε μια κατάσταση πνευματικής σύγχυσης. Τούτο αναδεικνύεται εμφανώς, όταν, μετά τον λόγο του Ιησού περί της θυσίας του, εκείνοι αναρωτιούνται μήπως τελικά ο Ναζωραίος αυτοκτονήσει: «μήτι ἀποκτενεὶ ἑαυτόν, ὅτι λέγει: ὅπου ἐγὼ ὑπάγω ὑμεῖς οὐ δύνασθε εἰσελεθείν;» (8:22).

Σε κάθε περίπτωση, όλα τα παραπάνω, φαίνεται ότι συνετέλεσαν ώστε η ηγετική θρησκευτικοπολιτική τάξη των Ιουδαίων και οι ακόλουθοί της να σκεφθούν την δολοφονία του Ιησού. Οι αρχιερείς και οι Φαρισαίοι, φοβισμένοι από την δυναμική παρουσία του Ιησού στο προσκήνιο της εποχής, σε συνδυασμό με την ακτιβιστική ενέργεια της εκδίωξης των εμπόρων από τον Ναό (2:15-16), την κρυπτική δήλωσή του περί κατεδάφισης και εκ νέου έγερσής του σε τρεις ημέρες (2:19-20), αλλά και μερικών ασυγκράτητων εκδηλώσεων των πιστών του, οι οποίοι επιθυμούσαν διακαώς «ἁρπάζειν αὐτὸν ἵνα ποιήσωσιν βασιλέα» (6:15), ίσως τους έπεισε πώς το φαινόμενο Ιησούς επρόκειτο να λάβει στο μέλλον ανεξέλεγκτες διαστάσεις. Είχε φθάσει η ώρα για μια δυναμική απάντηση εκ μέρους τους.

Επικοινωνιακή Τεχνική: Η Διασπορά της Φήμης

Οι Ιουδαίοι, προκειμένου να εκφοβίσουν σε ένα πρώτο επίπεδο τον Ιησού και τους ακόλουθούς του, εφαρμόζουν την τεχνική της διασποράς της φήμης. Διοχετεύουν μέσα από το κοινωνικό τους δίκτυο ότι ο Ιησούς κινδυνεύει απ’ αυτούς, ώστε το μήνυμα να φθάσει σ’ αυτόν για να σταματήσει από μόνος του τη δράση του. Τούτη η φήμη φθάνει όντως στον κύκλο του Ιησού, ο οποίος αρχικά αποφεύγει την περιοχή της Ιουδαίας για τον κίνδυνο της δολοφονίας του (7:1).

Η ίδια φήμη, όπως είναι φυσικό, κυκλοφορεί ευρύτατα και γίνεται γνωστή μεταξύ άλλων και στο τμήμα του όχλου που τον απορρίπτει, έστω κι αν δεν το παραδέχονται οι εκπρόσωποί του (7:20). Επίσης, κάποιοι από τους Ιεροσολυμίτες (7:25), στους οποίους ενδεχομένως συγκαταλέγονται και αρκετοί από τους καθημερινούς επισκέπτες-προσκυνητές του Ναού, γνωρίζουν την φήμη και απορούν πώς τελικά ο Ιησούς εμφανίζεται ξανά στην πόλη.

Τέλος, την ίδια φημολογία μοιράζεται και ο κύκλος των μαθητών του, οι οποίοι αρχικά τον αποτρέπουν να επιστρέψει στα Ιεροσόλυμα για να μην τον λιθοβολήσουν (11:8). Καταλήγουν, όμως, προεξάρχοντος του Θωμά να επιστρέψουν κι αυτοί μαζί του για να μοιραστούν κι αυτοί –ίσως σε ένα κλίμα ενθουσιαστικής αφοσίωσης- την προοπτική της δολοφονίας του διδασκάλου τους (11:16).

Στρατηγικές Εκφοβισμού: Απόπειρες Σύλληψης και Λιθοβολισμού

Το δεύτερο στρατήγημα που μετέρχονται οι Ιουδαίοι για να εκφοβίσουν τον Ιησού, υλοποιείται σε δύο στάδια: α) τις απόπειρες σύλληψης και β) τις απόπειρες λιθοβολισμού του. Το γεγονός ότι και οι δύο αυτές δράσεις συνέβησαν αρκετές φορές η κάθε μια, πιστοποιεί ενδεχομένως την φύση του εγχειρήματος, το οποίο δεν είναι παρά η έσχατη προειδοποίηση, πριν το τέλος.

α) Απόπειρες Σύλληψης του Ιησού
Η κοινότητα της παράδοσης του Ιωάννη μας διασώζει τουλάχιστον έξι επιχειρήσεις σύλληψης του Ιησού (7:30, 32, 44 8:20 10:39 11:57). Ο όρος που χρησιμοποιείται είναι «πιάσαι αὐτόν», ενώ το έργο αυτό είχαν αναλάβει κυρίως οι «ὑπηρέτες» (7:32), δηλαδή προσωπικό του Ναού, επιφορτισμένο με βοηθητικά-λατρευτικά καθήκοντα, αλλά και καθήκοντα ασφαλείας, οι οποίοι βρίσκονταν κάτω από την άμεση εποπτεία και διοίκηση των αρχιερέων. Αστυνομικά καθήκοντα, επιπλέον, άτυπα όμως, φαίνεται ότι είχαν αναλάβει και «τινές» των Ιουδαίων, πιθανόν κάποιοι υποστηρικτές των αρχιερέων και Φαρισαίων από τον όχλο (7:44). Η τελευταία εντολή που δίνουν οι ηγέτες των Ιουδαίων σχετικά με τον Ιησού είναι η εξής: «ἐὰν τὶς γνῶ πού ἐστιν μηνύσῃ, ὅπως πιάσωσιν αὐτόν» (11:57). Η διατύπωση της φράσης μοιάζει να έχει τον χαρακτήρα της δημόσιας επικήρυξης, καθώς φαίνεται ότι απευθύνεται σε όλους τους «εὐπειθεῖς» υπηκόους του καθεστώτος. Βρισκόμαστε λίγο πριν τη οριστική σύλληψη του Ιησού (18:12).


β) Απόπειρες Λιθοβολισμού του Ιησού
Έντονα προειδοποιητικό χαρακτήρα έχουν οι τρεις απόπειρες λιθοβολισμού του Ιησού (8:59 10:31 10:33). Τούτη την ενέργεια πυροδότησε η υποτιθέμενη «βλασφημία» του Ιησού (8:59), εφ’ όσον, σύμφωνα με τους Ιουδαίους, εξακολουθούσε να παρουσιάζει τον εαυτό του ως Θεό (10:33). Όλες οι απόπειρες λιθοβολισμού του έγιναν στα Ιεροσόλυμα, οι δύο από αυτές σίγουρα «ἐν τῷ ἱερῷ ἐν τῇ στοᾷ Σολομῶντος» (10:23). Άρα οι επιτιθέμενοι μπορούσαν σχετικά εύκολα να προμηθευτούν «λίθους ἵνα βάλωσιν ἐπ’ αὐτόν» (8:59), από το παρακείμενο οικοδομικό υλικό του Ναού.

Ενώπιον του Πιλάτου, όμως, παρατηρούμε πώς οι Ιουδαίοι ισχυρίζονται ότι δεν τους επιτρέπεται να σκοτώσουν κανέναν (18:31). Πώς συμβιβάζεται αυτή η δήλωσή τους, με πρακτικές λιθοβολισμού, όπως αυτή της μοιχαλίδας (8:5), ή αυτόν του Στεφάνου (Πραξ. 7:58), ή ακόμα και του Παύλου (Πραξ. 14:19 και 21:30-31);

Μια προσεκτικότερη παρατήρηση, εντούτοις, μπορεί να μας οδηγήσει στο συμπέρασμα πώς τα συγκεκριμένα επεισόδια, όπως και αυτά που αφορούν τον Ιησού, εμφανίζουν μάλλον την εικόνα λιντσαρίσματος, δηλαδή αυθόρμητου βίαιου ξεσπάσματος του πλήθους. Οι κατευθυντήριες εντολές των Ιουδαίων για τον Ιησού πιθανότατα δεν αίρουν το αυθόρμητο των εκδηλώσεων του όχλου. Εξ άλλου, ο ίδιος ο Ιησούς παρουσιάζεται να πραγματοποιεί προσεκτικά βήματα στην αντιπαράθεσή του μαζί τους, χωρίς να οξύνει περαιτέρω την ατμόσφαιρα. Γι’ αυτό και όταν η κατάσταση κινδύνευε να εκτροχιαστεί, ο Ιησούς «ἐκρύβη καὶ ἐξῆλθεν ἐκ τοῦ ἱεροῦ» (8:59), ενώ άλλοτε «ἐξῆλθεν ἐκ τῆς χειρὸς αὐτῶν» (10:39). Μπορούμε, λοιπόν, να υποθέσουμε, ότι αυτά τα επεισόδια υλοποιήθηκαν από την ευερέθιστη και πλέον φανατισμένη μερίδα του όχλου που απέρριπτε τον Ιησού; Πιθανότατα η απάντηση είναι θετική.

Θεολογική Θεμελίωση

Σύμφωνα με την κοινότητα του Ιωάννη, οι Ιουδαίοι αναπτύσσουν τέτοιου είδους εχθρική –δολοφονική- συμπεριφορά προς τον Ιησού, εφ’ όσον ο πραγματικός πνευματικός πατέρας τους δεν είναι ο Αβραάμ, όπως οι ίδιοι καυχώνται (8:39) –γι’ αυτό και αδυνατούν να πράξουν τα έργα του Αβραάμ (8:40)-, αλλά ο διάβολος, ψεύτης ο ίδιος και «πατὴρ τοῦ ψεύδους» (8:44). Και επειδή ως βασικότερο έργο του διαβόλου αναγνωρίζεται ότι είναι «ἀνθρωποκτόνος» (8:44), μιας και ο θάνατος του ανθρωπίνου γένους εισήλθε στον κόσμο μαζί μ’ αυτόν (Σοφ. Σολ. 2:24-25), έτσι και οι ακόλουθοί του, εν προκειμένω οι Ιουδαίοι, μοιράζονται τα έργα του, δηλαδή την «ἀνθρωποκτονία»-δολοφονία του Ιησού.

Ο Ιωάννης ακολουθεί ένα ενδεικτικό ρεύμα της πρωτοχριστιανικής σκέψης, το οποίο θέλει την Ιουδαϊκή Συναγωγή ως «συναγωγὴ τοῦ Σατανᾶ» (Αποκ. 2:9), οι πιστοί της οποίας «ψεύδονται» (Αποκ. 3:9). Γι’ αυτόν τον λόγο, ίσως, παρουσιάζει στο ευαγγέλιό του τους Ιουδαίους να σχεδιάζουν και να εκτελούν το μεγαλύτερο –για την χριστιανική συνείδηση- επινόημά τους: τον δρόμο που θα οδηγήσει τελικά στην σταύρωση του Ιησού, η οποία, όμως, καταλήγει να μεταρσιώνεται σε νίκη του Ιησού επί του κόσμου και του «ἄρχοντά» του, του διαβόλου (12:31). Ολόκληρη η ανάρτηση...

Παλιός καλός καιρός

"Αλλά όταν του λέω
ότι είναι από τους τυχερούς που είδαν την αυγή
στα πιο όμορφα νησιά της γης
στη θύμηση χαμογελάει και αποκρίνεται ότι ο ήλιος
ανέτειλε την ώρα που η μέρα γι' αυτούς είχε πια γεράσει"

"Οι θάλασσες του νότου" του Cesare Pavese, εκδόσεις Printa Ολόκληρη η ανάρτηση...