Κυριακή 29 Νοεμβρίου 2009

Όσιος Ιάκωβος ο Ασκητής
Ένας «Βέβηλος» Άγιος


του Δημήτρη Αρκάδα

Ο όσιος Ιάκωβος ο Ασκητής, κατοικούσε για δεκαπέντε περίπου χρόνια, σε μια σπηλιά, έξω από την πόλη Πορφυριανή. Ήταν τέτοια η άσκηση και ο αγώνας του, ώστε αξιώθηκε σε θαυματουργά έργα από την χάρη του Χριστού: εξεδίωκε δαίμονες, γιάτρευε αρρώστιες και θεράπευε ανίατα πάθη. Γι’ αυτό και η φήμη του ανάμεσα στους ευσεβείς χριστιανούς της περιοχής του, αλλά και σε αλλόθρησκους, μεγάλωνε όλο και περισσότερο.

Φοβούμενος, όμως, τους πειρασμούς της καλής γνώμης των ανθρώπων, αλλά και της κενοδοξίας, ο όσιος Ιάκωβος ενέτεινε τον ήδη σκληρό ασκητικό του αγώνα. Μπήκε ακόμα πιο βαθιά στην έρημο, τρώγοντας μόνον άγρια χόρτα, για περισσότερα από τριάντα χρόνια. Όλοι πλέον τον θεωρούσαν ένα ζωντανό υπόδειγμα του Χριστού. Ήταν ένας άγιος πατέρας, τόσο για τους λαϊκούς που κατάφερναν να τον πλησιάσουν, όσο και για τους μοναχούς, των πενήντα περίπου μοναστηριών τα οποία τρέφονταν πνευματικά από αυτόν.

Ο όσιος πλησίαζε τα εξήντα πέντε χρόνια του. Κι ενώ θα περίμενε κανείς ένα ήσυχο και ειρηνικό τέλος γι’ αυτόν τον άνθρωπο του Θεού, αυτός έζησε κατά παραχώρηση του Χριστού μια τέτοια πειρασμική εμπειρία, η οποία τον έφερε στο χείλος της αβύσσου.

Είχε θεραπεύσει μια ακόμη κοπέλα, η οποία υπέφερε από την παρουσία ενός ακαθάρτου πνεύματος. Οι γονείς της, προκειμένου να αποθεραπευτεί, παρακάλεσαν τον όσιο Ιάκωβο να την κρατήσει λίγες μέρες στο κελί του. Και τότε ήταν που ο διάβολος εξαπέλυσε την τρομερότερη επίθεσή του στον ταλαίπωρο γέροντα, βασανίζοντας και αιχμαλωτίζοντας τόσο τον λογισμό του, ώστε βίασε την κοπέλα εκείνη και για να μην το μάθει κανείς, την δολοφόνησε και πέταξε την σωρό της στο διπλανό ποτάμι.

Όταν συνειδητοποίησε το τριπλό έγκλημα που είχε διαπράξει (βιασμό, δολοφονία και βεβήλωση νεκρού), γεμάτος απόγνωση εγκατέλειψε την έρημο και άρχισε να περιφέρει το σαρκίο του με ακατάπαυστο θρήνο, με χτυπήματα πένθους στο στήθος του και πτώσεις πάνω στην ξερή γη.

Η χάρις, όμως, του Χριστού δεν τον είχε εγκαταλείψει εντελώς. Έφερε στον δρόμο του έναν φωτισμένο ηγούμενο, ο οποίος, βλέποντας την άθλια κατάστασή του και μαθαίνοντας τι είχε συμβεί, του υπενθύμισε αυτό που ο ίδιος είχε λησμονήσει, μπροστά στο ένταση των εγκλημάτων του: ότι η πτώση του έγινε εξ αιτίας της υπερηφανείας του και ότι ο Θεός περίμενε ακόμη την βαθιά του μετάνοια. Κι ο όσιος Ιάκωβος έδειξε έμπρακτα την μετάνοιά του. Βρήκε έναν τάφο, συνέλεξε τα οστά σε μια γωνιά και έκανε το μέρος αυτό κατοικία του, ζητώντας ακατάπαυστα το μέγα έλεος του Θεού. Έγινε ένας θαμμένος ζωντανός, για δέκα ολόκληρα χρόνια, τρώγοντας μόνον τα χόρτα που φύτρωναν γύρω από τον τάφο-κατοικία του.

Και ήλθε η μέρα που ο Θεός έδειξε με έργα την αποκατάσταση του βασανισμένου παιδιού του. Ο επίσκοπος της περιοχής, καθώς προσευχόταν μαζί με όλους τους κατοίκους για να βρέξει και να λήξει η ανομβρία που έπληττε τον τόπο, έλαβε πληροφορία από τον Θεό, ότι το αίτημά τους θα πραγματοποιηθεί, μόνο αν προσευχόταν γι’ αυτό ο όσιος Ιάκωβος. Όλος ο λαός κινητοποιήθηκε, πήγε και παρακάλεσε τον άγιο να τους βοηθήσει. Και όχι μόνο η βροχή ήλθε, αλλά ο άγιος ξαναβρήκε τα ιαματικά του χαρίσματα, βοηθώντας ξανά τους αναγκεμένους συνανθρώπους του.

Έναν χρόνο μετά, ο όσιος Ιάκωβος ο Ασκητής, ο βιαστής και δολοφόνος άγιος, παρέδωσε την ψυχή του στον Κύριο, σε ηλικία εβδομήντα πέντε ετών. Ήταν η 28η ημέρα του Γενάρη, η μέρα που έκτοτε η Εκκλησία τον θυμάται και τον μνημονεύει, για να μην λησμονήσουμε ποτέ, εμείς οι μικρότεροι ή μεγαλύτεροι εγκληματίες χριστιανοί, την «κραταιά ως θάνατον» αγάπη του Τριαδικού Θεού. Αλλά και για να υπονομεύεται διαρκώς η λογική του «κόσμου τούτου», να μωραίνεται εκ θεμελίων η σοφία της καθημερινότητάς μας, να αντιληφθούμε, όσοι θέλουμε να φέρουμε το όνομα των φίλων του Χριστού, την μέχρις εσχάτων αναμέτρηση στην οποία μας καλεί να ματώσουμε η Θεία Αυθαιρεσία.

11 σχόλια:

Volta είπε...

Ομολογώ πως πρώτη φορά ακούω για τέτοια περίπτωση αγίου ανθρώπου. Πραγματικά εντυπωσιακό.
Μπορείς να μου διευρινήσεις Δημήτρη με βάση αυτή τη λογική που αναφέρεις και στον επίλογο και τα όσα έπαθε ο άγιος αυτός, ποιος ιερέας θα είναι άξιος να τελεί τα μυστήρια σε εμάς;
Μήπως η αγιότητα ανήκει στον Θεό και μόνο; Κι αν ναι τότε γιατί λέμε πως οι μητροπολίτε ή οι παπάδες είναι οι εκπρόσωποί του στη γη;

δημήτρης αρκάδας είπε...

Νομίζω, Volta, ότι το ζήτημα της αγιότητας και πώς την οικειοποιούμαστε είναι γνωστό: σαφώς άγιος οντολογικά -δηλαδή από τη φύση του- είναι μόνον ο Θεός. Οι άνθρωποι γίνονται άγιοι ή μάλλον για να το διατυπώσω καλύτερα, τους κάνει αγίους ο Θεός και τους αναγνωρίζουμε ως τέτοιους εμείς οι υπόλοιποι, δηλαδή το σώμα της Εκκλησίας. Το ίδιο ισχύει και για έναν ιερέα που τελεί τα μυστήρια του Χριστού, για έναν μοναχό που δεν έχει ιερωσύνη ή για έναν λαϊκό. Γι αυτό και ο Χριστός, αναφέρει σε κάποιο σημείο της Καινής Διαθήκης ότι ακόμα κι αν καταφέρουμε να είμαστε εντάξει σε όλα απέναντί του, δεν είμαστε παρά "αχρείοι δούλοι". Και για να μην βιαστεί και παρεξηγηθεί κανείς από την οξύτητα του λόγου, εννοεί πώς ό,τι και να κάνει ο άνθρωπος, όσο άγιος κι αν γίνει (βλέπε το παράδειγμα του οσίου Ιακώβου), είναι κτιστός, άρα τρεπτός, υπόκειται σε αλλαγή, σε πτώση, σε θάνατο. Γι αυτό και ο δρόμος του Χριστού είναι δύσκολος, ανηφορικός, απαιτεί θλίψη και κόπο.
Σχετικά με τους παπάδες και τους μητροπολίτες, η πλειονότητα των οποίων αξιώνει ότι είναι εκπρόσωποι του Χριστού στη γή, νομίζω πώς μάλλον καπηλεύονται την πνευματική εξουσία που πήραν και την έχουν μεταλλάξει σε κοσμική δεσποτεία (βλέπεις, ο όρος είναι κοινός και στην γλώσσα της θεολογίας και στην γλώσσα στης πολιτικής!). Ως εκ τούτου, πρέπει να προβληματιστούμε γιατί εμείς οι λαϊκοί τους εκχωρήσαμε το δικαίωμα με την αδιαφορία μας να καπηλεύονται το όνομα του Χριστού και μας έχουν κάνει να πιστεύουμε ότι λέγοντας Εκκλησία πρέπει να εννοούμε εκκλησιαστική διοίκηση, δηλαδή αυτούς. Μήπως δεν έχουμε πάρει τον Χριστό και πολύ στα σοβαρά;

Volta είπε...

Ανατρεπτικός, συγκλονιστικός, ριζοσπαστικός όπως πάντα Δημήτρη. Μπορείς να γίνεις πιο συγκεκριμένος και να μου πεις τι λύση θα πρότεινες εσύ ή πως εννοείς την Εκκλησία δίχως την εξουσία των ιερέων. Γιατί αν θυμάμαι καλά η ιερότητα δεν είναι ένα από τα εφτά μυστήρια;
Επίσης μπορώ εγώ να έχω τον ίδιο βαθμό αγιότητας ή θείας χάρης με έναν παπά ο οποίος κάθε μέρα μπορεί α υελεί μυστήρια ενώ εγώ ούτε στο ιερό της εκκλησίας δεν μπορώ να μπω;

Άννα είπε...

Συγνώμη που μπλέκομαι στον διάλογο αλλά θέλω να προσθέσω μια επισήμανση για τη Volta. Νομίζω πως Εκκλησία είμαστε όλοι εμείς σαν ένα σώμα. Δεν θυμάμαι να αναφέρεται πουθενά ποιος είναι τι παρά μόνο πως ο Χριστός είναι η κεφαλή. Όλοι οι άλλοι είμαστε τα ίδια μέλη ενός κοινού σώματος με άλλες λειτουργίες το καθένα.
Καλύτερα θα σου τα πει ο Δημήτρης. Δημήτρη και αυτή τη φορά το κείμενο είναι όπως και οι παρατηρήσεις σου άριστα.

δημήτρης αρκάδας είπε...

Κατ' αρχήν γειά σου Άννα. Ελπίζω να είσαι καλά, όπως κι όλα τα παιδιά.

Ζητώ συγγνώμη, Volta, αν κατάλαβες από τα λόγια μου ότι πρέπει να μην έχουν οι ιερείς εξουσία. Είναι αλήθεια ότι η ιερωσύνη είναι μυστήριο. Όμως, όταν ένα μυστήριο χρησιμοποιείται για να στηρίξει εκγόσμια προνόμια, για να αυξήσει το κύρος, για να υποτάξει ελεύθερες συνειδήσεις, για να καταπιέσει συνειδήσεις, τότε παύει να είναι μυστήριο και γίνεται η χειρότερη μορφή βίας, επικυρωμένης, μάλιστα, άνωθεν. Αυτό εννούσα με την απάντησή μου.

Το ότι οι ιερείς τελούν τα μυστήρια, από μόνο του δεν σημαίνει κάτι. Αν μέσα στο ναό δεν υπάρχει έστω ένας λαϊκός, τότε δεν υπάρχει μυστήριο. Λαϊκοί και κληρικοί συνιερουργούν το μυστήριο της Εκκλησίας: όλοι μας είμαστε βαπτισμένοι και χρισμένοι. Το αν οι κληρικοί τελούν την ευχαριστία, αυτό δεν τους αναβιβάζει σε ξεχωριστό σώμα του Χριστού, αξιολογικά ανώτερο.

Σχετικά με το ιερό, είναι κι αυτό ένα εθιμικό κατάλοιπο, το οποίο η ελληνική κοινωνία ανέχεται, όπως ανέχεται και την καταπίεση των γυναικών σε πολλά πεδία της ζωής της. Κανονικά, αν δεν έχει δουλεία, ούτε ο ιερέας πρέπει να μπαίνει για πλάκα σε αυτόν τον χώρο. Σε τίποτα δεν έχει να κάνει αυτό με την αγιότητα.

Volta είπε...

Συμφωνώ με αυτά που λες. Θα γίνω όμως λίγο κακιά. Γιατί λοιπόν και εμείς τιμάμε κάποιους αγίους λες και ξέρουμε το πώς πέθαναν; Δεν αποκλείεται και αυτοί στο τέλος της ζωής τους να είχαν κάποιο τέτοιο πειρασμό σαν το επεισόδιο του Ιακώβου;
Και πάλι γιατί όλοι μιλάμε λες και είναι άγιοι κάποιοι παπάδες όπως ο Παίσιος ή ο Πορφύριος;
Μήπως έτσι αδικούμε τους εαυτούς μας, αδικούμε και αυτούς;

Για το εθιμικό κατάλοιπο του ιερού που λες, κάτσε να κάνω πως μπαίνω και εγώ καμιά μέρα μέσα να δεις τι έχουν να μου σούρουν!

δημήτρης αρκάδας είπε...

Είμαι βέβαιος, Volta, ότι όλοι οι άγιοι είχαν αν όχι παρόμοιες, σίγουρα ανάλογες πτώσεις. Δεν είναι συνηθισμένο ένας άγιος να δολοφονεί και να βιάζει. Αλλά νομίζω, πώς από την καταγεγραμμένη πείρα και τους βίους των αγίων, ακόμα κι ένα σκουλήκι αν σκοτώσει κάποιος άγιος, πάλι θα ελεεινολογεί τον εαυτό του. Κι αυτό διότι οι άγιοι, ξεκινώντας από την διάκριση της αξίας ενός ανθρώπου κι ενός σκουληκιού, καταλήγουν στην θέαση της ενότητας όλης της κτίσης, ως δημιουργήματος του τριαδικού Θεού. Αυτό που μας ενδιαφέρει περισσότερο είναι η μετάνοιά τους, και λιγότερο το μέγεθος της πτώσης τους.

Όσον αφορά αυτό που αναφέρεις, ότι μερικοί καπηλεύονται τα χαρίσματα των αγίων, ενώ δεν είναι οι ίδιοι άγιοι, επέτρεψέ μου να σου πώ πως σ αυτό φταίμε όσοι τους αποδίδουμε τέτοιες ιδιότητες. Ξέρεις, ελλείψει πραγματικών αγίων, φτάνουμε εύκολα στην ειδωλοποίηση και την υπερβολή. Μερικοί μάλιστα όχι απλώς "αγιοποιούν" τους γεροντάδες τους, αλλά τους "θεοποιούν". Δείγμα κι αυτό της εκκλησιαστικής κατάντιας μας και ανωριμότητας.

Σχετικά με το ιερό: δεν χρειάζεται να μπεις Volta. Χρειάζεται όμως να γνωρίζουμε την θέση μας στο σώμα της Εκκλησίας και να μην αφήνουμε να μας υποτιμούν, επικαλούμενοι μάλιστα την θεία αυθεντία. Να ξέρουμε τί κάνουμε και γιατί το κάνουμε. Κι αφού κανείς δεν μπήκε στον κόπο να μας εκπαιδεύσει, καιρός να εκπαιδεύσουμε οι ίδιοι τον εαυτό μας.

Volta είπε...

Λες πως ελλείψει πραγματικών αγίων, φτάνουμε εύκολα στην ειδωλοποίηση και την υπερβολή. Μερικοί μάλιστα όχι απλώς "αγιοποιούν" τους γεροντάδες τους, αλλά τους "θεοποιούν". Δείγμα κι αυτό της εκκλησιαστικής κατάντιας μας και ανωριμότητας.
Ποια είναι η δική σου γνώμη για τον Παίσιο ή τον Πορφύριο; Δηλαδή όσα λένε θεωρείς ότι είναι υπερβολικά;

δημήτρης αρκάδας είπε...

Προσωπικά γνώρισα μόνο τον π. Παίσιο, την πρώτη φορά που είχα ανεβεί στο Άγιον Όρος. Όχι, δεν θεωρώ ότι κάτι από αυτά που τον άκουσα να λέει ήταν υπερβολές. Αντίθετα, μάλιστα, μπορώ να πώ ότι ήταν λογικά, προσγειωμένα και μέσα από τη ζωή βγαλμένα. Σχετικά με τον π. Πορφύριο, γνωρίζω μόνον ό,τι έχουν γράψει για αυτόν άνθρωποι που τον γνώρισαν. Ούτε και σε αυτόν διέκρινα κάτι εξωπραγματικό, υπερβολικό ή άξιο αρνητικού σχολιασμού.
Αντίθετα, όμως, βλέπω πολλούς ανθρώπους, να ειδωλοποιούν τον παπά της ενορίας τους, τον μοναχό με τον οποίο σχετίζονται ή τον επίσκοπο που συναναστρέφονται. Και επειδή, δυστυχώς, η πλειοψηφία του κλήρου δεν είναι σαν τους δύο προηγούμενους αγίους, κάποιοι ελλείψει εναλλακτικής προοπτικής, "αγιοποιούν" ή "θεοποιούν" και τα κακέπτυπα ή τα υποκατάστατα.

Εσένα, Volta, ποιά είναι η προσωπική εμπειρία σου από τον κλήρο ή τον μοναχισμό;

Volta είπε...

Η προσωπική μου εμπειρία δεν διαφέρει από των πολλών ανθρώπων. Νομίζω μάλλον τυπικές σχέσεις αν και για να είμαι ειλικρινής στους μοναχούς έχω βρει κάποιες πιο ενδιαφέρουσες περιπτώσεις.
Απλά νομίζω Δημήτρη πως οι παπάδες στις εκκλησίες μας έχουν διαβρωθεί, έχουν γίνει περισσότερο δημόσιοι υπάλληλοι και έχουν εγκαταλείψει τον πνευματικό τους ρόλο.
Θυμάμαι και ένα παλιότερο άρθρο για την προδοσία των ποιμένων και πιστεύω πως αυτοί οι άνθρωποι απλά προδίδουν τα πιστεύω μας και ικανοποιούν τις οικονομικές κυρίως και κοινωνικές τους μετά ανάγκες.
Βέβαια υπάρχουν και εξαιρέσεις όμως ο κανόνας είναι αυτός. Για υτό συνεχίζοντας λίγο τη σκέψη σου θεωρώ πως και όλοι οι άνθρωποι και ιδίως κάποιες γυναικούλες που γαντζώνονται από τους παπάδες της ενορίας του ςή άλλους και μοναχούς ακόμη, το κάνουν για να καλύψουν δικές τους ανεπάρκειες και όχι να έρθουν πιο κοντά στον Θεό.
Αυτά νομίζω, επειδή με ρώτησες προσωπικά ,είναι αρρωστημένες καταστάσεις.
Αν ρωτάς πάντως για τον Θεό στη ζωή μου εγώ προσπαθώ να τον βρω μέσα από τον δικό μου δρόμο και όχι μέσα από ό,τι λένε διάφοροι παπάδες ή μοναχοί. Πως να το πω; Δεν τους εμπιστεύομαι.
Δημήτρη είσαι απίθανος και σε ευχαριστώ για το ενδιαφέρον σου!

δημήτρης αρκάδας είπε...

Εύχομαι να συνεχίσεις Volta με την ίδια έμπνευση να αναζητάς τον Θεό. Είμαι βέβαιος, ακόμα κι αν δεν σε πείθει η πλειοψηφία των ιερατικών λειτουργών του, αυτός θα έρθει να σε συναντήσει, όταν δεν θα τον περιμένεις και θα σε εκπλήξει. Αρκεί να βλέπεις και να ακούς την αλήθεια των πραγμάτων γύρω σου.
Να είσαι καλά.